Mối quan hệ giữa chất béo và cân nặng

1. Chất béo trong cơ thể là gì và những vai trò của chất béo?

Chất béo trong cơ thể tồn tại dưới dạng mỡ, thực hiện các chức năng như dự trữ năng lượng, cung cấp vitamin và các axit cần thiết. Có thể nói, gần như chúng ta sẽ không thể sống khỏe mạnh nếu thiếu chất béo, nhưng việc lựa chọn chất béo và duy trì nồng độ chất béo trong cơ thể lại đóng vai trò khá quan trọng đối với cân nặng cơ thể. 

1.1. Các lọai chất béo trong cơ thể

• Chất béo tốt là loại chất béo không đông đặc ở nhiệt độ thường và tồn tại dưới hai dạng chính là không bão hòa đơn và không bão hòa đa. Trong đó, Omega-3 và Omega-6 là 2 loại axit béo không bão hòa đa quan trọng, mà cơ thể cần hấp thụ từ thực phẩm. Chất béo tốt có những lợi ích quan trọng cho sức khỏe, như giảm cholesterol trong máu, giảm nguy cơ xơ vữa động mạch, sản sinh ra cholesterol tốt và bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh tim mạch.
• Chất béo xấu là loại chất béo bão hòa, đông đặc ở nhiệt độ bình thường và gây hại cho sức khỏe. Khi tiêu thụ quá nhiều chất béo xấu, cơ thể sẽ sản sinh ra cholesterol xấu, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch và các vấn đề liên quan đến sự tích tụ mỡ trong mạch máu.

Hiểu theo cách khác, chất béo trong cơ thể được dự trữ dưới dạng hai loại mỡ là mỡ nâu và mỡ trắng. 

• Mỡ nâu: Loại mỡ này thường xuất hiện nhiều nhất ở trẻ sơ sinh và giúp giữ ấm cơ thể. Nó được kích thích bởi nhiệt độ lạnh để tạo ra nhiệt và hỗ trợ cơ thể đối phó với thời tiết lạnh. Sự thay đổi lượng calo hấp thụ không ảnh hưởng đến lượng chất béo nâu, và những người thừa cân hoặc béo phì thường có ít mỡ nâu hơn so với những người gầy.
• Mỡ trắng: Đây là loại mỡ phổ biến nhất và chủ yếu tích tụ ở bụng, đùi và hông. Nó chứa nhiều tế bào tròn lớn được thiết kế để dự trữ mỡ và tiết ra nhiều loại hormone, enzyme và yếu tố tăng trưởng, bao gồm leptin và adiponectin. Các hormone này đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh đường huyết và cơ thể phản ứng tốt hơn với insulin. Tuy nhiên, nếu có quá nhiều tế bào bạch cầu, các hormone này có thể bị rối loạn, dẫn đến kháng insulin và viêm mãn tính.

1.2. Vai trò của chất béo

• Dự trữ cung cấp năng lượng

Chất béo đóng vai trò quan trọng nhất trong cơ thể bằng cách dự trữ và cung cấp năng lượng cho cơ bắp và các hoạt động sống. Mỗi gam chất béo chứa 9 calo, lớn hơn gấp đôi so với cùng khối lượng protein và carbohydrate, chỉ cung cấp 4 calo.Chất béo cũng tham gia vào các hoạt động sống của tế bào, vì chúng có mặt trong màng tế bào lẫn nội quan của tế bào, bao gồm ti thể và nhân.

Hơn nữa, chất béo đóng vai trò quan trọng trong việc dự trữ và điều tiết năng lượng, đồng thời bảo vệ toàn bộ cơ thể khỏi những biến đổi nhiệt độ.

• Hỗ trợ hấp thụ vitamin

Chất béo cũng là một dung môi hỗ trợ vận chuyển và hấp thụ các vitamin tan trong chất béo như vitamin A, E, D, K,... Những loại vitamin này có vai trò quan trọng trong cơ thể, bao gồm khả năng đáp ứng miễn dịch, chức năng thị giác và chống lại quá trình lão hóa.

• Cung cấp axit cần thiết

Thêm vào đó, chất béo cung cấp các axit béo thiết yếu mà cơ thể không tự tổng hợp được như omega 6 và Omega 3. Omega-6 thường có nhiều trong các loại dầu thực vật như dầu mè, dầu đậu nành và ít hơn trong dầu đậu phộng, trong khi Omega-3 chủ yếu có trong các loại dầu cá. Tùy thuộc vào độ bão hòa của phân tử, chất béo được phân ra thành axit béo no và axit béo không no. Trong đó, chất béo từ nguồn động vật như mỡ và bơ thường chứa nhiều axit béo no. Tất cả những loại axit béo này đều đóng vai trò quan trọng trong duy trì một cơ thể khỏe mạnh.

2. Mối liên hệ giữa chất béo và cân nặng

Chất béo ảnh hưởng đến cân nặng, đây là một điều mà các nhà khoa học đã giành nhiều thời gian để tìm hiểu thông qua những nghiên cứu ở nhiều quốc gia, chủng tộc khác nhau. Một trong các công cụ dùng để nghiên cứu sự liên qua giữa chất béo và cân nặng đó chính là chỉ số BMI. 

BMI là một công cụ phổ biến được sử dụng để ước cân nặng thừa trong cơ thể. Nó tính tỷ lệ giữa cân nặng và chiều cao của người đó. BMI dễ tính toán và không xâm lấn, nên được sử dụng rộng rãi trong nghiên cứu dân số. Tuy nhiên, sử dụng đo BMI cũng kèm theo những hạn chế. Nó không đo được vị trí chất béo trong cơ thể, không phân biệt được khối lượng cơ và khối lượng xương, điều này có thể ảnh hưởng đến kết quả đánh giá. Thêm vào đó, tuổi tác, giới tính, chủng tộc và sắc tộc cũng có thể ảnh hưởng đến kết quả BMI.

Thông qua các cuộc khảo sát, một số sự liên hệ giữa chất béo và cân nặng đã được tìm thấy như: 

• Xét về mặt di truyền, yếu tố này có ảnh hưởng đến phân bố mỡ và khối lượng cơ bắp trong cơ thể giữa nam và nữ. Theo đó phụ nữ thường có lượng mỡ nhiều hơn và khối lượng cơ bắp ít hơn so với nam giới có cùng trọng lượng cơ thể.
• Những vận động viên được đào tạo chuyên sâu có thể có chỉ số BMI cao do khối lượng cơ bắp tăng lên trong quá trình tập luyện, dẫn đến ít mỡ trong cơ thể. Với những người không có thói quen tập luyện, cùng trọng lượng cơ thể sẽ có lượng chất béo trong cơ thể nhiều hơn.
• Người lớn tuổi thường có xu hướng tích tụ nhiều chất béo trong cơ thể hơn so với người trẻ tuổi.
• Dù chỉ số BMI và cân nặng có xu hướng giảm ở người cao tuổi, tuy nhiên sự chuyển hóa theo thời gian sẽ giảm đi, dẫn dến việc dù cân nặng giảm nhưng chất béo trong cơ thể ngày sẽ càng tăng
• Kích thước khung cơ thể ảnh hưởng đến cân nặng. Người có khung cơ thể lớn hơn thường có cân nặng cao hơn do khối lượng xương lớn hơn thay vì khối lượng chất béo.
• Các nghiên cứu cho thấy người da đen có ít mỡ và cơ săn chắc hơn so với các sắc tộc khác có cùng chỉ số BMI. Tuy nhiên, người Da đen và người gốc Tây Ban Nha có tỷ lệ béo phì cao nhất ở Mỹ, vì vậy vẫn cần chú ý đến các bệnh liên quan đến béo phì trong nhóm này.

Nhìn chung, chất béo và cân nặng có sự ảnh hưởng nhất thiết với nhau trong cơ thể. Điều này phụ thuộc khá nhiều vào các yếu tố như chủng tộc, giới tính và thói quen sinh hoạt, tập luyện. Ngoài một số yếu tố bất khả kháng, mọi người đều có thể cân bằng giữa cơ bắp và lượng mỡ để có một sức khỏe tốt thông qua việc giảm cân, tập luyện và sinh hoạt khoa học.

Ngày nay, để có thể giảm cân hiệu quả và an toàn, bạn cần tham khảo các phương pháp giảm cân khoa học, được tư vấn bởi các bác sĩ, chuyên gia trong lĩnh vực này. Có 1 phương pháp giảm cân đa trị liệu đã được nhiều người đánh giá rất cao. Phương pháp này không chỉ đào thải, tiêu hao mỡ cấp độ tế bào mà còn giúp bạn tầm soát sức khỏe và bệnh nền 1 cách hiệu quả. Trước khi thực hiện liệu pháp tiêu hao năng lượng, bạn sẽ được các bác sĩ tiến hành xét nghiệm máu, đo chỉ số khối cơ thể BMI… từ đó có kế hoạch về chế độ dinh dưỡng, tập luyện và liệu phù hợp. Sau mỗi buổi, cơ thể sẽ có sự chuyển hóa tốt hơn, đủ năng lượng cho mọi hoạt động mà không gây tích tụ mỡ dư thừa, không có cảm giác thèm ăn nên không có nhu cầu nạp thêm năng lượng. Liệu pháp tiêu hao năng lượng phù hợp với phụ nữ sau sinh, những người bận rộn hoặc đã áp dụng nhiều biện pháp giảm cân nhưng vẫn thất bại.