Vì sao béo phì gây suy giảm trí nhớ?

1. Béo phì có ảnh hưởng như thế nào đến khả năng ghi nhớ?

Béo phì gây ra những hậu quả gì? Béo phì gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và gây suy giảm chất lượng cuộc sống. Đồng thời, theo các nghiên cứu gần đây cũng chỉ ra rằng béo phì gây suy giảm trí nhớ. 

Theo nghiên cứu của trường Y khoa Perelman, được xuất bản trên tạp chí Nature đã lưu ý rằng những người béo phì bị suy giảm khả năng liên kết giữa vùng đồi thị hai bên (dhcP) và vùng dưới đồi bên (LH). DhcP nằm trong vùng não xử lý trí nhớ và LH nằm trong vùng não chịu trách nhiệm giữ cho cơ thể ở trạng thái ổn định, được gọi là cân bằng nội môi.

Nghiên cứu đã tìm thấy mối liên quan giữa việc mất chức năng ở vùng hải mã ở những người mắc bệnh béo phì và tình trạng rối loạn ăn uống. Tuy nhiên, ngoài các kỹ thuật hình ảnh như chụp cộng hưởng từ (MRI) thì vai trò của đồi hải mã rất khó nghiên cứu đối với những người mắc bệnh béo phì và các rối loạn ăn uống liên quan. Hồi hải mã là cơ quan có hình ảnh tương tự hình cá ngựa nằm trong thùy thái dương, từng được ghi nhận có vai trò quan trọng trong việc hình thành và duy trì khả năng ghi nhớ cũng như liên quan đến cảm xúc. Mặt khác, vai trò của nó trong việc kiểm soát cảm giác ngon miệng khi ăn uống cũng được lưu ý nhưng chưa có bằng chứng rõ ràng.

Ở những người béo phì, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng sự suy yếu của mạch vùng dưới đồi-hải mã này tỷ lệ thuận với chỉ số BMI của họ. Nghĩa là, ở những người tham gia có chỉ số BMI cao thì sự suy yếu này càng trở nên rõ ràng. 

2. Vì sao béo phì gây suy giảm trí nhớ?

Theo nghiên cứu của giáo sư về lão khoa, y học và khoa học thần kinh Howard Fillit, MD tại Trường Y khoa Mount Sinai ở Thành phố New York cho biết, mỡ bụng có thể đẩy nhanh quá trình lão hóa não bình thường vì nó tạo ra hormone dẫn đến viêm và kháng insulin. Nhà khoa học này cũng cho biết cả tình trạng viêm và kháng insulin đều là những yếu tố nguy cơ đã được xác định rõ ràng đối với bệnh Alzheimer cũng như các chứng mất trí nhớ khác.

Vậy béo phì gây ra những hậu quả gì? Trong nghiên cứu gần đây, tác động béo phì gây suy giảm trí nhớ đã được chứng minh như sau: 

• Giảm lưu lượng máu đến não: Trong một nghiên cứu được tiến hành năm 2020 liên quan đến việc quét não của đối với hơn 17.000 người, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng khi cân nặng tăng lên thì lưu lượng máu trong não sẽ giảm xuống. Lưu lượng máu đến não chậm hơn có liên quan đến sự suy giảm nhận thức và chứng mất trí nhớ. Điều này có tác động dẫn đến suy giảm trí nhớ ở người béo phì.
• Thu nhỏ bộ não: Bằng cách sử dụng MRI, các nhà nghiên cứu từ Đại học Pittsburgh đã phát hiện ra rằng những người thừa cân có khối lượng não ít hơn 4% và bộ não của họ trông già hơn trung bình 8 tuổi so với những người có cân nặng bình thường. Theo một nghiên cứu được công bố trên Human Brain Mapping, những người mắc bệnh béo phì có khối lượng não ít hơn 8% và bộ não dường như già đi 16 tuổi. Các dữ liệu khác mối liên hệ giữa tỷ lệ vòng eo/ vòng hông lớn hơn một thước đo tốt về lượng mỡ bụng có hại với tổng thể tích não giảm nhiều hơn.
• Giảm khả năng nhận thức: Nhiều nghiên cứu gần đây đã chỉ ra mối liên hệ giữa cân nặng tăng thêm và kỹ năng suy nghĩ và lý luận hàng ngày, được gọi chung là chức năng nhận thức. Một nghiên cứu được công bố vào năm 2022 trên tạp chí JAMA Network Open cho thấy mỡ thừa, đặc biệt là mỡ thừa vùng bụng, có liên quan đến điểm nhận thức thấp hơn. Tương tự, một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Neuropsychology cho thấy chỉ số khối cơ thể (BMI), tỷ lệ giữa cân nặng và chiều cao, có mối liên quan trực tiếp đến việc giảm khả năng chú ý, tốc độ xử lý (tốc độ não hoạt động nhanh như thế nào) và tốc độ vận động tốt.

3. Cách nào khắc phục hay tăng trí nhớ cho người thừa cân, béo phì?

Trong khi nghiên cứu tích lũy cho thấy rằng thừa cân hoặc béo phì có thể là yếu tố nguy cơ gây ra chứng mất trí nhớ hay béo phì gây suy giảm trí nhớ. Các chuyên gia sức khỏe cho rằng, bạn có thể giảm nguy cơ bằng cách: 

3.1. Giảm cân nặng xuống vài cân 

Các chuyên gia sức khỏe cho biết, bạn cần cố gắng giảm cân về cân nặng lý tưởng cho bản thân trước khi tình trạng thừa cân, béo phì gây tàn phá não bộ. Đối với những người thừa cân thì nên giảm 5 đến 10% tổng trọng lượng cơ thể có thể cải thiện các chỉ số huyết áp, lượng đường trong máu và tình trạng viêm - những chỉ số này đều ảnh hưởng đến sức khỏe não bộ.

Thông thường, cả chế độ ăn kiêng và tập thể dục đều ảnh hưởng đến chỉ số BMI. Sử dụng thuốc giảm cân cũng có thể giúp ích cho một số người. Một nhóm thuốc mới được gọi là chất chủ vận thụ thể GLP-1, như Wegovy và Ozempic (semaglutide) có thể điều chỉnh sự thèm ăn và lượng thức ăn ăn vào.

Việc giảm cân sau phẫu thuật giảm béo đã được chứng minh là giúp tăng cường sức khỏe não bộ. Theo một nghiên cứu năm 2022, những người trải qua phẫu thuật ở tuổi trung niên đã thấy tuổi não giảm gần ba năm sau một năm phẫu thuật và giảm 5,6 năm trong năm thứ hai.

3.2. Ăn một chế độ ăn uống thân thiện với não

Để giảm tình trạng béo phì gây suy giảm trí nhớ, bạn có thể áp dụng một chế độ ăn uống thân thiện với não bộ như chế độ ăn uống MIND, sự kết hợp giữa chế độ ăn Địa Trung Hải và chế độ ăn DASH có lợi cho tim. Kế hoạch ăn uống này bao gồm ăn nhiều loại trái cây và rau quả, bao gồm một khẩu phần rau lá xanh đậm gần như mỗi ngày, cùng với protein nạc, ngũ cốc nguyên hạt và chất béo tốt như dầu ô liu và các loại hạt.

Bạn vẫn có thể ăn thịt đỏ, đồ ăn nhanh và đồ ngọt, tuy nhiên, cần giảm lượng tiêu thụ các loại thực phẩm này. Nghiên cứu cho thấy những người tuân thủ chế độ ăn kiêng nhiều nhất có tỷ lệ mắc bệnh Alzheimer thấp hơn 53%. 

3.3. Luyện tập thể dục thể thao đều đặn

Bạn cần luyện tập thể dục thể thao tối thiểu là 150 phút mỗi tuần. Các bài tập có thể luyện tập bao gồm Pickleball, đạp xe và đi bộ nhanh.

Một nghiên cứu được công bố vào năm 2016 trên tạp chí Neurology cho thấy những người trên 50 tuổi ít hoặc không tập thể dục sẽ bị suy giảm trí nhớ và kỹ năng tư duy tương đương với 10 tuổi già đi - chỉ trong vòng 5 năm - so với những người tập thể dục ở mức độ trung bình và cao. Nguyên nhân do chấn thương có nhiều khả năng xảy ra theo tuổi tác, nên bạn có thể luyện tập, đi lại với tốc độ chậm lại.

3.4. Thực hiện một cách tiếp cận đa hướng

Sự kết hợp của những thay đổi hành vi dường như có tác dụng tốt hơn bất kỳ thay đổi đơn lẻ nào. Để giảm tình trạng béo phì gây suy giảm trí nhớ bạn nên ngừng hút thuốc, hạn chế uống rượu, duy trì kết nối xã hội và kích thích trí não bằng cách học một kỹ năng mới hoặc tham gia hoạt động tình nguyện trong cộng đồng. Không bao giờ là quá muộn để kiểm soát bệnh béo phì và giảm nguy cơ mắc bệnh béo phì.

Ngày nay, nếu muốn giảm tình trạng béo phì một cách hiệu quả, bạn có thể tham khảo liệu pháp tiêu hao năng lượng. Phương pháp này sử dụng vitamin và các loại khoáng chất với vai trò thúc đẩy quá trình chuyển hóa mỡ theo cơ chế tự nhiên, không gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe. Trước khi thực hiện phương pháp này thì bạn sẽ được đánh giá sức khỏe tổng thể sau đó bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ giảm cân phù hợp với từng người dựa trên các yếu tố như kết quả xét nghiệm cơ bản như xét nghiệm máu và đo chỉ số khối cơ thể (BMI). Trong suốt quá trình thực hiện liệu trình này sẽ luôn có bác sĩ điều trị theo sát, lên kế hoạch dinh dưỡng và tập luyện cẩn thận sao cho phù hợp với thể trạng của từng người cụ thể.

Nguồn: aarp.org - penntoday.upenn.edu