Các cách chữa rối loạn chuyển hóa ở người

1. Các cách chữa rối loạn chuyển hóa ở người

Hội chứng rối loạn chuyển hoá là sự bất thường của quá trình chuyển hóa trong cơ thể, từ đó gây ra tích tụ quá nhiều chất dinh dưỡng khiến mất cân bằng. Bệnh thường được phân loại thành 2 nhóm: 

• Do yếu tố di truyền: Rối loạn chuyển chủ yếu liên quan đến quá trình chuyển hoá các chất dinh dưỡng trong cơ thể như protein, chất béo, đường. Tình trạng này bệnh nhân cần được sử dụng thuốc để điều trị đồng thời phải kiêng sử dụng một số loại thực phẩm. 
• Bệnh rối loạn chuyển hoá mới mắc phải thường gặp ở người lớn: Nguyên nhân chủ yếu từ môi trường hay lối sống không lành mạnh. So với bệnh do yếu tố di truyền, thì bệnh mới mắc phải thường có biểu hiện các triệu chứng nhẹ hơn. Bệnh nhân cũng ít lệ thuộc vào thuốc điều trị hay thực hiện kiêng khem quá nghiêm ngặt. Tuy nhiên, nếu bệnh nhân không kiểm soát tình trạng rối loạn chuyển hoá tốt có thể khiến bệnh có xu hướng trở nặng và gặp khó khăn trong điều trị. 

Các yếu tố nguy cơ của hội chứng rối loạn chuyển hoá bao gồm mỡ bụng, tăng huyết áp, hàm lượng đường huyết cao, hoặc có nhiều cholesterol có hại cho cơ thể… Cách điều trị rối loạn chuyển hoá thường tập trung vào giải quyết từng tình trạng. Mục tiêu của các cách chữa rối loạn chuyển hoá là giảm tỷ lệ mắc bệnh mạch vành, hay các bệnh tim mạch và đái tháo đường. 

Trong hầu hết các trường hợp mắc bệnh, cách chữa bệnh rối loạn chuyển hoá tốt nhất vẫn chính là bản thân người bệnh. Thay đổi lối sống lành mạnh là phương điều trị đầu tiên cho hội chứng chuyển hóa. Để thực hiện điều này có thể gặp chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ trị liệu để xây dựng kế hoạch ăn kiêng và luyện tập phù hợp. Trong trường hợp thay đổi lối sống lành mạnh không hiệu quả thì cần áp dụng thuốc hoặc phẫu thuật giảm cân. 

• Thay đổi lối sống lành giúp kiểm soát các yếu tố nguy cơ đồng thời ngăn ngừa các biến chứng của rối loạn chuyển hoá. 
  • Ăn uống lành mạnh cho hoạt động của tim là cách chữa bệnh rối loạn chuyển hoá khá hiệu quả. Có thể sử dụng chế độ ăn DASH là chế độ ăn kiêng có tác dụng ngăn chặn chứng tăng huyết áp ở người bệnh. Kế hoạch ăn uống lành mạnh cho tim còn bao gồm trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, lưu ý hạn chế các chất béo bão hòa, natri hoặc muối, đường, và các đồ uống có chứa chất kích thích. 
  • Kiểm soát cân nặng hợp lý: Thừa cân béo phì có thể làm cho tim làm việc vất vả hơn. Nếu thừa cân chỉ cần giảm từ 3 đến 5% trong lượng hiện tại sẽ giúp kiểm soát một số yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, giảm lượng cholesterol trong máu, giảm tình trạng đái tháo đường…
  • Hoạt động thể chất thường xuyên có thể giúp kiểm soát các yếu tố của hội chứng rối loạn chuyển hoá. Trước khi bắt đầu bất kỳ bài tập nào cũng nên tư vấn từ các chuyên gia để có mức độ luyện tập phù hợp và đạt hiệu quả. 
  • Quản lý cảm xúc: Tình trạng căng thẳng, lo lắng có thể khiến cho hoạt động trong cơ thể giảm sút và gây ra rối loạn chuyển hoá dễ dàng hơn. Vì vậy, có thể áp dụng các động thể chất như thiền, yoga, hoặc tham gia các chương trình yêu thích để giúp giảm căng thẳng và cải thiện sức khỏe tinh thần.
  • Đảm bảo chất lượng giấc ngủ: Khi cơ thể ngủ đủ từ 7 đến 9 tiếng mỗi ngày có thể giúp cải thiện rối loạn chuyển hoá mà còn giúp giảm cân tốt hơn. 
• Cách chữa bệnh rối loạn chuyển hoá bằng thuốc. Nếu chỉ thay đổi lối sống lạnh mạnh mà không mang lại tác dụng đối với quá trình chuyển hoá. Lúc này người bệnh cần sử dụng thuốc để cải thiện tình trạng này. Một số loại thuốc được sử dụng như cách chữa rối loạn chuyển hoá.
  • Thuốc hạ huyết áp: Những loại thuốc này bao gồm các thuốc ức chế ACE, thuốc ức chế thụ thể angiotensin, thuốc chẹn beta…. Một số thuốc lợi tiểu và thuốc chẹn beta có thể làm tăng nguy cơ mắc đái tháo đường týp 2 ở người mắc rối loạn chuyển hóa. 
  • Thuốc kiểm soát chất béo trung tính trong máu và tăng mức cholesterol HDL tốt. Các loại thuốc như statin, niacin… có thể giúp giảm chất béo trung tính và cholesterol xấu. Đồng thời chúng có khả năng làm tăng cholesterol tốt. Tuy nhiên những thuốc này có thể gây ra một số vấn đề liên quan đến tiêu hóa. 
  • Thuốc hạ đường huyết: Những hợp chất nhạy cảm với insulin như thiazolidinediones có thể giúp điều trị tăng đường huyết. Tuy nhiên những thuốc này có thể là ảnh hưởng đến gan, thiếu máu….
• Nếu béo phì và có các biến chứng của rối loạn chuyển hoá thì cần dùng thuốc giảm cân hoặc phẫu thuật giảm cân. Thuốc giảm cân giúp giảm cân bằng cách khiến cho cơ thể ít có cảm giác đói và tìm đồ ăn. Tuy nhiên, thuốc cũng làm giảm hàm lượng chất béo mà cơ thể có khả năng hấp thu từ thức ăn. Phẫu thuật giảm cân làm giảm kích thước dạ dày để khiến cơ thể ăn ít hơn. Phẫu thuật có thể gây ra các biến chứng như tổn thương dạ dày, ruột, hoặc có thể gặp các vấn đề về hấp thu chất dinh dưỡng từ thực phẩm

2. Cách ngăn ngừa nguy cơ tái phát/ tiến triển nghiêm trọng?

Mặc dù rối loạn chuyển hóa ở mức độ vừa và nhẹ có thể điều trị và phục hồi. Tuy nhiên, với những trường hợp nặng có thể tiến triển bệnh phức tạp và gây ra nhiều biến chứng. Vì vậy, để ngăn chặn nguy cơ tái phát cũng như các nguy cơ có thể gây tiến triển bệnh trở nên nghiêm trọng thì người bệnh không được chủ quan với các dấu hiệu của bệnh lý, đồng thời phải duy trì chế độ sinh hoạt và luyện tập sau quá trình điều trị. 

Bên cạnh đó, người bệnh không được sử dụng thuốc lá bởi vì thành phần của thuốc lá có thể tăng đề kháng insulin, khiến cho bệnh diễn biến nặng hơn. 

3. Các điểm cần lưu ý

Bệnh rối loạn chuyển hoá có thể dẫn đến nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, đột quỵ, thừa cân béo phì, ung thư… Nhận biết các dấu hiệu của bệnh có thể kiểm soát và cải thiện tình trạng bệnh lý đồng thời tránh được các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra. 

Những dấu hiệu nhận biết hội chứng rối loạn chuyển hoá bao gồm một trong các yếu tố sau: 

• Kích thước vòng bụng với nam trên 90cm và nữ trên 80cm, 
• Chỉ số triglyceride máu cao hơn 150mg/dl, 
• Chỉ số HDL-C thấp ở nữ dưới 50mg/dl, ở nam dưới 40 mg/dl, 
• Huyết áp trên 130/85mmHg, 
• Đường huyết lúc đói tăng trên 100 mg/dl

Những đối tượng có nguy cơ mắc rối chuyển hóa:

• Tuổi càng tăng thì nguy cơ mắc rối loạn chuyển hoá càng cao. Khoảng 10% đối tượng ở lứa tuổi 20 thì tỷ lệ mắc bệnh nhưng tỷ lệ này tăng lên 40% nếu ở lứa tuổi 60. Các dấu hiệu cảnh báo của bệnh rối loạn chuyển hoá chất béo có thể nhận biết được sớm ngày ở tuổi thiếu niên. 
• Chủng tộc là yếu tố nguy cơ của căn bệnh này. Các nghiên cứu cho thấy những người Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, người châu Á thường có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với các chủng tộc khác. 
• Tình trạng dư thừa cân nặng, tích trữ mỡ thừa quá nhiều trong cơ thể gây ra béo phì. Những người béo bụng, có hình dáng quả lê sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh rối loạn chuyển hoá chất béo.
• Mắc đái tháo đường hoặc tiền sử gia đình có người mắc bệnh hoặc bị đái tháo đường thai kỳ đều là những đối tượng có yếu tố nguy cơ cao mắc các rối loạn chuyển hoá chất béo. 
• Đối tượng mắc bệnh lý tăng huyết áp, hoặc các bệnh liên quan đến cơ quan sinh sản như hội chứng buồng trứng đa nang có nguy cơ mắc rối loạn chuyển hoá chất béo cao. 

Rối loạn chuyển hóa gây ra khá nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe. Chẳng hạn như xơ vữa động mạch, bệnh mạch vành, đột quỵ não…Cách chữa rối loạn chuyển hoá ban đầu là thực hiện chế độ ăn khoa học và hợp lý. Đồng thời kết hợp luyện tập thể dục để hạn chế tình trạng tích lũy mỡ thừa trong cơ thể. 

Tài liệu tham khảo: Webmd.com, mayoclinic.org, nhlbi.nih.gov