Chế độ ăn kiêng ít calo có an toàn để giảm cân không?

1. Chế độ ăn kiêng rất ít calo là gì?

Chế độ ăn kiêng rất ít calo (Very low calorie diet - VLCD) là một chương trình giảm cân trong thời gian ngắn, trong đó lượng calo tiêu thụ bị hạn chế một cách nghiêm ngặt, thường là 800 calo hoặc ít hơn mỗi ngày. Mức calo thấp như vậy có thể được coi là chế độ ăn kiêng cấp tốc hay “bỏ đói” giữa chừng. Chế độ ăn kiêng này rất nguy hiểm trừ khi bạn được giám sát y tế vì những lý do cần giảm cân, chẳng hạn như phẫu thuật. Nó được phát triển vào những năm 1970 cho những bệnh nhân có chỉ số khối cơ thể (BMI) từ 30 trở lên, những người cần giảm cân nhanh chóng do hậu quả sức khỏe của bệnh béo phì.

Những chế độ ăn kiêng này thường được sử dụng để giúp bệnh nhân béo phì đạt được hiệu quả giảm cân đáng kể trong thời gian ngắn như một phần của chương trình giảm cân toàn diện. Vì lượng thức ăn ăn vào rất hạn chế và lượng calo được giới hạn ở mức khoảng 800 mỗi ngày, chế độ ăn kiêng rất ít calo chỉ nên được áp dụng trong một số trường hợp nhất định và phải được bác sĩ giám sát. 

Nếu bạn có chỉ số BMI trên 30, thì chế độ ăn rất ít calo có thể giúp bạn giảm khoảng 3 - 5 pound (khoảng 1,3 - 2,3 kg) mỗi tuần, với tổng trọng lượng giảm trung bình là 44 pound (khoảng 20 kg) trong 12 tuần. Giảm số cân nặng đó có thể cải thiện các tình trạng y tế liên quan bao gồm bệnh tiểu đường, huyết áp cao và cholesterol máu cao… Nhưng về lâu dài, chế độ ăn kiêng rất ít calo thường mất đi tính hiệu quả và không còn nhiều tác dụng như các chế độ ăn kiêng ở mức độ nhẹ hơn. Sau khi ngừng ăn kiêng, bạn cần thay đổi lối sống, cam kết ăn uống lành mạnh và hoạt động thể chất thường xuyên.

Chế độ ăn kiêng rất ít calo thường không phù hợp với người lớn tuổi, người dưới 18 tuổi, phụ nữ đang mang thai hoặc đang cho con bú, người bị rối loạn ăn uống… do các tác dụng phụ tiềm ẩn. Thông thường, bác sĩ của bạn sẽ quyết định xem chế độ ăn kiêng rất ít calo có phù hợp với bạn hay không. Chế độ ăn kiêng rất ít calo không phải là một giải pháp lâu dài vì nó quá ít năng lượng và dinh dưỡng, điều này sẽ gây ra những ảnh hưởng tiêu cực trên sức khỏe của bạn.

2. Chế độ ăn ít calo để giảm cân có an toàn không?

Như đã nói ở trên, chế độ ăn kiêng rất ít calo không phù hợp với tất cả mọi người. Nếu chỉ số BMI của bạn lớn hơn 30 thì chế độ ăn rất ít calo thường an toàn khi được áp dụng dưới sự giám sát y tế thích hợp. Đối với những người thừa cân nhưng không béo phì (BMI từ 27-30), chế độ ăn rất ít calo nên dành cho những người có vấn đề y tế liên quan đến cân nặng và đang được giám sát y tế. Thời gian thực hiện chế độ ăn kiêng rất ít calo được khuyến cáo là không quá 12 tuần (dù có hiệu quả hay không).

2.1. Ưu điểm của chế độ ăn kiêng rất ít calo

Ăn kiêng ít calo có thể là một lựa chọn tốt cho từng người và tình huống cụ thể. Nó hầu như luôn được chỉ định vì lý do y tế, để giúp kiểm soát bệnh béo phì và các tình trạng liên quan đến nó.

• Hiệu quả: Các bác sĩ thường chỉ định chế độ ăn ăn kiêng giảm cân ít calo khi các kế hoạch ăn uống và nỗ lực giảm cân khác không thành công. Các nghiên cứu cho thấy chế độ ăn kiêng giảm cân này thường có tác dụng tốt, ít nhất là trong thời gian ngắn. Nhưng chúng cần được tuân thủ cẩn thận và các bác sĩ phải hướng dẫn bệnh nhân cách thay đổi thói quen ăn uống trong thời gian dài.
• Dinh dưỡng: Bởi vì các thực phẩm thay thế bữa ăn trong chế độ ăn kiêng ít calo được chuẩn bị đặc biệt cho mục đích này nên chúng giúp bệnh nhân nhận được các chất dinh dưỡng thiết yếu mà họ không thể nhận được từ thực phẩm thông thường. 
• Cải thiện một số thành phần cơ thể: Tốc độ giảm cân cao hơn trong thời gian ngắn hơn có thể dẫn đến những cải thiện về thể chất, bao gồm giảm mỡ, vòng eo, khối lượng cơ bắp tương đối so với mỡ cơ thể, tình trạng dinh dưỡng.
• Giảm mức độ nghiêm trọng của một số bệnh tật: Sau khi thực hiện quá trình ăn kiêng ít calo bạn có thể cải thiện các triệu chứng nghiêm trọng ở bệnh nhân bị tiểu đường, bệnh vẩy nến, viêm xương khớp và chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn. Béo phì có thể làm tăng biểu hiện của các bệnh lý trên, vì vậy giảm cân nhanh chóng bằng ăn kiêng ít calo sẽ giúp giảm mức độ của chúng.
• Chuẩn bị cho phẫu thuật: Trong một số trường hợp, việc giảm cân rất quan trọng trước khi thực hiện một thủ thuật nào đó. Để rút ngắn được thời gian chờ đợi và chuẩn bị tốt nhất cho ca mổ, các bác sĩ thường chỉ định bệnh nhân béo phì thực hiện việc ăn kiêng ít calo để giúp giảm cân nhanh chóng.

2.2. Nhược điểm của chế độ ăn kiêng ít calo

Do hạn chế lượng calo nghiêm trọng khi thực hiện chế độ ăn kiêng này nên có một số rủi ro về sức khỏe mà người thực hiện có thể phải đối mặt. Các chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ điều trị của bạn sẽ cân nhắc những điều này trước khi quyết định cho bạn thực hiện chế độ ăn kiêng ít calo.

• Nhiều tác dụng phụ: Nhiều bệnh nhân thực hiện chế độ ăn rất ít calo trong 4 - 16 tuần gặp phải các tác dụng phụ như đau đầu, suy nhược, suy giảm trí nhớ, ngất xỉu, mệt mỏi, rụng tóc, buồn nôn và nôn, táo bón, mất nước, hạ đường huyết, hôi miệng, tiêu chảy và chóng mặt… Những triệu chứng này có thể cải thiện trong vòng vài tuần khi cơ thể đã quen với mức độ dinh dưỡng ít calo, tuy nhiên nếu tình trạng này kéo dài hãy báo ngay với nhân viên y tế đang theo dõi bạn.

• Thiếu chất dinh dưỡng: Bản chất của chế độ ăn ít calo để giảm cân là giảm tối đa lượng calo dung nạp, điều này có thể gây ra tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng khá trầm trọng, nó còn đặc biệt nguy hiểm với những người không thực hiện đúng các thực đơn đã được bác sĩ chỉ định. Hậu quả của việc thiếu hụt năng lượng là các mô xương và cơ của bạn bắt đầu bị phá hủy để tạo năng lượng thay thế, điều này khiến mật độ cơ xương bị mất đi một cách nhanh chóng.
• Tính bền vững thấp: Chế độ ăn kiêng ít calo là một giải pháp ngắn hạn để giảm cân, điều này đồng nghĩa với việc nó không có tính bền vững trong thời gian dài. Sau đó ngừng việc ăn rất ít calo, bệnh nhân sẽ cần chuyển sang kế hoạch duy trì cân nặng bao gồm ăn uống lành mạnh, tập thể dục và các thay đổi lối sống khoa học. Nếu chỉ cần lơ là hay chủ quan không tuân theo những phương pháp “hậu giảm cân” thì cân nặng có thể trở lại rất nhanh chóng và đôi khi là còn trầm trọng hơn.
• Giám sát y tế: Để tuân theo chế độ ăn kiêng ít calo một cách an toàn, bạn cần có sự theo dõi thường xuyên của bác sĩ và đôi khi bạn phải dụng một số loại thuốc hỗ trợ sử dụng kèm theo, cũng như thường xuyên đi khám sức khỏe, việc này sẽ tốn thời gian và tiền bạc của bạn.
• Sỏi mật: Sỏi mật thường phát triển ở những người béo phì, đặc biệt là ở phụ nữ. Chúng thậm chí còn dễ xuất hiện hơn ở những người đang thực hiện chế độ ăn kiêng ngắt nghiệt như là chế độ ăn ít calo để giảm cân. Khi cơ thể bị thiếu hụt calo, nó sẽ bắt đầu phân hủy chất béo để lấy năng lượng. Khi đó, gan sẽ tiết ra nhiều cholesterol hơn và khi kết hợp với mật, có thể tạo thành sỏi mật. Các bác sĩ của bạn có thể kê đơn thuốc để ngăn ngừa hình thành sỏi mật trong quá trình thực hiện chế độ ăn kiêng này.

Hãy nhớ rằng, ăn ít để giảm cân không có giá trị trong thời gian dài. Phần lớn những người thực hiện chế độ ăn kiêng giảm cân ít calo sau khi phục hồi được cân nặng thường dễ quay lại chế độ ăn uống không kiểm soát như trước kia, kết quả là bạn có thể không hề cải thiện bất kỳ số cân nào, đồng thời còn khiến cân nặng trở nên tồi tệ hơn. Do đó, hầu hết các trường hợp bác sĩ đều sẽ khuyên bạn không nên áp dụng phương pháp ăn kiêng này, trừ một số trường hợp nhất định. Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến nghị mọi người nên thực hiện chế độ ăn khoảng 2000 calo mỗi ngày (có thể thay đổi tùy theo độ tuổi, giới tính, cân nặng và mức độ hoạt động) để duy trì cân nặng và sức khỏe ổn định. Đồng thời, việc xây dựng một chế độ ăn lành mạnh sẽ giúp bạn giảm cân một cách bền vững hơn.

Nếu mục tiêu của bạn là giảm cân, hãy nhớ rằng nó cần đi kèm với duy trì sức khỏe ổn định. Tập thể dục, giấc ngủ và các yếu tố lối sống khác cũng đóng một vai trò quan trọng đối với sức khỏe tổng thể của bạn. Chế độ ăn uống tốt nhất luôn là chế độ cân bằng và phù hợp với lối sống của bạn. Hãy nói chuyện với bác sĩ hoặc các chuyên gia về dinh dưỡng trước khi quyết định áp dụng chế độ ăn kiêng rất ít calo, họ sẽ cho bạn biết liệu lợi ích của chế độ ăn rất ít calo có lớn hơn những rủi ro tiềm ẩn trong trường hợp cụ thể của bạn hay không.

Nếu bạn đang tìm kiếm một phương pháp giảm cân an toàn, nhưng mang đến hiệu quả tối ưu mà không gây ra tác dụng phụ ảnh hưởng đến sức khỏe thì có thể lựa chọn phương pháp truyền tiêu hao năng lượng.

Khác với các phương pháp truyền thống, bạn không cần phải quá khắt khe trong việc ăn uống, thay vào đó bạn sẽ được thực hiện thăm khám, truyền dịch làm tiêu hao lượng mỡ thừa, mỡ nội tạng trong cơ thể ra bên ngoài.

Thành phần truyền tiêu hao năng lượng sẽ bao gồm các vitamin và khoáng chất như: Vitamin B-complex tăng cường chức năng não, gan; Vitamin C tăng chuyển hoá chất béo, đốt cháy mỡ thừa; khoáng chất Vàng Selen chống rối loạn và tăng cường chuyển hóa giúp tiêu hao mỡ ở cấp tế bào… Với quy trình giảm cân chuyên sâu trên, người thừa cân, béo phì sau một thời gian áp dụng sẽ sớm lấy lại được vóc dáng cùng thân hình săn chắc mà không lo lắng đến tác dụng phụ, tỷ lệ táo béo phì.