Bệnh rối loạn chuyển hóa hay hội chứng chuyển hóa là một bệnh lý tập hợp nhiều tình trạng bệnh nhỏ khác nhau và thường liên quan đến tình trạng kháng Insulin, từ đó khiến cơ thể không thể dung nạp được đường Glucose và dẫn tới tình trạng tăng đường huyết.
Rối loạn chuyển hóa gồm một nhóm các nguy cơ tập hợp trên một bệnh nhân:
Các yếu tố này sẽ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý như đái tháo đường, bệnh tim mạch hay đột quỵ.
Nhiều bệnh nhân thắc mắc rằng, nguyên nhân gây bệnh rối loạn chuyển hóa là gì và rối loạn chuyển hóa liên như thế nào với tình trạng béo phì? Về cơ bản, rối loạn chuyển hóa có liên quan mật thiết tới tình trạng đề kháng Insulin, đây là một hormone do tụy tiết ra có tác dụng kiểm soát nồng độ Glucose trong máu. Bình thường thức ăn được tiêu hóa thành Glucose, hoạt chất này sau đó được mang tới các tổ chức của cơ thể và được các tế bào sử dụng làm năng lượng. Ở những bệnh nhân đề kháng Insulin, Glucose không thể đi đến tế bào một cách dễ dàng. Cơ thể sẽ sản xuất nhiều hơn hormone Insulin dẫn đến nồng độ Insulin tăng cao trong máu. Tình trạng này đôi khi dẫn đến đái tháo đường do tuyến tụy không có khả năng tiết đủ Insulin để điều chỉnh đường máu về bình thường. Tất cả tác hại do tình trạng kháng insulin gây ra nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch, đột quỵ, đái tháo đường và những bệnh khác.
Các nhà khoa học vẫn đang nghiên cứu để đi tìm nguyên nhân gây ra tình trạng kháng Insulin. Có thể là do gen hoặc một số yếu tố từ môi trường gây ra, đặc biệt là tình trạng thừa cân, béo phì. Những người có số khối cơ thể (BMI) lớn hơn 23 thường có nguy cơ mắc rối loạn chuyển hóa cao hơn những người khác.
Béo phì và đặc biệt là ở dạng tích tụ mỡ trung tâm có liên quan đến sự đề kháng Insulin. Do đó, béo phì là một yếu tố nguy cơ của bệnh rối loạn chuyển hóa, sự gia tăng khối mỡ quá mức là nguyên nhân quan trọng của nhiều thành tố khác trong rối loạn chuyển hóa. Tuy nhiên, không phải tất cả những bệnh nhân thừa cân hay béo phì đều có rối loạn chuyển hóa, nhưng đa phần trong số họ có đề kháng Insulin.
Về mặt cơ chế bệnh sinh, béo phì được cho là bước đầu tiên của tiến trình bệnh sinh của rối loạn chuyển hóa. Mỡ tại nội tạng càng nhiều sẽ càng tiết ra các chất có hoạt tính sinh học gọi là các Adipocytokine như resistin, leptin, interleukin-6 (IL-6), yếu tố hoại tử u α (TNFα) và angiotensin II dẫn tới tính trạng kháng insulin, đồng thời với chất ức chế hoạt hóa plasminogen (PAI-1) và làm giảm nồng độ Adiponectin. Trong đó, Adiponectin là một Adipocytokine có vai trò quan trọng bảo vệ chống lại sự phát triển của đái tháo đường Type 2, xơ vữa động mạch, tăng huyết áp và bệnh mạch máu…
Các hợp chất khác được sản xuất bởi các mô mỡ đặc biệt là các axit béo tự do không ester hóa (FFAs) có thể là nguyên nhân gây rối loạn chuyển hóa. Tình trạng kháng Insulin trong béo phì sẽ làm quá trình huy động các axit béo tự do không ester hóa (FFAs) từ Triglyceride tích trữ ở mô mỡ tăng. Tại gan, các axit béo tự do không ester hóa (FFAs) có tác dụng làm tăng sản xuất Glucose và Triglyceride, bài tiết ra VLDL và làm giảm sự thanh thải của các Lipoprotein giàu Triglyceride. Đồng thời, các axit béo tự do không ester hóa (FFAs) cũng làm giảm nhạy cảm Insulin ở cơ thông qua việc ức chế sự hấp thu glucose, tăng sản xuất PAI-1 và Fibrinogen.
Ngoài ra, tăng nồng độ axit béo tự do trong máu có liên quan với nguy cơ đề kháng Insulin cao hơn, từ đó làm giảm các tác động ức chế của Insulin lên việc sản xuất Glucose và tân tạo mỡ tại gan. Kết quả của quá trình này là sự lắng đọng mỡ ở các vị trí ngoại lai như cơ vân, gan và các đảo tụy dẫn đến tình trạng ngộ độc mỡ.
Hiện nay, bệnh rối loạn chuyển hóa có thể chữa được và thông thường sẽ chữa bằng cách thay đổi lối sống, giảm cân, thay đổi chế độ ăn uống, tập thể dục... Việc điều trị vào sâu hơn bao gồm sử dụng các thuốc phù hợp cho từng yếu tố nguy cơ và bệnh lý khác nhau. Điều trị thuốc thường được xem xét ở những bệnh nhân có các yếu tố nguy cơ không được cải thiện hoàn toàn bằng cách sử dụng các biện pháp phòng ngừa và thay đổi lối sống.
Rối loạn chuyển hóa là một bệnh lý bao gồm nhiều nhóm yếu tố nguy cơ xuất hiện đồng thời trên cùng một bệnh nhân, trong đó béo phì là một trong những vấn đề quan trọng liên quan chặt chẽ với bệnh lý này. Các bác sĩ đã sử dụng nhiều phương pháp khác nhau nhằm điều trị bệnh rối loạn chuyển hóa và cũng đã cho thấy những kết quả tích cực.
156
Bài viết hữu ích?
Bài viết hữu ích?
156
Bài viết hữu ích?