Các dấu hiệu thiếu Vitamin b1 bạn cần biết

1. Vitamin B1 là gì?

Trước khi tìm hiểu về các biểu hiện thiếu vitamin B1, chúng ta nên tìm hiểu sơ lược về chất dinh dưỡng thiết yếu này. Theo bác sĩ, B1 là loại vitamin cơ thể cần cho quá trình tăng trưởng, phát triển và duy trì chức năng tế bào, đồng thời tham gia chuyển hóa thức ăn thành năng lượng.

Tương tự các vitamin nhóm B khác, vitamin B1 cũng tan trong nước, đồng nghĩa cơ thể không thể dự trữ. Do đó, chúng ta cần bổ sung vitamin B1 đầy đủ và thường xuyên. Vitamin B1 được tìm thấy tự nhiên trong rất nhiều loại thực phẩm và có thể được bổ sung thêm vào một số sản phẩm dinh dưỡng nhất định. Bên cạnh đó, vitamin B1 còn là một thành phần cơ bản của các chế phẩm vitamin tổng hợp, phức hợp vitamin B hoặc dùng riêng lẻ dưới dạng thực phẩm bổ sung.

Chúng ta có thể tìm thấy B1 trong nhiều loại thực phẩm quen thuộc, bao gồm:

• Cơm trắng;
• Ngũ cốc ăn sáng tăng cường;
• Thịt lợn;
• Cá hồi;
• Đậu đen;
• Hạt hướng dương;
• Bí đao;
• Sữa chua;
• Bánh mì;
• Ngô.

Không cung cấp đủ có thể dẫn đến thiếu vitamin B1. Theo bác sĩ, các dấu hiệu cơ thể thiếu vitamin B1 có thể xuất hiện chỉ sau 3 tuần, bao gồm những tác động lên sức khỏe tim, thần kinh và miễn dịch. Tuy nhiên, thiếu vitamin B1 rất hiếm khi xảy ra ở những người khỏe mạnh được tiếp cận đầy đủ với các thực phẩm giàu Thiamine. Ở các nước công nghiệp hóa cao, hầu hết những trường hợp thiếu vitamin B1 đều xuất phát từ nguyên nhân bệnh lý.

2. Dấu hiệu thiếu vitamin B1

Theo bác sĩ, những dấu hiệu cơ thể thiếu vitamin B1 thường rất dễ bị bỏ qua do không đặc hiệu và mơ hồ, đôi khi lại giống triệu chứng của các bệnh lý khác. Dưới đây là một số biểu hiệu thiếu vitamin B1 phổ biến nhất:

2.1. Chán ăn

Chán ăn bất thường có thể là một trong những dấu hiệu thiếu vitamin B1 xuất hiện sớm nhất. Người bệnh thường mất đi cảm giác thèm ăn, không cảm thấy đói và có thể đưa đến giảm cân không chủ ý. Tình trạng này có thể gây rắc rối cho sức khỏe hoặc không an toàn.

Hình: Chán ăn bất thường có thể là một trong những dấu hiệu thiếu vitamin B1 xuất hiện sớm nhất 

Một giả thuyết đằng sau vấn đề này được cho là do B1 đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh các tín hiệu đói và no của não bộ. Dự trữ vitamin B1 không đầy đủ có thể làm gián đoạn quá trình điều chỉnh trên, từ đó khiến người bệnh vẫn cảm thấy no ngay cả khi cơ thể không thực sự no. Hệ quả là ăn ít hơn bình thường và tăng nguy cơ thiếu hụt các chất dinh dưỡng quan trọng khác.

Các nghiên cứu trên động vật đã chứng minh dấu hiệu thiếu vitamin B1 này. Ví dụ, một nghiên cứu cho thấy chuột ăn ít thức ăn hơn đáng kể sau khi nhận được chế độ ăn thiếu B1 trong 16 ngày. Theo đó, lượng thức ăn của chuột đã giảm gần 75% vào ngày thứ 22. Đồng thời, cảm giác thèm ăn tăng trở lại sau khi vitamin B1 được bổ sung trở lại vào chế độ dinh dưỡng của chuột.

2.2. Mệt mỏi

Người bệnh thiếu vitamin B1 có thể biểu hiện mệt mỏi thường xuyên. Dấu hiệu thiếu vitamin B1 này có thể xảy ra nhanh chóng hoặc mức độ tăng từ từ theo thời gian, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng thiếu hụt. Một số nghiên cứu cho thấy biểu hiện mệt mỏi do thiếu B1 có thể xảy ra chỉ sau vài tuần bổ sung không đủ.

Dấu hiệu cơ thể thiếu vitamin B1 này được cho là phù hợp vì B1 tham gia chuyển hóa thức ăn thành năng lượng. Không có đủ B1 đồng nghĩa cơ thể không thể tạo ra nhiều năng lượng để sử dụng làm nhiên liệu cho các hoạt động.

Thực tế mệt mỏi là triệu chứng phổ biến của rất nhiều bệnh lý khác, tuy nhiên nhiều nghiên cứu đã liên kết nó với tình trạng thiếu vitamin B1. Một số nhà khoa học cho rằng nên ưu tiên sự mệt mỏi khi xác định các dấu hiệu thiếu vitamin B1 sớm ở những người có nguy cơ mắc bệnh cao.

2.3. Cảm giác khó chịu

Thiếu B1 có thể gây ra một số thay đổi trong tâm trạng, chẳng hạn như dễ cáu kỉnh hoặc dễ buồn bã hơn bình thường. Cảm giác cáu kỉnh thường là một trong những dấu hiệu thiếu vitamin B1 xuất hiện rất sớm và thường đi kèm với tình trạng mệt mỏi. Với trẻ em thiếu hụt vitamin B1, sự khó chịu sẽ tăng lên dần dần.

2.4. Tổn thương thần kinh

Trong số các dấu hiệu cơ thể thiếu vitamin B1 được biết đến nhiều nhất, đặc biệt là khi thiếu hụt ở mức độ nghiêm trọng và kéo dài, tổn thương thần kinh cần được chú ý nhiều nhất và được biết đến với tên gọi Beriberi.

Bệnh lý thần kinh do thiếu vitamin B1 là một trong những hội chứng thiếu hụt dinh dưỡng đầu tiên được xác định ở người. Có 2 dạng bệnh beriberi có thể xảy ra là Beriberi thể ướt và Beriberi thể khô. Trong đó, Beriberi thể ướt sẽ bao gồm tình trạng suy tim, trong khi Beriberi thể khô thì không. Beriberi thể ướt được xem là một trường hợp cấp cứu và có thể dẫn đến tử vong trong vòng vài ngày nếu không được điều trị.

Các triệu chứng tiềm ẩn của bệnh Beriberi có thể bao gồm:

• Ngứa ran chân tay;
• Mất nhạy cảm ở bàn chân và bàn tay;
• Yếu cơ;
• Tim loạn nhịp;
• Li bì;
• Rối loạn tâm thần;
• Mất phối hợp động tác;
• Tê liệt phần thân dưới.

2.5. Ngứa ran tay chân

Mặc dù ngứa ran, châm chích và cảm giác như kim châm ở tay chân, gọi chung là cảm giác dị cảm, có thể là triệu chứng của bệnh Beriberi nghiêm trọng, tuy nhiên nó cũng có thể là một biểu hiện sớm hơn của tình trạng thiếu vitamin B1. Ngứa ran thường xuất hiện trước các dấu hiệu thiếu vitamin B1 liên quan đến tổn thương não lan rộng.

Cơ chế của dấu hiệu thiếu vitamin B1 này được cho là do B1 cần thiết cho chức năng ​​của dây thần kinh ở tay và chân. Do đó khi không có đủ thì dị cảm có thể xảy ra. Theo thời gian, tình trạng thiếu hụt B1 không được điều trị có thể dẫn đến tổn thương nghiêm trọng hơn đối với các dây thần kinh ngoại biên này.

2.6. Nhìn mờ

Vitamin B1 có vai trò quan trọng trong việc duy trì chức năng các dây thần kinh, do đó khi thiếu hụt thì có thể ảnh hưởng đến dây thần kinh thị giác của mắt.

Cụ thể, thiếu B1 có thể gây phù dây thần kinh thị giác và dẫn đến mờ mắt. Nếu không được điều trị, tổn thương thần kinh thị giác có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn. May mắn thay là dấu hiệu thiếu vitamin B1 này rất hiếm khi xảy ra. Bên cạnh đó, một số nghiên cứu nhỏ đã phát hiện ra rằng việc bổ sung B1 nhằm mục đích điều trị có thể cải thiện thị lực đáng kể ở những trường hợp này.

2.7. Buồn nôn, nôn ói

Tương tự như tình trạng mệt mỏi và cảm giác khó chịu, buồn nôn và nôn ói có thể là triệu chứng của nhiều bệnh lý, bao gồm cả tình trạng thiếu vitamin B1.

Những biểu hiện thiếu vitamin B1 liên quan đến chức năng tiêu hóa xảy ra phổ biến hơn ở những người mắc bệnh não Wernicke. Tuy nhiên, chúng có thể là triệu chứng chính ở những trường hợp thiếu B1 mức độ nhẹ, vì vậy điều quan trọng là chúng ta phải xem xét chúng một cách nghiêm túc.

2.8. Mê sảng

Thiếu thiamine có thể dẫn đến mê sảng, một tình trạng nghiêm trọng với các biểu hiện như sau:

• Lú lẫn
• Giảm nhận thức về không gian;
• Không có khả năng suy nghĩ.

Thiếu vitamin B1 nghiêm trọng có thể dẫn đến sự phát triển của hội chứng Wernicke-Korsakoff (WKS) liên quan đến tổn thương não bộ và các triệu chứng như sau:

• Mê sảng;
• Lú lẫn;
• Ảo giác;
• Mất trí nhớ.

Hy vọng thông qua bài viết đã giúp bạn biết được các dấu hiệu thiếu vitamin B1 và có cách phòng ngừa hiệu quả tình trạng này.