Các loại thuốc chống trầm cảm thường dùng và lưu ý khi sử dụng

1. Tìm hiểu về bệnh trầm cảm

Trầm cảm là một trạng thái cảm xúc thể hiện sự buồn phiền, chán nản, uể oải, giảm hứng thú và tinh thần, không có tập trung và động lực làm việc. Người đang trải qua trạng thái trầm cảm có thể cảm thấy tự ti, thất vọng về bản thân.

Trầm cảm được xem là bệnh khi các rối loạn về cảm xúc này diễn ra trong thời gian dài. Nó làm ảnh hưởng tới thể chất, tinh thần của người bệnh, làm giảm chức năng học tập, sinh hoạt, các hoạt động xã hội của cá nhân. Đặc biệt nguy hiểm hơn khi trầm cảm khiến cho người đó có những ý tưởng kỳ lạ, làm hại đến bản thân đó là tự sát.

Di truyền được cho là nguyên nhân của hơn 50% các trường hợp trầm cảm, còn lại là do yếu tố thể chất tâm lý và môi trường sống.

Vì những ảnh hưởng tiêu cực đó, mà việc chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời sẽ giúp nâng cao tinh thần, chất lượng cuộc sống của người bệnh. Đồng thời còn giúp giảm thiểu những hành vi tiêu cực, đe doạ tính mạng của người bệnh và người xung quanh.

2. Các loại thuốc chống trầm cảm thường dùng và lưu ý khi sử dụng chúng

Các nhóm thuốc chống trầm cảm và tên các loại thuốc chống trầm cảm thường dùng hiện nay là;

2.1 Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI)

Nhóm thuốc này có cơ chế tác dụng là ngăn chặn sự tái hấp thu chất dẫn truyền thần kinh serotonin. Bác sĩ thường bắt đầu điều trị trầm cảm bằng nhóm thuốc này. Những thuốc chống trầm cảm này thường gây ra ít tác dụng phụ hơn và ít gây ra vấn đề hơn so với các loại thuốc chống trầm cảm khác ở liều điều trị cao. SSRIs bao gồm fluoxetine (Prozac), paroxetine (Paxil, Pexeva), sertraline (Zoloft), citalopram (Celexa) và escitalopram (Lexapro). 

Một số tác dụng phụ bạn có thể gặp phải khi sử dụng SSRIs: cảm giác lo lắng, buồn nôn, tiêu chảy, đau đầu chóng mặt, khó thở, nhìn mờ, tăng cân, giảm ham muốn tình dục. Những tác dụng phụ này thường biến mất trong tháng đầu tiên khi sử dụng SSRIs.

Lưu ý, SSRI có thể không phù hợp nếu bạn bị rối loạn lưỡng cực hoặc đang trong giai đoạn hưng cảm, bạn bị đái tháo đường type 1,2, rối loạn đông máu, động kinh. Nếu bạn làm nghề tài xế, vận hành máy móc thì cân nhắc khi sử dụng vì nó có thể gây chóng mặt, nhìn mờ.

2.2 Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine (SNRI) 

Nhóm thuốc này có tác dụng ức chế tái hấp thu cả serotonin và norepinephrien bao gồm duloxetine (Cymbalta, Drizalma Sprinkle), venlafaxine (Effexor XR), desvenlafaxine (Pristiq) và levomilnacipran (Fetzima). 

Tác dụng phụ của SNRI bao gồm: đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, ăn không ngon, táo bón, suy nhược và mệt mỏi, giảm ham muốn tình dục và rối loạn cương dương ở nam giới.

2.3 Thuốc chống trầm cảm ba vòng (TCAs) 

Bao gồm: imipramine, nortriptyline (Pamelor), amitriptyline, doxepin và desipramine (Norpramin) – nhóm TCAs có xu hướng gây ra nhiều tác dụng phụ hơn các thuốc chống trầm cảm mới hơn. Vì vậy, thuốc chống trầm cảm ba vòng thường không được kê đơn trừ khi bạn đã thử dùng thuốc chống trầm cảm khác trước mà không cải thiện. 

Tác dụng phụ thường gặp của thuốc chống trầm cảm ba vòng như đau đầu chóng mặt, khô miệng, mờ mắt, đau dạ dày, buồn nôn, táo bón, giảm trí nhớ, rối loạn giấc ngủ, rối loạn chức năng tình dục, khó đi tiểu, nhịp tim nhanh. Tác dụng phụ của nhóm trầm cảm ba vòng có thể xuất hiện thường xuyên và gây khó chịu hơn so với hai nhóm thuốc SSRIs và SNRIs. 

2.4 Thuốc ức chế monoamine oxidase (MAOIs)

Bao gồm tranylcypromine (Parnate), phenelzine (Nardil) và isocarboxazid (Marplan) – có thể được kê đơn, thường là khi các loại thuốc khác không có tác dụng vì tác dụng phụ tương đối nghiêm trọng của nó. 

Tác dụng phụ của MAOIs bao gồm: huyết áp thấp, đau đầu chóng mặt, buồn nôn, đau bụng, khô miệng, tăng cân, lú lẫn, rối loạn chức năng tình dục. Sử dụng MAOI đòi hỏi một chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt, vì những tương tác nguy hiểm (hoặc thậm chí gây tử vong) với thực phẩm có chứa tyramine - chẳng hạn như một số loại pho mát, dưa chua và rượu vang và một số loại thuốc, bao gồm thuốc giảm đau, thuốc thông mũi và một số loại thảo dược bổ sung.

2.5 Thuốc chống trầm cảm không điển hình

Những thuốc chống trầm cảm này được gọi là không điển hình vì chúng không phù hợp với bất kỳ loại thuốc chống trầm cảm nào khác. Thuốc chống trầm cảm được kê đơn phổ biến hơn trong danh mục này bao gồm trazodone, mirtazapine (Remeron), vortioxetine (Trintellix), vilazodone (Viibryd) và bupropion (Forfivo XL, Wellbutrin SR, những loại khác).

Các thuốc trong nhóm này có thể được chọn làm thuốc hàng đầu để giúp tránh tác dụng phụ cụ thể, chẳng hạn như rối loạn chức năng tình dục, tăng cân, hoặc dành cho những bệnh nhân không đáp ứng đầy đủ với các thuốc hàng đầu như SSRI hoặc SNRI.

3. Các lưu ý khi dùng thuốc chống trầm cảm

Phải hết sức cẩn trọng khi sử dụng các loại thuốc chữa trầm cảm trên cơ địa phụ nữ có thai hoặc cho con bú, trẻ em và thanh thiếu niên, người lái xe,vận hành máy móc hay có những bệnh kèm theo hoặc đang dùng chất kích thích. Vì tác dụng phụ và tương tác thuốc xảy ra trên những đối tượng này khá nghiêm trọng. Hãy thành thật với bác sĩ để có thể đưa ra loại thuốc hiệu quả và phù hợp.

Mỗi loại thuốc chống trầm cảm khác nhau đều có tác dụng phụ khác nhau, vì vậy hãy báo ngay cho bác sĩ về những tác dụng phụ nếu xảy ra để bác sĩ cân nhắc giảm liều hoặc đổi sang thuốc khác.

Ngoài ra, bạn cũng có nhiều khả năng mắc hội chứng ngừng dùng thuốc chống trầm cảm nếu bạn ngừng dùng một số thuốc chống trầm cảm nhất định, chẳng hạn như paroxetine và sertraline. Bên cạnh đó nếu bạn vô tình bỏ lỡ một liều thuốc chống trầm cảm, hãy bắt đầu dùng lại càng sớm càng tốt. 

Nếu bạn quyết định tự mình ngừng dùng thuốc chống trầm cảm, hãy nói chuyện với bác sĩ về lý do bạn dừng lại. Bác sĩ có thể giúp đỡ bằng cách thay đổi liều lượng của bạn hoặc đề xuất một loại thuốc chống trầm cảm khác.

Hiện nay, bệnh trầm cảm là một bệnh tâm thần phổ biến. Nó gây ảnh hưởng tiêu cực đến cảm xúc, hành vi và đời sống của người bệnh. Họ luôn cảm thấy uể oải, chán nản, thất vọng, mất hứng thú trong cuộc sống. Nặng nề nhất là họ muốn kết liễu cuộc sống của mình. Vì vậy, nếu bạn đang có dấu hiệu nghi ngờ trầm cảm, hãy đến các bệnh viện lớn để được thăm khám chính xác và có phác đồ điều trị thích hợp. 

Nguồn: medicalnewstoday.com - familydoctor.org