Người thừa cân béo phì có nguy cơ mắc những bệnh gì?

1. Người thừa cân béo phì có nguy cơ mắc những bệnh gì?

Hậu quả của béo phì không còn là một vấn đề quá xa lạ đối với chúng ta. Khi một người được chẩn đoán là béo phì tức cơ thể họ hiện đang mất cân đối, nặng nề, chậm chạp, sức khỏe kém, năng suất lao động theo đó cũng giảm... Song song với việc mất đi vẻ đẹp hình thể, người bị thừa cân béo phì sẽ có tỷ lệ mắc phải các loại bệnh tật cao hơn so với người bình thường, đặc biệt là các bệnh mạn tính không lây. Vậy dưới góc nhìn y học, béo phì gây ra những bệnh gì?

• Các bệnh lý về xương khớp: Người thừa cân béo phì rất dễ bị thoái hóa khớp, loãng xương, đau nhức nhiều do phần trọng lượng cơ thể quá nặng nề gây áp lực lên xương khớp, trong đó khớp gối, cột sống là những vị trí chịu tổn thương sớm nhất;
• Người thừa cân béo phì thường mắc phải bệnh gout;
• Các bệnh lý tim mạch, rối loạn lipid máu (bệnh mỡ trong máu hoặc cholesterol cao): tình trạng cholesterol cao sẽ gây xơ hóa lòng mạch máu, tăng huyết áp, đột quỵ, nhồi máu cơ tim… Mặt khác tim của người thừa cân béo phì phải làm việc nhiều hơn để bơm máu đi nuôi cơ thể, về lâu về dài sẽ gây quá tải cho tim. Do đó ở người thừa cân béo phì dễ mắc các bệnh về tim mạch, đây cũng có thể là một biến chứng của tình trạng béo phì gây ra.

• Đái tháo đường: béo phì liên quan mật thiết với bệnh đái tháo đường type 2 do tình trạng đề kháng insulin (hormon điều hòa đường huyết nhờ vào việc đưa nhanh glucose vào tế bào để sử dụng) ở người béo phì.
• Suy giảm trí nhớ: những đứa trẻ thừa cân béo phì từ nhỏ thường có chỉ số thông minh thấp hơn trẻ có cân nặng bình thường, theo đó người trưởng thành bị béo phì sẽ có nguy cơ bị bệnh Alzheimer cao hơn so với người bình thường.
• Mặc cảm hình thể: Thừa cân, béo phì khiến cơ thể trở nên quá khổ, dẫn đến cảm giác tự ti, mất tự tin trong giao tiếp, ngại xuất hiện trước đám đông, luôn trong trạng thái căng thẳng khi tiếp xúc với mọi người và kém linh hoạt trong cuộc sống hàng ngày, từ đó dẫn đến giảm sút hiệu quả công việc...
• Bệnh lý đường tiêu hóa: Người thừa cân béo phì thường có lượng mỡ dư bám vào các quai ruột dễ gây nên tình trạng táo bón, sinh ra bệnh trĩ, ứ đọng phân lâu ngày dễ dẫn đến bệnh ung thư đại tràng. Mỡ dư thừa còn tích tụ ở gan gây bệnh gan nhiễm mỡ, dần dần có thể dẫn đến bệnh xơ gan... Bên cạnh đó người thừa cân béo phì có rối loạn chuyển hóa mỡ cũng là một nguyên nhân sinh ra sỏi mật.
• Bệnh hô hấp: cơ hoành, khí phế quản của người béo phì thường bị hạn chế do “mỡ bám” dẫn đến rối loạn nhịp thở, ngáy, ngưng thở khi ngủ. Tình trạng béo phì càng nặng thì hiện tượng rối loạn nhịp thở càng nhiều.
• Rối loạn nội tiết: phụ nữ béo phì thường đi kèm tình trạng rối loạn kinh nguyệt, buồng trứng đa nang, rất khó có thai và có nguy cơ vô sinh cao. Nếu có thai người phụ nữ cũng phải đối mặt với nguy cơ đẻ khó, con dễ bị rối loạn chuyển hóa. Đối với nam giới béo phì thường bị yếu sinh lý và có nguy cơ vô sinh.
• Nguy cơ ung thư: đã có nghiên cứu cho thấy sự liên quan giữa béo phì và các loại ung thư như: ung thư thực quản, ung thư trực tràng, vú, tử cung, gan mật và tuyến tiền liệt.
• Giảm hệ miễn dịch của cơ thể: béo phì làm cho cơ thể dễ rơi vào tình trạng viêm nhiễm kinh niên;
• Trầm cảm: Có bằng chứng cho rằng mối quan hệ giữa tình trạng béo phì và trầm cảm. Cụ thể hơn những người béo phì có nguy cơ mắc bệnh trầm cảm cao hơn 55%. Mặt khác, những người bị trầm cảm cũng có nguy cơ bị béo phì cao hơn 58%.

• Phát ban có thể xảy ra ở những nơi có nếp gấp hình thành do cân nặng dư thừa trên cơ thể. Bệnh gai đen (acanthosis nigricans) đặc trưng bởi các mảng da đổi màu sẫm xuất hiện tại các vị trí như nách, bẹn, cổ… do xuất phát từ nguyên nhân béo phì.

2. Nguyên nhân gây béo phì và tác hại của tình trạng này

Vậy một người được xem là người thừa cân béo phì khi nào? Theo định nghĩa của CDC Hoa Kỳ, thừa cân được xác định khi người đó có chỉ số cơ thể BMI cao hơn 25 và béo phì khi chỉ số BMI trên 30.

Nguyên nhân chính khiến một người thừa cân béo phì là do sự mất cân bằng giữa lượng năng lượng nạp vào và lượng năng lượng tiêu hao. Các chất dinh dưỡng được cung cấp quá nhiều, vượt mức nhu cầu cần thiết trong khi đó sự tiêu hao lại quá ít dẫn đến tình trạng tích lũy mỡ. Tỷ lệ béo phì ở nữ giới thường có xu hướng cao hơn nam giới. Đặc biệt các đối tượng sau đây có nguy cơ béo phì rất cao:

• Người có thói quen thường xuyên ăn thức ăn nhanh, thức ăn giàu năng lượng, ăn ít rau, uống nhiều nước ngọt có gas;
• Làm việc văn phòng, ít đi lại/vận động;
• Phụ nữ sau sinh;
• Phụ nữ tuổi trung niên;
• Phụ nữ sinh ra trong gia đình có nhiều người bị béo phì, thừa cân.

Các tế bào mỡ, đặc biệt là mỡ tích trữ quanh eo thường tiết ra hormone và các chất khác gây viêm. Chính bởi quá trình viêm bất thường này sẽ làm cho cơ thể kém phản ứng với insulin, thay đổi cách cơ thể chuyển hóa chất béo và carbohydrate dẫn đến lượng đường trong máu cao tăng cao, cuối cùng gây ra bệnh đái tháo đường và nhiều biến chứng của nó. Do đó nếu bị béo phì, bệnh nhân cần cố gắng giảm từ 5-7% trọng lượng cơ thể, kết hợp tập luyện thường xuyên có thể ngăn ngừa nguy cơ mắc đái tháo đường tuýp 2.

3. Người thừa cân béo phì nên làm gì để giải quyết bệnh lý béo phì một cách hợp lý?

• Để giảm cân thì người thừa cân béo phì cần kết hợp chế độ ăn uống khoa học và tập luyện phù hợp. Thay đổi chế độ ăn là phương pháp tốt để giảm cân. Để có được thực đơn uống khoa học, tốt hơn hết nên tham khảo thực đơn từ các bác sĩ dinh dưỡng và cần tuyệt đối tuân thủ chỉ định của bác sĩ. Ăn ngủ điều độ giúp người thừa cân béo phì tăng cường hoạt động hệ tiêu hóa, giúp cơ thể khỏe mạnh hơn, đồng thời hạn chế được việc cung cấp năng lượng vượt quá nhu cầu hàng ngày của cơ thể.
• Lưu ý người thừa cân béo phì thường luyện tập với tâm lý rất nóng vội muốn giảm cân, dẫn đến tập quá sức. Với trường hợp người thừa cân béo phì mắc tiểu đường hay tăng huyết áp kèm theo, việc tập luyện quá sức có thể gây hậu quả hạ đường huyết, tụt huyết áp đột ngột, ngất xỉu và thậm chí là đột quỵ. 
• Tâm lý sợ bệnh tật còn khiến người thừa cân béo phì bị stress dẫn đến hiệu quả tập luyện không như mong muốn, gây thêm chứng trầm cảm. Do đó người thừa cân béo phì nên giảm cân từ việc thay đổi lối sống, tập luyện môn thể thao phù hợp và phải đi đôi với sự kiên nhẫn của người bệnh. 
• Người thừa cân béo phì không tự ý dùng thuốc giảm cân không rõ nguồn gốc, một số loại thuốc giảm cân trôi nổi sẽ tác động xấu lên các hệ cơ quan khác của cơ thể một cách nghiêm trọng.
• Người thừa cân béo phì nên thường xuyên đi khám sức khỏe để kiểm tra các thông số, chỉ số của cơ thể. Từ đó phát hiện và điều trị sớm các bệnh lý nếu có và cải thiện cân nặng hiệu quả hơn.

Có thể thấy cân nặng vượt quá mức kiểm soát sẽ dẫn tới tình trạng thừa cân béo phì và gây ra nhiều hệ lụy liên quan đến bệnh tật đối với sức khỏe. Trong trường hợp này, người thừa cân béo phì cần thường xuyên theo dõi các chỉ số cơ thể để có biện pháp phòng ngừa các biến chứng bệnh một cách hiệu quả. 

Hiện nay, kỹ thuật xét nghiệm máu tổng quát là 1 trong những kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh thường quy, có thể giúp theo dõi và phát hiện nhiều bệnh lý phổ biến do béo phì gây ra như: Tiểu đường, gout, mỡ máu, bệnh tim mạch, đánh giá chức năng gan, thận, thừa hoặc thiếu vi chất.... Nếu bạn đang nghi ngờ bản thân mình gặp các vấn đề sức khỏe thì nên đăng ký xét nghiệm, bác sĩ sẽ có những tư vấn tốt nhất về tình trạng sức khỏe của bạn và hướng xử lý phù hợp.