Béo phì và giấc ngủ có liên quan như thế nào?

1. Ngủ không ngon ảnh hưởng thế nào đến béo phì?

Một mối quan tâm đáng lo ngại đối với những người mắc bệnh béo phì không chỉ là mất ngủ dẫn đến tăng cân mà thừa cân cũng gây ra các vấn đề về giấc ngủ. Hầu hết các nghiên cứu cắt ngang đo lường thói quen ngủ của người trưởng thành đã tìm thấy mối liên hệ giữa giấc ngủ ngắn và béo phì. Tuy nhiên, các nghiên cứu theo dõi có thể đưa ra bằng chứng chắc chắn hơn về mối quan hệ nhân quả giữa giấc ngủ và thừa cân béo phì lâu năm. Nghiên cứu lớn có quy mô nhất cho đến nay về ngủ không ngon giấc và béo phì của người trưởng thành là nghiên cứu theo dõi 68,000 phụ nữ Mỹ trung niên trong 16 năm. Các nhà nghiên cứu đã kết luận rằng so với những phụ nữ ngủ 7 tiếng mỗi đêm, những phụ nữ ngủ 5 tiếng hoặc ít hơn có nguy cơ béo phì cao hơn 15% trong suốt quá trình nghiên cứu. Một cuộc điều tra tương tự được tiến hành trên một nhóm gồm những phụ nữ trẻ tuổi, đã xem xét mối quan hệ giữa làm việc ca đêm luân phiên với một vài ca đêm, nghiên cứu này kết luận sự xáo trộn nhịp sinh học và suy giảm giấc ngủ làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 và béo phì. Ngoài ra, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng phụ nữ làm ca đêm luân phiên càng lâu thì nguy cơ mắc bệnh càng cao. Các nhà nghiên cứu khác đã thực hiện về thói quen ngủ và cân nặng của người trưởng thành ở Hoa Kỳ và Canada cũng như Vương quốc Anh và Châu Âu. Một số nghiên cứu đã tìm thấy mối liên hệ giữa ngủ không ngon giấc và béo phì. Tuy nhiên, một số nghiên cứu ở người trưởng thành đã báo cáo rằng ngủ quá nhiều có liên quan đến nguy cơ béo phì cao hơn. Điều này rất có thể là do những người ngủ lâu hơn bình thường có thể mắc một tình trạng liên quan đến béo phì (như chứng ngưng thở khi ngủ, bệnh phổi tắc nghẽn, trầm cảm hoặc ung thư) từ đó dẫn đến thói quen ngủ lâu hơn. Vậy ngủ không ngon dẫn đến tăng cân như thế nào?

• Ngủ không ngon và mất ngủ tạo ra sự mất cân bằng hormone trong cơ thể, dẫn đến ăn quá nhiều và tăng cân. Leptin và ghrelin là những hormone điều chỉnh sự thèm ăn, trong dó Leptin là hormone no và Ghrelin là hormone đói. Khi không ngủ đủ giấc, mức độ leptin sẽ giảm xuống và não gửi tín hiệu rằng bạn đang đói. Đồng thời, mức độ ghrelin tăng lên khiến bạn cảm thấy đói. Khi đói cồn cào, bạn có nhiều khả năng sẽ lấy thức ăn giàu chất béo và calo thay vì những thực phẩm lành mạnh tốt cho sức khỏe. Kết quả của quá trình này là dẫn đến tăng cân không kiểm soát.
• Ăn vặt nhiều hơn: Điều này có nghĩa là khi bạn thức càng lâu, bạn càng có nhiều thời gian để ăn. Việc ăn vặt nhiều hơn trong ngày sẽ nạp thêm calo và dẫn đến tăng cân. Gần đây, một nghiên cứu nhỏ đã phát hiện ra rằng những người thiếu ngủ và đặt xung quanh họ là những món ăn vặt ngon miệng thì sẽ có xu hướng ăn vặt nhiều hơn, đặc biệt là trong khoảng thời gian thức đêm so với khi ngủ đủ giấc.
• Ít tập thể dục hơn: Khi không ngủ đủ giấc, bạn sẽ ít tập thể dục hơn vì quá mệt mỏi để đi dạo hoặc đến phòng tập. Một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng những người thiếu ngủ có xu hướng dành nhiều thời gian hơn để xem TV, ít thời gian chơi các môn thể thao và hoạt động thể chất hơn những người ngủ đủ giấc.

2. Béo phì ảnh hưởng đến giấc ngủ như thế nào?

Ngủ không ngon khiến bạn gặp những rắc rối về kiểm soát cân nặng. Đồng thời, béo phì ảnh hưởng đến giấc ngủ theo nhiều cách khác nhau. Những người thừa cân béo phì lâu năm có nhiều khả năng bị mất ngủ hoặc khó ngủ hơn những người không béo phì. Ngoài ra, cũng có những bằng chứng cho thấy béo phì có liên quan đến việc tăng buồn ngủ và mệt mỏi vào ban ngày, thậm chí ở những người ngủ suốt đêm mà không bị quấy rầy. Các nhà nghiên cứu cho rằng, béo phì có thể thay đổi quá trình trao đổi chất và chu kỳ thức – ngủ theo cách khiến chất lượng giấc ngủ giảm sút.

Nhiều tình trạng sức khỏe có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ và một số tình trạng này thường gặp ở những người thừa cân hoặc béo phì. Sự hiện diện của một hoặc nhiều tình trạng sau đây có giải thích tại sao béo phì ảnh hưởng đến giấc ngủ:

• Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn: Là chứng rối loạn giấc ngủ, trong đó đường thở bị xẹp một phần hoặc hoàn toàn, gây ra tiếng ngáy to và khó thở vào ban đêm. Hội chứng ngưng thở khi ngủ phổ biến hơn 7 lần ở những người béo phì. Cân nặng không chỉ ảnh hưởng đến nguy cơ mắc hội chứng này mà còn là yếu tố có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của hội chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn.
• Bệnh trào ngược dạ dày thực quản: Là một tình trạng mãn tính trong đó các chất trong dạ dày rò rỉ vào thực quản, gây ra các triệu chứng như ợ nóng. Béo phì là một yếu tố nguy cơ đã biết của bệnh trào ngược dạ dày thực quản. Các triệu chứng thường tồi tệ hơn khi nằm xuống và có thể khiến bạn ngủ không ngon.
• Trầm cảm: Béo phì có liên quan đến trầm cảm và cả hai đều có mối quan hệ qua lại. Nói cách khác, béo phì có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm các triệu chứng trầm cảm, trong khi trầm cảm có thể dẫn đến tăng cân. Những người bị trầm cảm cũng có khả năng bị các vấn đề về giấc ngủ, tỉ lệ mất ngủ ở người trầm cảm lên đến 75%.
• Hen suyễn: Hen suyễn là một tình trạng hô hấp liên quan đến viêm đường thở. Béo phì làm tăng nguy cơ phát triển bệnh hen suyễn và có thể khiến các triệu chứng hen suyễn trở nên trầm trọng hơn. Nhiều bệnh nhân mắc bệnh hen suyễn có các triệu chứng về đêm và dẫn đến khó đi vào giấc ngủ.
• Viêm xương khớp: Là một rối loạn khớp do sụn bị mài mòn. Thừa cân có thể gây thoái hóa khớp do làm tăng áp lực lên các khớp. Thoái hóa khớp ảnh hưởng đến giấc ngủ và có thể liên quan đến đau đớn, trầm cảm và xáo trộn giấc ngủ, trong đó những tình trạng này làm trầm trọng thêm lẫn nhau.

Béo phì và giấc ngủ tác động qua lại lẫn nhau theo một chu kỳ phức tạp. Tuy nhiên hiện nay đã có sẵn những biện pháp trợ giúp cho người thừa cân béo phì cải thiện giấc ngủ và những ảnh hưởng sức khỏe liên quan đến mất ngủ. Trong đó giảm cân chính là cách đầu tiên mà những người thừa cân, béo phì cần nghĩ tới. Liệu pháp giảm cân tiêu hao năng lượng đang là giải pháp giúp loại bỏ mỡ thừa được nhiều người tin tưởng, khi phương pháp này sử dụng một số loại vitamin và các khoáng chất cần thiết với công dụng nhằm thúc đẩy quá trình chuyển hóa mỡ trong cơ thể người. Trước khi thực hiện liệu pháp bạn sẽ được đánh giá sức khỏe cá nhân và thực hiện các xét nghiệm máu cơ bản cũng như đánh giá chỉ số khối cơ thể (BMI). Điểm đặc biệt của liệu pháp này là luôn có bác sĩ đồng hành theo sát cả quá trình thực hiện sao cho phù hợp với thể trạng của từng người cũng như đảm bảo quá trình giảm cân diễn ra được an toàn và hiệu quả nhất.