Vì sao một số loại tinh dầu giúp ngủ ngon?

1. Tinh dầu là gì và thành phần của tinh dầu?

Tinh dầu là thuật ngữ sử dụng để chỉ một dạng chất lỏng chứa các hợp chất mùi thơm đặc trưng của nguyên liệu và có tính bay hơi cao. Tinh dầu được chiết xuất bằng quy trình chưng cất hơi nước hoặc ép lạnh từ các bộ phận của thực vật như lá, thân, hoa, vỏ, rễ… Hoặc có thể tách chiết tinh dầu bằng tách chiết dung môi.

Tinh dầu thường được ví như phần hương thơm tinh túy nhất của cây thảo dược. Bởi vì nó là nguồn mang sức sống và năng lượng thuần khiết của cây thảo dược thiên nhiên. Đồng thời nó cũng có hương thơm tác động tới khứu giác mạnh hơn sơ với các loại thảo dược sấy khô. Đa số tình dầu có màu trắng trong hoặc màu vàng nhạt. Tuy nhiên, một số loại tinh dầu có màu sắc đậm hơn như tinh dầu trầm hương…

Thành phần hoá học của tinh dầu bao gồm hidrocacbon, ancol chứa nhiều trong tinh dầu bạc hà, borneol có chứa nhiều trong tinh dầu cam, oải hương, long não hoặc tùng hương. Tinh dầu còn chứa các thành phần như phenol, aldehyde, este, xeton cùng với các hợp chất khác như amino acid, các hợp chất nhóm eucalyptol…

Ngoài ra, thành phần trong tinh dầu còn phụ thuộc vào loại tinh dầu. Có 3 loại tinh dầu chính: 

• Tinh dầu thiên nhiên nguyên chất có thành phần 100% được chiết xuất từ nguyên liệu tự nhiên, không có pha trộn, hoặc tạp chất hoặc dung môi nền. Vì vậy, loại tinh dầu này có thể giữ nguyên mùi hương đặc trưng và nguyên bản của nguyên liệu gốc. 
• Tinh dầu không nguyên chất là loại tinh dầu không còn thành phần nguyên bản của tinh dầu ban đầu. Nó có thể bao gồm các hợp chất pha trộn, như dung môi có thể sử dụng cồn, ethanol, ete… hoặc sử dụng dầu nền như dầu dừa, dầu oliu, dầu hạnh nhân….Khi tinh dầu bị pha chế sẽ làm loãng tinh dầu và không còn độ tinh khiết ban đầu. Mùi hương cũng nhạt dần so với ban đầu. 
• Tinh dầu tổng hợp hoặc hương liệu tổng hợp thường là các loại tinh dầu được các nhà hoá học nghiên cứu và tổng hợp dựa vào quá trình phân tích thành phần cơ bản của các loại tinh dầu tự nhiên. Cho nên mùi hương của tinh dầu tổng hợp thường gần giống với tinh dầu nguyên chất. Tuy nhiên, loại tinh dầu này không có giá trị trong quá trình trị liệu và có thể gây độc cho sức khoẻ nếu sử dụng không đúng cách. 

2. Vì sao một số loại tinh dầu giúp ngủ ngon?

Mặc dù vẫn còn khá ít nghiên cứu thực hiện xem xét cách thức hoạt động của tinh dầu. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng nhận định rằng khi ngửi tinh dầu thì các phân tử trong tinh dầu sẽ bám vào khứu giác của mũi. Từ đây các phân tử sẽ giải phóng các chất dẫn truyền thần kinh và truyền tín hiệu đến các bộ phận của não từ đó hình thành phản ứng cảm xúc và hành vi.

Các chất dẫn truyền thần kinh có tác dụng liên quan đến giấc ngủ: 

• Serotonin giúp thúc đẩy cảm giác bình tĩnh đồng thời tham gia vào việc sản xuất melatonin từ đó giúp thúc đẩy giấc ngủ tốt hơn. 
• Endorphin giúp thúc đẩy cảm giác hưng phấn và có tác dụng an thần. 
• Noradrenalin hoạt động như một chất kích thích giúp tinh thần sảng khoái dễ đi vào giấc ngủ. 

Một số loại tinh dầu giúp ngủ ngon có thể sử dụng để cải thiện chất lượng giấc ngủ: 

• Tinh dầu hoa oải hương dược chiết xuất từ loại hoa khá phổ biến có tên gọi là lavender. Trong hoa có hàm lượng linalool là linalyl acetate khá cao. Thêm vào đó, tinh dầu oải hương còn tác động lên hệ thần kinh trung ương và làm giảm căng thẳng. Trong một vài nghiên cứu cũng đã chỉ ra được lợi ích của tinh dầu hoa oải hương với giấc ngủ. Những trường hợp mất ngủ đặc biệt ở phụ nữ tuổi trung niên hoặc phụ nữ trẻ tuổi thì tinh dầu hoa oải hương sẽ giúp ngủ ngon hơn. Còn với học sinh thì tinh dầu oải hương có thể làm giảm tình trạng buồn ngủ khi thức dậy sớm vào sáng hôm sau. 
• Tinh dầu hoa nhài có mùi hương ngọt ngào giúp ngủ ngon hơn. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng hoa nhài giúp giảm hiện tượng trằn trọc về đêm do mất ngủ. Vì vậy, sẽ có tinh thần phấn chấn hoặc tỉnh táo hơn vào buổi sáng giúp tập trung và hoàn thành công việc công việc. Trong một nghiên cứu vào năm 2020 cho thấy lợi ích của hoa nhài còn vượt trội hơn so với hoa oải hương. Bởi vì hoa nhài có thể làm giảm lo lắng, giúp mang lại giấc ngủ chất lượng hơn, 
• Tinh dầu hương gỗ đàn - tinh dầu dễ ngủ. Đây là loại tinh dầu được lược chọn khá phổ biến với thành phần hoá học chính là citral. Thành phần này trong tinh dầu hương gỗ đàn có thể giúp giảm các triệu chứng lo âu và giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ được tốt hơn. Theo nhận định của các chuyên gia thì citral trong tinh dầu hương gỗ đàn còn kích hoạt hệ thần kinh phó giao cảm và giúp đi vào giấc ngủ cũng như là ngủ ngon hơn. Thêm vào đó, tinh dầu hương gỗ đàn còn giúp kéo dài thời gian ngủ và giảm tình trạng thức giấc đột ngột nửa đêm. 

• Tinh dầu cam chanh là loại tinh dầu giúp thư giãn ngủ ngon. Tương tự với tinh dầu hương gỗ đàn, thì tinh dầu thuộc nhóm cam chanh có thể hỗ trợ và mang lại khá nhiều lợi ích cho giấc ngủ. Có thể kết hợp cả 2 mùi hương cam và chanh để tạo hương tinh dầu hiệu quả trong cải thiện giấc ngủ. Một số nghiên cứu cũng đã chỉ ra rằng, tinh dầu kết hợp cam chanh có thể giúp giảm lo lắng, đồng thời chúng còn có tác dụng giảm các triệu chứng trầm cảm. 
• Tinh dầu hoa cúc mang đến một giấc ngủ tốt hơn, bởi nó có thể giảm tải sự lo âu và làm dịu tinh thần. Ngoài ra tinh dầu hoa cúc còn được sử dụng để massage hoặc làm liệu pháp trị liệu tại nhà cho những trường hợp đang gặp phải căng thẳng trong cuộc sống hoặc công việc. Bên cạnh đó, hoa cúc còn là vị thuốc trong liều thuốc cổ truyền giúp làm giảm mức độ căng thẳng, lo lắng và giảm các triệu chứng trầm cảm. 

3. Cách dùng tinh dầu giúp ngủ ngon

Tinh dầu chiết xuất từ thiên nhiên mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, đặc biệt cải thiện chất lượng giấc ngủ. Tuy nhiên để đạt được hiệu quả của các loại tinh dầu này trong cải thiện giấc ngủ cần lưu ý: 

• Sử dụng máy khuếch tán tinh dầu giúp điều chỉnh tỷ lệ tinh dầu và nước theo hướng dẫn của nhà sản xuất. 
• Sử dụng bình xịt: Thực hiện trộn tinh dầu và nước vào bình xịt. Tiếp theo có thể phun sương xung quanh phòng. Với một nửa cốc nước có thể thêm từ 4 đến 5 giọt tinh dầu. 
• Thêm tinh dầu vào bồn tắm hoặc nước tắm và ngâm mình thư giãn. Có thể tắm với tinh dầu trước khi đi ngủ khoảng 1 tiếng để giúp cơ thể dễ dàng đi vào giấc ngủ hơn. 
• Thực hiện thoa trực tiếp tinh dầu lên cơ thể và massage với tinh dầu. 
• Tinh dầu nguyên chất có hàm lượng khá đậm đặc vì vậy có thể gây kích ứng da. Khi bắt đầu sử dụng tinh dầu, nên thực hiện pha loãng với nước trước khi thoa lên da. 
• Tránh sử dụng tinh dầu ở những vùng nhạy cảm như mắt, mũi, miệng, bộ phận sinh dục…
• Nếu cơ thể có phản ứng lạ với tinh dầu như nổi mẩn đó, thì ngay lập tức nên rửa trôi tinh dầu bằng nước ấm hoặc bằng xà phòng. Nếu tình trạng dị ứng nặng có thể liên hệ với bác sĩ da liễu để xử trí kịp thời. 
• Một số thành phần trong tinh dầu có thể gây kích cho làn da. Nên đọc kỹ trước khi sử dụng. 

Giấc ngủ có vai trò khá quan trọng đối với sức khỏe. Tuy nhiên với nhịp sống hối hả, công việc bận rộn và nhiều áp lực … gây ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng giấc ngủ của mỗi người. Để cải thiện thiện tình trạng giấc ngủ có thể sử dụng tinh dầu giúp thư giãn ngủ ngon hơn. Bên cạnh đó, hãy thiết lập thói quen vệ sinh giấc ngủ tốt để hỗ trợ nỗ lực giảm bớt chứng mất ngủ của bạn. Điều này bao gồm việc duy trì lịch trình ngủ đều đặn, tạo môi trường ngủ thoải mái, tránh các hoạt động kích thích trước khi đi ngủ và thực hành thói quen đi ngủ thư giãn.

Tài liệu tham khảo: Sleepfoundation.org, Medicalnewstoday.com