Trầm cảm gây tăng cân như thế nào?

1. Bị trầm cảm tăng cân như thế nào?

Trầm cảm có thể gây ra tăng cân thông qua một số cơ chế và tác động tâm lý như sau:

• Trong trạng thái trầm cảm, nhiều người bệnh có thể thay đổi lối sống và thói quen ăn uống. Cảm giác mất quan tâm đến việc duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh có thể dẫn đến việc tiêu thụ thực phẩm có nhiều calo và ít chất dinh dưỡng hơn.
• Một số bệnh nhân trầm cảm có thể sử dụng thức ăn như một cách để giảm bớt cảm giác căng thẳng và lo lắng do trầm cảm. Điều này có thể dẫn đến việc ăn quá mức hoặc sử dụng thực phẩm như một cách để tự an ủi.
• Một số nghiên cứu cho thấy trầm cảm có thể ảnh hưởng đến cấu trúc và hoạt động của não, bao gồm các khu vực liên quan đến kiểm soát cảm xúc và quản lý cân nặng. Những thay đổi này có thể làm tăng cảm giác thèm ăn, dẫn đến việc ăn nhiều hơn.
• Các tác động hormonal liên quan đến trầm cảm cũng có thể góp phần vào tăng cân. Ví dụ, tăng sản xuất cortisol (hormone căng thẳng) có thể kích thích sự thèm ăn và tích trữ mỡ trong cơ thể.
• Trong trạng thái trầm cảm, người bệnh thường thiếu động lực và năng lượng để thực hiện các hoạt động vận động. Điều này có thể dẫn đến việc tăng cân do trầm cảm. 

Ngoài ra, uống thuốc trầm cảm tăng cân cũng là một vấn đề đáng lo ngại ở người bệnh. Một số loại thuốc chống trầm cảm có thể gây ra tác dụng phụ như tăng cân. Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng việc sử dụng thuốc chống trầm cảm có thể tăng nguy cơ tăng cân ở một số người bệnh, mặc dù mức độ này có thể thay đổi tùy thuộc vào loại thuốc chống trầm cảm và từng cá nhân. Ví dụ, một số thuốc chống trầm cảm thuộc nhóm các chất ức chế tái hấp thụ serotonin (SSRI) có thể gây ra tăng cân ở một số người dùng. 

Hình: Một số loại thuốc chống trầm cảm có thể gây ra tác dụng phụ như tăng cân

Một nghiên cứu năm 2018 đã phát hiện rằng, nguy cơ tăng cân cao nhất thường xuất hiện trong năm thứ hai và thứ ba của người sử dụng thuốc chống trầm cảm. Nghiên cứu khác vào năm 2020 cũng đã chỉ ra rằng nhiều loại thuốc chống trầm cảm có thể gây ra thay đổi cân nặng. Các tác dụng phụ như béo phì có thể xuất hiện trong các loại thuốc chống trầm cảm ba vòng và các thuốc ức chế monoamine oxidase. Tuy nhiên, một số thuốc chống trầm cảm cũng có thể gây ra giảm cân ở một số người như venlafaxine.

Ngoài ra, các tác dụng phụ khác của thuốc chống trầm cảm như buồn nôn và mất ngủ cũng có thể ảnh hưởng đến thói quen ăn uống và cân nặng. Sự tương tác phức tạp giữa trầm cảm, thuốc chống trầm cảm và cân nặng là một lĩnh vực nghiên cứu đang được quan tâm. Việc hiểu biết về mối liên hệ này có thể giúp cải thiện quản lý và điều trị trầm cảm hiệu quả hơn.

2. Cơ chế bị trầm cảm tăng cân là gì?

Trầm cảm và béo phì thường liên quan đến nhau thông qua một loạt các cơ chế sinh lý và tâm lý, trong đó sự thay đổi phản ứng căng thẳng trong cơ thể có vai trò quan trọng. Ngoài ra, có một số yếu tố khác cũng có thể liên kết hai điều kiện này bao gồm:

• Tình trạng viêm có thể là một yếu tố chung liên quan đến cả trầm cảm và béo phì. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng tình trạng viêm có thể ảnh hưởng đến sự cân bằng hormone và tạo điều kiện cho sự phát triển của cả hai bệnh lý.
• Căng thẳng oxy hóa là quá trình tổn thương tế bào do các gốc tự do, có thể góp phần vào sự phát triển của cả trầm cảm và béo phì.
• Cả trầm cảm và béo phì có thể được kết nối với các yếu tố tâm lý như trải nghiệm bị kỳ thị, cô lập... Sự áp đặt về hình dạng cơ thể và áp lực từ xã hội có thể gây ra căng thẳng và ảnh hưởng đến tâm trạng, dẫn đến cả hai điều kiện.
• Cảm giác thèm ăn không kiểm soát và thay đổi trong cơ chế kiểm soát cảm giác no có thể góp phần vào sự phát triển của cả trầm cảm và béo phì.
• Sự giảm hoạt động thể chất là một yếu tố rủi ro cho cả trầm cảm và béo phì. Sự thiếu hoạt động có thể dẫn đến sự tích tụ mỡ và ảnh hưởng đến tâm trạng và sức khỏe tâm thần.
• Sự rối loạn trong hệ thống này có thể góp phần vào sự phát triển của cả trầm cảm và béo phì, tạo ra một vòng lặp tiêu cực giữa hai tình trạng.

Những người bệnh bị trầm cảm tăng cân có thể do tình trạng cảm xúc của họ hoặc do sử dụng thuốc điều trị. Cả trầm cảm và lo lắng đều có thể dẫn đến thói quen ăn quá mức, chọn lựa thực phẩm không lành mạnh và thiếu hoạt động thể chất. Theo thời gian, sự tăng cân cuối cùng có thể dẫn đến béo phì.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), khoảng 43% người lớn bị trầm cảm bị béo phì. Họ cũng lưu ý rằng người trưởng thành được chẩn đoán mắc bệnh trầm cảm có khả năng bị thừa cân nhiều hơn so với những người không mắc bệnh.

Tương tự, trẻ em mắc bệnh trầm cảm thường có chỉ số BMI cao hơn so với những trẻ không mắc bệnh. Trong một nghiên cứu vào năm 2002, các nhà nghiên cứu đã phát hiện rằng trẻ em mắc bệnh trầm cảm có khả năng mắc bệnh béo phì cao hơn sau một năm theo dõi.

3. Các lưu ý về trầm cảm gây tăng cân

3.1. Cách kiểm soát sự thay đổi cân nặng liên quan đến trầm cảm

Nghiên cứu gợi ý rằng, việc tăng cường hoạt động thể chất và cải thiện thời gian ngủ có thể giúp mọi người kiểm soát lượng thức ăn giàu chất béo và đường khi đối mặt với cảm xúc tiêu cực. Điều này có thể giúp người bệnh duy trì hoặc điều chỉnh cân nặng của mình.

Nếu cảm thấy thiếu động lực để tập thể dục, bệnh nhân có thể bắt đầu bằng các hoạt động vận động nhẹ nhàng như đi bộ trong khoảng thời gian ngắn. Người bệnh cũng có thể tham khảo ý kiến của các chuyên gia chăm sóc sức khỏe để được tư vấn và thảo luận về một chương trình tập thể dục phù hợp.

Nếu trầm cảm ảnh hưởng đến giấc ngủ hoặc thuốc chống trầm cảm có thể gây ra vấn đề về giấc ngủ, bác sĩ có thể chỉ định phương pháp điều trị khác hoặc điều chỉnh liều lượng thuốc.

Bệnh nhân cũng có thể cần điều chỉnh chế độ ăn uống của mình bằng cách giảm lượng calo. Việc thảo luận với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng có thể giúp bạn thiết lập một kế hoạch ăn uống phù hợp.

Việc điều trị và thay đổi lối sống có thể hỗ trợ người bệnh trong việc quản lý cả trầm cảm và sự biến đổi về cân nặng.

3.2. Biện pháp giảm nguy cơ phát triển 1 trong 2 tình trạng trên

Các chiến lược phòng ngừa béo phì và trầm cảm có sự khác biệt, nhưng cũng có một số điểm tương đồng. Bạn có thể giảm nguy cơ mắc cả hai tình trạng bằng các biện pháp dưới đây: 

• Tập thể dục là một cách tốt để tăng cường sản xuất endorphin tự nhiên, chống lại trầm cảm, giảm hoặc duy trì cân nặng,... Nghiên cứu cho thấy việc tập thể dục ít nhất một lần mỗi tuần có thể có ảnh hưởng tích cực đối với các triệu chứng của trầm cảm. Tuy nhiên, thực hiện tập thể dục khi bạn cảm thấy mất hứng thú có thể là một thách thức, nên hãy bắt đầu với những bước nhỏ để phát triển thói quen tập thể dục.

• Trị liệu có thể là một phương pháp hiệu quả cho nhiều vấn đề, từ trầm cảm đến béo phì. Nhà trị liệu hoặc bác sĩ tâm thần có thể giúp bạn xử lý các yếu tố cảm xúc mà cả hai tình trạng này gây ra, và họ cũng có thể hỗ trợ bạn thích nghi với những thay đổi để cải thiện chất lượng cuộc sống của bạn.
• Nếu bác sĩ của bạn đã chẩn đoán bạn mắc một trong hai tình trạng này, họ có thể kê đơn thuốc, điều chỉnh chế độ ăn uống hoặc đưa ra các đề xuất khác để kiểm soát tình trạng của bạn. Tuân thủ kế hoạch điều trị này và trung thực khi bạn gặp khó khăn là cách tốt nhất để giảm thiểu tác dụng phụ và các biến chứng khác.

3.3. Trầm cảm và béo phì có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh khác không?

Cả béo phì và trầm cảm đều là yếu tố nguy cơ của một số tình trạng khác, bao gồm:

• Đau mãn tính
• Các vấn đề về giấc ngủ
• Tăng huyết áp
• Bệnh tim mạch vành
• Bệnh tiểu đường

Tất cả những tình trạng này có thể được ngăn ngừa bằng cách tuân theo kế hoạch điều trị chiến lược.

Ví dụ, điều trị trầm cảm có thể giúp bạn phục hồi năng lượng và sức sống cho các hoạt động. Điều này có thể khuyến khích bạn di chuyển nhiều hơn, tìm kiếm các bài tập thể dục và duy trì hoạt động. Kết quả có thể dẫn đến giảm cân.

Khi giảm cân, bạn có thể cảm thấy động lực để thực hiện những thay đổi lối sống lành mạnh khác, chẳng hạn như ăn những thực phẩm tốt hơn và tìm kiếm sự hỗ trợ từ bác sĩ trị liệu về các vấn đề sức khỏe tâm thần.

Kế hoạch chăm sóc cá nhân của bạn sẽ phụ thuộc vào vị trí của bạn trong hành trình chăm sóc sức khỏe và mục tiêu bạn muốn đạt được. Nó có thể bắt đầu bằng những thay đổi nhỏ và ngày càng trở nên toàn diện hơn theo thời gian, hoặc bạn và bác sĩ có thể quyết định kết hợp một thay đổi lớn cùng một lúc.

Người bệnh bị trầm cảm tăng cân cần được thăm khám bác sĩ, tuân theo những chỉ định điều trị. Đồng thời, bệnh nhân cũng cần tăng cường hoạt động thể chất, chế độ ăn uống lành mạnh để quản lý tình trạng bệnh. Hy vọng bài viết trên đã đem đến những thông tin hữu ích cho bạn đọc. 

Ngày nay, nếu muốn giảm cân hiệu quả, bạn có thể tham khảo liệu pháp tiêu hao năng lượng. Phương pháp này sử dụng vitamin & khoáng chất để thúc đẩy sự chuyển hóa mỡ theo cơ chế tự nhiên, không gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Trước khi thực hiện, bạn sẽ được đánh giá sức khỏe tổng thể và bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ giảm cân phù hợp với từng người dựa trên kết quả xét nghiệm cơ bản như xét nghiệm máu, chỉ số khối cơ thể (BMI). Trong suốt quá trình thực hiện liệu trình sẽ luôn có bác sĩ theo sát, lên kế hoạch dinh dưỡng và tập luyện phù hợp với thể trạng của từng người.

Tài liệu tham khảo: Healthline.com, Medicalnewstoday.com