Chế độ ăn keto có thể thúc đẩy giảm cân không?

1. Chế độ ăn Keto là gì?

Chế độ ăn keto là loại bỏ carbohydrate (tinh bột - nguyên liệu chính để tạo năng lượng) ra khỏi chế độ ăn hàng ngày, nhằm mục đích buộc cơ thể phải sử dụng chất béo dự trữ để tạo ra xeton - năng lượng hoạt động cho cơ thể.

Thông thường, khi cơ thể hoạt động mà không ăn trong nhiều giờ hoặc khi ngủ cả đêm thì xeton sẽ được tạo ra với 1 lượng nhỏ. Nhưng khi lượng carbohydrate đưa vào cơ thể nhỏ hơn 50g mỗi ngày gan sẽ tăng sản xuất xeton. 

Trong chế độ ăn này, bạn cần giảm tối đa tinh bột, hạn chế lượng protein và ưu tiên chất béo tốt. Lượng carb tiêu thụ dưới 5 - 10% tổng lượng calo hàng ngày, lượng chất béo tăng 70 - 90% và lượng protein vừa phải khoảng 20%.

2. Nguyên lý hoạt động của chế độ ăn keto là gì?

• Quá trình đốt cháy chất béo tạo ra xeton diễn ra tại gan, qua hàng loạt phản ứng phức tạp, đòi hỏi cơ thể phải loại bỏ gần như hoàn toàn lượng carbohydrate đưa vào (ít hơn 20-50 gam mỗi ngày) để đạt đến trạng thái ketosis. 
• Ở trạng thái ketosis, hầu hết các tế bào sẽ sử dụng xeton để tạo ra năng lượng kể cả tế bào não, quá trình này kéo dài đến lúc cơ thể được cung cấp lại carbohydrate trong bữa ăn hàng ngày. 
• Ăn theo chế độ ketogenic cho thấy những thay đổi chuyển hóa có lợi trong thời gian ngắn hạn. Giúp cải thiện chỉ số sức khỏe liên quan đến béo phì, thừa cân như cải thiện tình trạng kháng insulin, giảm đường huyết, giảm các chỉ số huyết áp hay các chỉ số mỡ máu. 
• Ngoài ra, ăn keto làm chậm sự phát triển khối u ở bệnh nhân ung thư, giảm các triệu chứng của bệnh Alzheimer, giảm tần suất các cơn co giật ở trẻ động kinh, cải thiện triệu chứng của bệnh Parkinson và nhanh hồi phục các tổn thương não sau chấn thương sọ não,... 
• Tuy nhiên, quá trình ăn kiêng này cũng xảy ra nhiều rủi ro nếu sử dụng kéo dài như thiếu hụt dinh dưỡng, dư thừa chất béo, tăng nguy cơ các bệnh lý tim mạch. Ngoài ra, việc tăng protein trong chế độ ăn còn làm thận hoạt động quá tải và hàng loạt các nguy cơ khác như táo bón, giảm trí nhớ, rối loạn tâm lý hoặc hành vi,...

3. Sự khác nhau so với chế độ ăn thông thường

• Nếu như chế độ ăn thông thường phải cân bằng các nhóm chất dinh dưỡng theo một tỷ lệ nhất định thì chế độ ăn Keto không có 1 tỷ lệ tiêu chuẩn. Cơ thể bạn phải giảm tối đa lượng carbohydrate đưa vào, từ đó phải bổ sung thay thế bằng protein và chất béo.
• Trong những ngày đầu tiên, cơ thể sẽ cảm thấy mệt mỏi, cáu kỉnh, khó chịu, buồn ngủ do thiếu năng lượng từ tinh bột. Tuy nhiên, tình trạng này sẽ cải thiện sau vài ngày do có nguồn năng lượng từ xeton và sự thích nghi dần của cơ thể. 
• Một số loại thực phẩm có thể sử dụng trong chế độ ăn Keto như các loại chất béo không bão hòa (hạt, bơ, đậu phụ,...), chất béo không bão hòa (dừa, mỡ lợn,...), protein (thịt nạc bò, nạc heo,...) hoặc một số quả mọng nước như dâu tây,...
• Các loại thực phẩm nên tránh trong chế độ ăn này như đường (hoa quả, bánh kẹo, kem,...), ngũ cốc, tinh bột, trái cây, các loại đậu, rau củ, các loại gia vị và bia rượu,... 
• Thực đơn tham khảo một ngày cho chế độ ăn Keto như sau: Bữa sáng: Cá hồi, Trứng chiên với dầu olive hoặc dầu bơ; Giữa buổi có thể ăn hạt hạnh nhân hoặc hạt điều; Bữa trưa: Ức gà luộc, Rau trộn dầu béo; Bữa xế có thể ăn Phomai hoặc uống sữa tươi; Bữa tối: Thịt nạc heo/ bỏ, Rau cải. 

4. Chế độ ăn keto có giảm cân không? 

Mặc dù chưa xác định được cơ chế chính xác nhưng có nhiều minh chứng cụ thể liên quan đến khả năng giảm cân của chế độ ăn Keto. Các nghiên cứu chỉ ra rằng: 

• Chế độ ăn Keto làm giảm nồng độ ghrelin - 1 loại hormon gây cảm giác đói. Các món ăn giàu chất béo sẽ giúp cơ thể có cảm giác no lâu hơn. Điều này làm khiến cơ thể ăn ít hơn và có hiệu quả trong việc giảm cân.
• Ăn đầy đủ carbohydrate sẽ làm cơ thể dự trữ một lượng nước đáng kể trong cơ thể. Do đó, khi giảm tinh bột cũng làm giảm trọng lượng nước và thay đổi chỉ số cân nặng.  
• Để giảm cân, cơ thể phải đưa vào lượng calo ít hơn lượng calo tiêu thụ hàng ngày; Ăn keto làm giảm đáng kể lượng calo đưa vào cơ thể do đó có thể điều chỉnh cân nặng. 

Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp ngắn hạn vì thực hiện kéo dài có thể gây nhiều rủi ro nguy hiểm cho cơ thể. Sau khi trở lại chế độ ăn bình thường, cơ thể sẽ tăng cân không kiểm soát, thậm chí tăng vượt số cân ban đầu.Tóm lại, chế độ ăn keto là 1 phương pháp có thể giúp giảm nhanh cân nặng trong một thời gian ngắn, tuy nhiên cũng gây nhiều phản ứng không tốt cho cơ thể nếu áp dụng kéo dài. Vì vậy, trước khi bắt đầu giảm cân, bạn nên tìm hiểu rõ nguyên nhân thừa cân, béo phì, các chỉ số phát triển của cơ thể và tình trạng bệnh lý để lựa chọn được phương pháp phù hợp, an toàn. Hiện nay, xét nghiệm máu tổng quát là 1 trong những kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh thường quy, có thể giúp theo dõi và phát hiện nhiều bệnh lý phổ biến như: Tiểu đường, gout, mỡ máu, gan nhiễm mỡ, thừa cân béo phì, đánh giá chức năng gan, thận, tình trạng thừa hoặc thiếu vi chất (như sắt, máu, canxi…).