Vitamin 3B là gì và uống Vitamin 3B có tăng cân không?

Vitamin 3B là gì? Chân dung bộ ba Vitamin "quyền năng"

Để hiểu rõ hơn về tác động của Vitamin 3B lên cơ thể, trước tiên chúng ta cần nắm vững bản chất của từng thành phần trong bộ ba này. Vitamin 3B là tên gọi chung của phức hợp bao gồm Vitamin B1 (Thiamine), Vitamin B6 (Pyridoxine) và Vitamin B12 (Cobalamin). Mỗi loại vitamin này có vai trò và lợi ích độc lập đối với cơ thể nhưng khi phối hợp chặt chẽ với nhau lại tạo nên một "bộ máy" hoàn chỉnh để duy trì hàng loạt các chức năng sinh học quan trọng.

Vitamin B1 (Thiamine) – Người điều phối năng lượng và thần kinh

Thiamine, hay Vitamin B1, là một vitamin tan trong nước, đóng vai trò then chốt trong quá trình chuyển hóa carbohydrate (tinh bột và đường) thành năng lượng. Đây là nguồn năng lượng chính cho các tế bào, đặc biệt là tế bào não và hệ thần kinh. Bên cạnh đó Thiamine cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tổng hợp các chất dẫn truyền thần kinh như acetylcholine, cần thiết cho trí nhớ và chức năng cơ bắp. Nó cũng giúp duy trì sự toàn vẹn của myelin sheath – lớp bao bọc bảo vệ các sợi thần kinh.

Thiếu Vitamin B1 nghiêm trọng có thể dẫn đến bệnh Beriberi (bệnh tê phù), ảnh hưởng đến hệ thần kinh, tim mạch và tiêu hóa. Trong trường hợp nặng, có thể gây tổn thương não vĩnh viễn (hội chứng Wernicke-Korsakoff), đặc biệt ở người nghiện rượu mãn tính (theo các thống kê thì có khoảng 30-80% người nghiện rượu mãn tính có thể bị thiếu thiamine).

Xem thêm: Các dấu hiệu thiếu Vitamin b1 bạn cần biết

Vitamin B6 (Pyridoxine) – Kiến trúc sư của Protein và Chất dẫn truyền thần kinh

Pyridoxine, hay Vitamin B6, là một vitamin tan trong nước, tham gia vào hơn 100 phản ứng enzyme khác nhau trong cơ thể, chủ yếu liên quan đến chuyển hóa protein và axit amin.

Vitamin B6 là yếu tố quan trọng trong việc tổng hợp và phân giải protein, giúp cơ thể sử dụng hiệu quả các axit amin. Nó cần thiết cho việc tổng hợp các chất dẫn truyền thần kinh quan trọng như serotonin (điều hòa tâm trạng, giấc ngủ), dopamine (vận động, cảm giác khoái cảm) và GABA (giảm lo âu).

Vitamin B6 có góp phần vào quá trình sản xuất hemoglobin – thành phần chính của hồng cầu, giúp vận chuyển oxy và tham gia vào việc sản xuất kháng thể và tế bào miễn dịch, giúp điều hòa đường huyết, giúp cơ thể sử dụng glucose một cách hiệu quả.

Thiếu Vitamin B6 có thể gây ra các triệu chứng như viêm da tiết bã, nứt khóe miệng, viêm lưỡi, trầm cảm, lú lẫn, co giật, và thiếu máu.

Xem thêm: Khi nào cần bổ sung Vitamin B6?

Vitamin B12 (Cobalamin) – Bảo vệ Thần kinh và Tạo máu

Cobalamin, hay Vitamin B12, là vitamin duy nhất chứa nguyên tố kim loại cobalt và có cấu trúc hóa học phức tạp nhất trong tất cả các vitamin. Đây là một vitamin tan trong nước nhưng có khả năng tích trữ trong gan, khác với các vitamin B khác thường được đào thải nhanh chóng.

B12 là yếu tố cần thiết cho quá trình tổng hợp DNA và phân chia tế bào, đặc biệt quan trọng đối với các tế bào có tốc độ tăng trưởng nhanh như hồng cầu. Thiếu B12 là nguyên nhân hàng đầu gây ra thiếu máu hồng cầu to (megaloblastic anemia), một dạng thiếu máu khiến hồng cầu lớn bất thường và kém hiệu quả trong việc vận chuyển oxy.

B12 cần thiết cho việc hình thành và bảo vệ bao myelin – lớp vỏ bọc bảo vệ các sợi thần kinh, giúp truyền tín hiệu thần kinh nhanh chóng và hiệu quả. Thiếu B12 nghiêm trọng có thể dẫn đến tổn thương thần kinh không hồi phục.

Xem thêm: Thiếu vitamin B12 gây bệnh gì? Dấu hiệu thiếu vitamin B12

Sự phối hợp "ăn ý" của bộ ba trong Vitamin 3B

Việc ba loại vitamin này thường được nhóm lại thành Vitamin 3B không phải là ngẫu nhiên vì chúng hoạt động hiệp đồng, tức là hỗ trợ lẫn nhau để tăng cường hiệu quả. Ví dụ, Vitamin B1 và B6 cần thiết cho chức năng thần kinh, trong khi B12 trực tiếp bảo vệ các sợi thần kinh. Cả ba đều đóng góp vào quá trình chuyển hóa năng lượng, giúp cơ thể hoạt động trơn tru từ cấp độ tế bào đến toàn bộ hệ thống.

Xem thêm: Triệu chứng thiếu vitamin B

Uống Vitamin 3B có tăng cân không?

Bổ sung vitamin B giúp tăng cường năng lượng nên giúp cơ thể khoẻ mạnh, ăn ngon hơn ngủ tốt hơn khiến nhiều người băn khoăn về việc Uống vitamin 3B có tăng cân không? Và câu trả lời thẳng thắn là: Vitamin 3B không trực tiếp gây tăng cân vì chúng không chứa calo. Chúng không phải là chất béo, carbohydrate hay protein – những thành phần chính cung cấp năng lượng và xây dựng khối lượng cơ thể. Tuy nhiên bổ sung Vitamin 3B có gián tiếp dẫn đến “cảm giác” bị tăng cân do một số lí do sau:

Uống Vitamin 3B giúp tăng cường chuyển hóa và cải thiện cảm giác thèm ăn

Vitamin nhóm B đóng vai trò như các coenzyme quan trọng trong hàng loạt phản ứng chuyển hóa, giúp cơ thể phân giải carbohydrate, chất béo và protein từ thức ăn để tạo ra năng lượng. Khi cơ thể bị thiếu hụt Vitamin 3B, quá trình chuyển hóa này có thể bị đình trệ, dẫn đến kém hấp thu dinh dưỡng và mệt mỏi. Khi bạn bổ sung đầy đủ Vitamin 3B, các quá trình chuyển hóa này được tối ưu hóa, giúp cơ thể hấp thu và sử dụng năng lượng từ thức ăn một cách hiệu quả hơn.

Đối với những người đang bị suy nhược, biếng ăn, kém hấp thu hoặc thiếu cân do thiếu hụt vitamin, việc chuyển hóa hiệu quả hơn có thể giúp họ cảm thấy ngon miệng hơn, ăn uống nhiều hơn, và từ đó tăng cân trở lại mức khỏe mạnh. Tuy nhiên, nếu bạn đã có cân nặng ổn định hoặc thừa cân, và việc tăng cảm giác thèm ăn này không đi kèm với việc điều chỉnh chế độ ăn uống hoặc tăng cường vận động, thì việc nạp calo dư thừa có thể dẫn đến tăng cân ngoài ý muốn.

Bổ sung Vitamin 3B giúp phục hồi năng lượng và giảm mệt mỏi

Thiếu hụt Vitamin 3B, đặc biệt là B12, thường gây ra tình trạng mệt mỏi kinh niên, thiếu năng lượng, uể oải. Điều này khiến người bệnh ít vận động, ít có hứng thú với các hoạt động thể chất. Khi được bổ sung Vitamin 3B, cơ thể được "tiếp thêm năng lượng", cảm giác mệt mỏi giảm đi rõ rệt. Lúc này bạn cảm thấy khỏe hơn nhưng lại không tăng cường hoạt động thể chất mà chỉ đơn thuần ăn uống ngon miệng hơn, thì lượng calo dư thừa sẽ được tích lũy thành mỡ, dẫn đến tăng cân. Đây là một sự lựa chọn về lối sống, không phải tác dụng trực tiếp của vitamin.

Bổ sung Vitamin 3B giúp cải thiện tâm trạng và giảm căng thẳng

Vitamin B6 và B12 đóng vai trò quan trọng trong việc tổng hợp các chất dẫn truyền thần kinh điều hòa tâm trạng như serotonin, dopamine. Khi mức độ các vitamin này ổn định, tâm trạng có thể được cải thiện, giảm bớt căng thẳng và lo âu.

Đối với nhiều người, căng thẳng và lo âu là nguyên nhân dẫn đến ăn uống vô độ (emotional eating) hoặc rối loạn chuyển hóa. Khi tâm trạng ổn định hơn, một số người có thể kiểm soát thói quen ăn uống tốt hơn, từ đó duy trì hoặc giảm cân. Tuy nhiên, cũng có trường hợp, việc cảm thấy vui vẻ, thoải mái hơn lại khiến họ "nuông chiều" bản thân bằng cách ăn uống nhiều hơn, đặc biệt là các món ăn giàu calo, dẫn đến tăng cân.

Tóm lại: Việc uống Vitamin 3B không trực tiếp làm tăng cân. Mọi sự thay đổi về cân nặng sau khi bổ sung Vitamin 3B thường là kết quả của việc cơ thể được phục hồi, cải thiện chức năng chuyển hóa, và do đó, có thể dẫn đến việc tăng cảm giác thèm ăn và năng lượng. Vì vậy nếu bạn không muốn tăng cân, hãy chú ý đến chế độ ăn và vận động để duy trì cân nặng mong muốn.

Tại sao cần bổ sung Vitamin 3B? 

Ngoài việc giải tỏa nỗi lo về cân nặng, việc hiểu rõ những lợi ích to lớn mà Vitamin 3B mang lại sẽ giúp bạn đánh giá đúng tầm quan trọng của chúng đối với sức khỏe. 

Bổ sung vitamin 3B giúp hỗ trợ và bảo vệ hệ thần kinh

Đây là lợi ích nổi bật nhất và là lý do chính khiến Vitamin 3B được sử dụng rộng rãi.

• Giảm các triệu chứng đau thần kinh: Vitamin B1, B6 và B12 cùng nhau giúp phục hồi và duy trì chức năng của các tế bào thần kinh. Chúng đặc biệt hiệu quả trong việc giảm các triệu chứng của bệnh viêm đa dây thần kinh (tê bì, ngứa ran, đau nhức ở tay chân) do nhiều nguyên nhân như tiểu đường, thiếu hụt dinh dưỡng, hoặc do tác dụng phụ của thuốc. 
• Cải thiện chức năng nhận thức: B1 cần cho năng lượng não, B6 tham gia vào tổng hợp chất dẫn truyền thần kinh, và B12 bảo vệ các tế bào thần kinh. Sự kết hợp này giúp tăng cường trí nhớ, khả năng tập trung, và giảm nguy cơ suy giảm nhận thức liên quan đến tuổi tác. 
• Hỗ trợ sức khỏe tâm thần: Vitamin B6 và B12 đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất serotonin, dopamine và norepinephrine – các chất dẫn truyền thần kinh có ảnh hưởng lớn đến tâm trạng, giấc ngủ và hành vi. Việc bổ sung đầy đủ có thể giúp giảm các triệu chứng của trầm cảm, lo âu và căng thẳng. 

Tăng cường chuyển hóa năng lượng và giảm mệt mỏi

Như đã phân tích, Vitamin 3B là những coenzyme không thể thiếu trong quá trình chuyển hóa carbohydrate, chất béo và protein thành năng lượng mà cơ thể có thể sử dụng. Điều này đảm bảo mọi tế bào, đặc biệt là tế bào cơ và não, có đủ "nhiên liệu" để hoạt động hiệu quả.

Đối với những người thường xuyên cảm thấy uể oải, thiếu năng lượng, hoặc bị hội chứng mệt mỏi mãn tính, việc bổ sung Vitamin 3B có thể giúp cải thiện đáng kể tình trạng này, mang lại sức sống và sự tỉnh táo. Ngoài ra, Vitamin 3B giúp đẩy nhanh quá trình tái tạo tế bào và phục hồi năng lượng nhanh chóng hơn.

Các lợi ích sức khỏe tổng thể khác

• Hỗ trợ tạo máu khỏe mạnh: Vitamin B12 là thành phần không thể thiếu trong việc sản xuất hồng cầu. Bổ sung đủ 3B giúp duy trì lượng hồng cầu khỏe mạnh, đảm bảo đủ oxy cung cấp cho các tế bào.
• Tăng cường hệ miễn dịch: Vitamin B6 có vai trò trong việc sản xuất các kháng thể và tế bào miễn dịch, giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng và bệnh tật hiệu quả hơn.
• Sức khỏe tim mạch: Vitamin B6 và B12 cũng có vai trò trong việc điều hòa nồng độ homocysteine – một axit amin có liên quan đến nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Mức homocysteine cao được cho là có thể gây tổn thương mạch máu và có một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng bổ sung Vitamin B có thể giúp giảm nồng độ homocysteine.
• Tóc và da khỏe mạnh: Mặc dù không phải là tác dụng chính, nhưng việc duy trì đủ Vitamin nhóm B cũng góp phần vào sức khỏe tổng thể của da và tóc do vai trò của chúng trong tái tạo tế bào.

Những điều cần lưu ý gì khi sử dụng Vitamin 3B

Việc bổ sung Vitamin 3B có thể mang lại nhiều lợi ích, nhưng như với bất kỳ loại thuốc hay thực phẩm chức năng nào, việc sử dụng đúng cách là vô cùng quan trọng để đảm bảo an toàn và tối ưu hóa hiệu quả.

Liều lượng và nguy cơ quá liều

Vitamin nhóm B là vitamin tan trong nước, nghĩa là phần dư thừa thường được đào thải qua nước tiểu, ít gây độc tính khi dùng đúng liều. Tuy nhiên, việc sử dụng quá liều, đặc biệt là trong thời gian dài, vẫn có thể gây ra tác dụng phụ.

• Vitamin B1 (Thiamine): Rất hiếm khi gây độc tính nghiêm trọng ngay cả ở liều cao, vì phần dư thừa được đào thải nhanh chóng.
• Vitamin B6 (Pyridoxine): Đây là thành phần cần lưu ý nhất trong bộ ba 3B khi dùng liều cao. Việc bổ sung liều lượng trên 200 mg/ngày trong thời gian dài (vài tháng hoặc vài năm) có thể dẫn đến tổn thương thần kinh ngoại vi, gây tê bì, ngứa ran, yếu cơ, và thậm chí mất khả năng phối hợp vận động. Liều lượng khuyến nghị hàng ngày cho người lớn là khoảng 1.3-1.7 mg. Mức tiêu thụ tối đa có thể chấp nhận (UL) cho người lớn là 100 mg/ngày.
• Vitamin B12 (Cobalamin): Được đánh giá là rất an toàn ngay cả ở liều cao. Các tác dụng phụ hiếm gặp có thể bao gồm phản ứng dị ứng nhẹ, hoặc một số trường hợp có thể gây nổi mụn trứng cá.

Lời khuyên: Luôn tuân thủ liều lượng khuyến nghị trên bao bì sản phẩm hoặc theo chỉ định của bác sĩ. Không tự ý tăng liều với hy vọng đạt được hiệu quả nhanh hơn. Nếu bạn đang sử dụng Vitamin 3B kê đơn, hãy chắc chắn rằng bạn hiểu rõ liều lượng và tần suất.

Tương tác với thuốc và các tình trạng sức khỏe

Vitamin 3B có thể tương tác với một số loại thuốc hoặc ảnh hưởng đến các tình trạng sức khỏe nhất định:

• Thuốc lợi tiểu: Một số loại thuốc lợi tiểu (ví dụ: Furosemide) có thể làm tăng đào thải Vitamin B1.
• Thuốc chống co giật: Các thuốc như phenytoin, phenobarbital có thể làm giảm nồng độ B6 và B12.
• Thuốc điều trị bệnh lao (ví dụ: Isoniazid): Có thể làm giảm nồng độ B6.
• Thuốc giảm axit dạ dày (PPIs, H2 blockers): Việc giảm axit dạ dày có thể cản trở sự hấp thu Vitamin B12.
• Thuốc điều trị Parkinson (Levodopa): Vitamin B6 liều cao có thể làm giảm hiệu quả của Levodopa nếu không có carbidopa đi kèm.

Lời khuyên: Luôn thông báo cho bác sĩ hoặc dược sĩ về tất cả các loại thuốc bạn đang sử dụng (bao gồm cả thuốc không kê đơn và thảo dược) trước khi bắt đầu bổ sung Vitamin 3B. Điều này giúp tránh các tương tác thuốc không mong muốn.

Thời điểm và cách uống

Vitamin nhóm B tan trong nước và thường được chuyển hóa tốt nhất khi cơ thể có năng lượng. Nhiều người chọn uống Vitamin 3B vào buổi sáng cùng hoặc sau bữa ăn để tận dụng lợi ích tăng cường năng lượng và giảm thiểu các vấn đề về tiêu hóa (nếu có). Tránh uống quá gần giờ đi ngủ nếu bạn là người nhạy cảm với năng lượng, vì có thể gây khó ngủ.

• Cách uống: Uống với nhiều nước. Không nên uống khi bụng đói nếu bạn có tiền sử dạ dày nhạy cảm.

Dấu hiệu cần ngừng hoặc điều chỉnh liều lượng

Hãy chú ý đến phản ứng của cơ thể khi bổ sung Vitamin 3B. Nếu bạn gặp các triệu chứng như:

• Tê bì hoặc ngứa ran kéo dài, nặng hơn ở tay chân.
• Yếu cơ, khó đi lại.
• Buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy nghiêm trọng.
• Nổi mụn trứng cá bất thường.
• Các triệu chứng dị ứng (phát ban, ngứa, sưng).

Hãy ngừng sử dụng và tham khảo ý kiến bác sĩ ngay lập tức. Đây có thể là dấu hiệu của quá liều hoặc không dung nạp.

Tóm lại, Vitamin 3B không phải là "thủ phạm" trực tiếp gây tăng cân. Thay vào đó, chúng là những dưỡng chất thiết yếu, không chứa calo, giúp cơ thể hoạt động hiệu quả hơn, cải thiện quá trình chuyển hóa, tăng cường năng lượng và hỗ trợ hệ thần kinh. Mọi sự thay đổi về cân nặng sau khi bổ sung thường là kết quả của việc cơ thể được phục hồi, dẫn đến việc ăn uống ngon miệng hơn và có nhiều năng lượng hơn để hoạt động.

Việc bổ sung Vitamin 3B có thể mang lại nhiều lợi ích cho những người có nguy cơ thiếu hụt hoặc cần hỗ trợ chức năng thần kinh, chuyển hóa năng lượng. Tuy nhiên, như mọi loại bổ sung khác, điều quan trọng là phải sử dụng đúng liều lượng, đúng cách, và đặc biệt là luôn tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi bắt đầu. Một chế độ ăn uống cân bằng, lối sống năng động kết hợp với việc bổ sung hợp lý (khi cần thiết) sẽ là chìa khóa cho một sức khỏe toàn diện và bền vững.

Hãy đặt hẹn miễn phí trên website với các bác sĩ và chuyên gia sức khoẻ của Dripcare để được tư vấn kỹ hơn về việc bổ sung Vitamin B hiệu quả và an toàn bạn nhé.

Nguồn tham khảo

1. National Institutes of Health (NIH) - Office of Dietary Supplements. (2024). Thiamin Fact Sheet for Health Professionals. Truy cập từ: https://ods.od.nih.gov/factsheets/Thiamin-HealthProfessional/
2. National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (2006). Dietary Reference Intakes for Thiamin, Riboflavin, Niacin, Vitamin B6, Folate, Vitamin B12, Pantothenic Acid, Biotin, and Choline. The National Academies Press.
3. National Institutes of Health (NIH) - Office of Dietary Supplements. (2024). Vitamin B6 Fact Sheet for Health Professionals. Truy cập từ: https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminB6-HealthProfessional/
4. Green, R. (2017). Vitamin B12 deficiency. The New England Journal of Medicine, 377(10), 964-972.
5. National Institutes of Health (NIH) - Office of Dietary Supplements. (2024). Vitamin B12 Fact Sheet for Health Professionals. Truy cập từ: https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminB12-HealthProfessional/
6. Wolters, M., Hermann, S., & Schafer, E. (2007). Effect of B vitamin status on appetite and food intake. Current Opinion in Clinical Nutrition & Metabolic Care, 10(6), 682-687. (Lưu ý: Đây là nghiên cứu tổng quan về vai trò của Vitamin B nói chung, không riêng Vitamin 3B, và cần thêm nghiên cứu cụ thể để xác nhận rõ ràng mối liên hệ này).
7. Ang, C. D., Alviar, M. J. M., et al. (2008). Vitamin B for treating peripheral neuropathy. Cochrane Database of Systematic Reviews(3). DOI: 10.1002/14651858.CD004573.pub2
8. Smith, A. D., Smith, S. M., et al. (2012). Homocysteine-lowering by B vitamins slows the rate of brain atrophy in mild cognitive impairment: a randomized controlled trial. Journal of Alzheimer's Disease, 29(4), 795-802.
9. Kennedy, D. O. (2016). B Vitamins and the Brain: Mechanisms, Dose and Efficacy—A Review. Nutrients, 8(2), 68.
10. Stabler, S. P. (2013). Vitamin B12 deficiency. The New England Journal of Medicine, 368(2), 149-160.
11. Clarke, R., Halsey, J., et al. (2010). Effects of lowering homocysteine levels with B vitamins on cardiovascular disease, cancer, and all-cause mortality: primary results from a meta-analysis of 60 randomized controlled trials. European Heart Journal, 31(7), 808-816.
12. National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (1998). Dietary Reference Intakes for Thiamin, Riboflavin, Niacin, Vitamin B6, Folate, Vitamin B12, Pantothenic Acid, Biotin, and Choline. The National Academies Press. (Đây là nguồn chung cho UL của các Vitamin B)