Các dấu hiệu thiếu máu thiếu sắt được cảnh báo sớm

1. Các dấu hiệu thiếu máu thiếu sắt

Sắt là một khoáng chất có vai trò quan trọng trong quá trình tổng hợp nên huyết sắc tố, là một protein có trong tế bào hồng cầu và đảm nhiệm vai trò vận chuyển oxy trong máu đến các mô trong cơ thể. Ở người bình thường, khoảng 90 đến 95% lượng sắt trong cơ thể được tái sử dụng từ nguồn hồng cầu già bị phá hủy và giải phóng ra. Khoảng 5 đến 10% lượng sắt trong cơ thể sẽ được bài tiết ra ngoài qua nước tiểu, mồ hôi và phân. Để bù lại lượng sắt mất đi cơ thể sẽ nhận thêm sắt từ chế độ ăn uống hàng ngày, quá trình hấp thu chủ yếu diễn ra ở dạ dày, hành tá tràng và đoạn đầu hỗng tràng. 

Có rất nhiều nguyên nhân gây ra thiếu sắt, trong đó thường gặp nhất là chế độ ăn thiếu sắt, kém hấp thu, cơ thể tăng nhu cầu hoặc tình trạng mất sắt do mất máu mãn tính. Hiện tượng thiếu sắt có thể dẫn đến thiếu máu do thiếu sắt, gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tổng thể của chúng ta.

Các dấu hiệu thiếu máu thiếu sắt thường gặp, bao gồm:

1.1. Mệt mỏi bất thường

Cảm thấy mệt mỏi là dấu hiệu phổ biến của bệnh thiếu máu do thiếu sắt. Cảm giác mệt mỏi này xảy ra do cơ thể bạn thiếu lượng sắt cần thiết để tạo ra một loại protein gọi là huyết sắc tố, giúp vận chuyển oxy đi khắp cơ thể.

Nếu không có đủ huyết sắc tố, sẽ có ít oxy đến các mô và cơ của cơ thể, làm những bộ phận này mất năng lượng. Tim của bạn cũng phải làm việc nhiều hơn để di chuyển nhiều máu giàu oxy hơn đi khắp cơ thể, điều này có thể khiến bạn mệt mỏi.

1.2. Da nhợt nhạt hơn bình thường

Da nhợt nhạt hơn bình thường hay màu nhạt ở bên trong mí mắt dưới cũng là dấu hiệu thiếu máu thiếu sắt thường gặp. Nguyên nhân là do huyết sắc tố trong hồng cầu làm cho máu có màu đỏ, do đó nồng độ huyết sắc tố thấp do thiếu sắt sẽ làm cho máu ít đỏ hơn. Đó là lý do tại sao da trở nên nhợt nhạt hay mất đi màu sắc hồng hào khỏe mạnh.

Một nghiên cứu năm 2016 lưu ý rằng da hoặc niêm mạc bên trong mí mắt xanh xao là dấu hiệu đáng tin cậy của tình trạng thiếu máu. Người bị thiếu máu trầm trọng cũng có thể bị xanh xao ở các nếp nhăn ở lòng bàn tay.

1.3. Khó thở

Huyết sắc tố cho phép các tế bào hồng cầu mang oxy đi khắp cơ thể. Khi nồng độ huyết sắc tố thấp do thiếu sắt, nồng độ oxy trong máu cũng thấp. Điều này có nghĩa là cơ bắp của bạn sẽ không nhận đủ oxy để thực hiện các hoạt động hàng ngày, chẳng hạn như đi bộ. Kết quả là nhịp thở của bạn sẽ tăng lên khi cơ thể cố gắng lấy thêm oxy, dẫn đến tình trạng khó thở.

Vì vậy, nếu bạn cảm thấy khó thở khi thực hiện những công việc hàng ngày mà trước đây bạn thấy dễ dàng như đi bộ, leo cầu thang hoặc tập thể dục thì đó có thể là dấu hiệu thiếu máu thiếu sắt.

1.4. Tim đập nhanh

Tim đập nhanh hoặc hồi hộp đánh trống ngực là một dấu hiệu khác của bệnh thiếu máu do thiếu sắt. Huyết sắc tố là protein trong tế bào hồng cầu giúp vận chuyển oxy đi khắp cơ thể. Khi thiếu sắt, nồng độ huyết sắc tố thấp có nghĩa là tim phải làm việc nhiều hơn để vận chuyển oxy. Điều này có thể dẫn đến nhịp tim không đều hoặc cảm giác tim đập nhanh bất thường.

1.5. Tóc và da khô

Da và tóc khô hoặc hư tổn có thể là dấu hiệu thiếu máu thiếu sắt. Thiếu sắt làm giảm mức độ huyết sắc tố trong máu của bạn, dẫn đến làm giảm lượng oxy cần thiết cho sự phát triển của tóc. Da và tóc thiếu oxy có thể trở nên khô và yếu.

1.6. Sưng, đau lưỡi và miệng

Đôi khi, những thay đổi bên trong hoặc bên ngoài miệng có thể là dấu hiệu của tình trạng thiếu máu do thiếu sắt. Các dấu hiệu bao gồm lưỡi sưng, viêm, nhợt nhạt hoặc mịn một cách kỳ lạ. 

Các triệu chứng khác có thể xảy ra xung quanh miệng của bạn bao gồm:

• Khô miệng
• Cảm giác nóng rát trong miệng
• Vết nứt đỏ và đau ở khóe miệng
• Loét miệng

1.7. Hội chứng chân không yên

Hội chứng chân không yên là tình trạng liên quan đến sự thôi thúc mạnh mẽ để di chuyển chân khi đang nghỉ ngơi. Hội chứng chân không yên cũng có thể gây ra cảm giác kiến bò hoặc ngứa ngáy khó chịu ở bàn chân và cẳng chân của bạn. Tình trạng này thường tệ hơn vào ban đêm và có thể khiến bạn khó ngủ.

Các nhà khoa học chỉ ra rằng những người bị thiếu máu do thiếu sắt có nguy cơ mắc hội chứng chân không yên cao gấp sáu lần so với dân số nói chung.

1.8. Móng tay giòn hoặc hình thìa

Móng tay hình thìa cũng là dấu hiệu thiếu máu thiếu sắt thường gặp. Thông thường, dấu hiệu đầu tiên là móng tay giòn, dễ sứt mẻ và nứt. Trong giai đoạn sau của tình trạng thiếu sắt, móng tay có thể trở thành hình chiếc thìa, nghĩa là phần giữa móng tay của bạn lõm xuống và các cạnh nhô lên để tạo thành hình tròn giống như một chiếc thìa.

1.9. Thèm ăn những thực phẩm lạ

Sự thèm ăn những món ăn lạ hoặc những thứ không phải đồ ăn có thể gặp trong bệnh lý thiếu máu do thiếu sắt. Người bệnh có thể thèm đá, đất sét, đất, phấn hoặc giấy.

1.10. Cảm giác chán nản

Thiếu máu thiếu sắt cũng có thể ảnh hưởng đến tâm trạng của chúng ta. Các nhà khoa học đã chứng minh có mối liên hệ giữa thiếu máu do thiếu sắt và rối loạn lo âu ở người lớn.

1.11. Tay chân lạnh

Thiếu sắt đồng nghĩa với việc cung cấp oxy đến tay và chân của bạn ít hơn. Do đó, một số người có thể cảm thấy dễ lạnh hơn hoặc cảm thấy lạnh tay chân.

1.12. Nhiễm trùng thường xuyên hơn

Sắt cần thiết để có một hệ thống miễn dịch khỏe mạnh và việc thiếu chất sắt có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.

2. Các dấu hiệu thiếu máu thiếu sắt có thể nhận biết sớm không?

Các dấu hiệu thiếu máu thiếu sắt sẽ diễn biến từ từ qua 3 giai đoạn, bao gồm:

• Giai đoạn 1: Nồng độ sắt dự trữ trong cơ thể giảm, người bệnh chưa có triệu chứng thiếu máu thiếu sắt và thường chỉ có một số triệu chứng của nguyên nhân gây thiếu sắt.
• Giai đoạn 2: Nguồn sắt dự trữ trong cơ thể giảm và giảm sắt vận chuyển trong máu. Giai đoạn này người bệnh cũng chưa có biểu hiện rõ tình trạng thiếu máu nhưng bắt đầu có triệu chứng của hiện tượng thiếu sắt như mệt mỏi và mất tập trung.
• Giai đoạn 3: Bệnh nhân bắt đầu có cả triệu chứng của thiếu máu và thiếu sắt.

Các triệu chứng thiếu máu thiếu sắt sẽ diễn ra âm thầm theo từng giai đoạn, ở những giai đoạn sớm khi chưa có triệu chứng rõ ràng sẽ làm người bệnh dễ bỏ sót.

Vì vậy, những người có nguy cơ cao thiếu máu thiếu sắt nên khám sức khỏe định kỳ thường xuyên để phát hiện sớm tình trạng thiếu máu thiếu sắt và điều trị kịp thời. Một số trường hợp có nguy cơ cao mắc thiếu máu thiếu sắt, bao gồm:

• Phụ nữ mang thai, đang cho con bú hoặc sau khi sinh có thể bị thiếu máu thiếu sắt do nhu cầu sắt tăng lên do thai nhi và nhau thai đang phát triển cùng với sự mất máu vào thời điểm sinh nở
• Người có chế độ ăn uống thiếu chất dinh dưỡng
• Người ăn chay sẽ có lượng sắt hấp thu vào cơ thể ít hơn người bình thường vì chỉ ăn những thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật
• Người mắc các bệnh lý đường tiêu hóa như viêm loét dạ dày, ung thư đại trực tràng và ung thư dạ dày

3. Dấu hiệu thiếu máu thiếu sắt có dễ nhầm lẫn không?

Tình trạng thiếu máu thiếu sắt ảnh hưởng đến rất nhiều chức năng khác nhau trong cơ thể như suy giảm khả năng miễn dịch, giảm hoạt động thể chất và suy giảm nhận thức của người bệnh. Do đó, dấu hiệu thiếu máu thiếu sắt có thể rất dễ nhầm lẫn với nhiều bệnh lý khác trong cơ thể.

Để phát hiện sớm và chẩn đoán chính xác tình trạng thiếu máu thiếu sắt thì khi cơ thể xuất hiện những triệu chứng bất thường, người bệnh nên đến khám bác sĩ để được thăm khám và làm các xét nghiệm cận lâm sàng cần thiết. Đặc biệt, những trường hợp có nguy cơ thiếu máu thiếu sắt cao cần thăm khám sức khỏe định kỳ mỗi năm để phát hiện và điều trị kịp thời tránh những biến chứng nguy hiểm.

Tóm lại, tình trạng thiếu máu thiếu sắt có thể ảnh hưởng đến rất nhiều cơ quan trong cơ thể chúng ta. Da xanh xao, mệt mỏi, đau đầu, chóng mặt, khó thở và tim đập nhanh là những dấu hiệu thiếu máu thiếu sắt thường gặp. Các triệu chứng thiếu máu thiếu sắt đôi khi có thể nhầm lẫn với nhiều bệnh lý khác nhau. Do đó, bạn cần đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Tùy theo mức độ thiếu máu thiếu sắt của cơ thể mà bác sĩ có thể chỉ định những phương pháp điều trị khác nhau như bổ sung sắt qua chế độ ăn uống, viên sắt uống, bổ sung sắt qua đường tĩnh mạch và truyền máu.

Tags: Healthline.com