Tìm hiểu về bệnh béo phì do tuyến giáp có vấn đề

1. Các bệnh tuyến giáp gây béo phì không? Vì sao?

Bệnh tuyến giáp có thể dẫn đến béo phì do những thay đổi trong quá trình sản xuất hormone của tuyến giáp, ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình trao đổi chất của cơ thể. Để hiểu rõ hơn, chúng ta cần đi sâu vào cách hoạt động của tuyến giáp và tác động của nó lên cân nặng.

1.1. Vai trò của tuyến giáp

Tuyến giáp là một tuyến nội tiết nằm ở cổ, có hình dạng như một con bướm, chịu trách nhiệm sản xuất các hormone tuyến giáp, bao gồm thyroxine (t4) và triiodothyronine (t3). Những hormone này có vai trò quan trọng trong việc điều hòa quá trình trao đổi chất, ảnh hưởng đến nhiều chức năng cơ bản của cơ thể như nhịp tim, nhiệt độ cơ thể, và tốc độ tiêu hóa thức ăn.

1.2. Liên quan giữa quá trình trao đổi chất và hormone tuyến giáp

Các hormone t4 và t3 giúp tăng cường quá trình trao đổi chất bằng cách thúc đẩy cơ thể sử dụng năng lượng nhanh hơn. Khi nồng độ hormone tuyến giáp ở mức bình thường, cơ thể sẽ có một quá trình trao đổi chất hiệu quả, giúp duy trì cân nặng ổn định.

1.3. Tác động của suy giáp

Khi tuyến giáp không sản xuất đủ hormone (tình trạng suy giáp), quá trình trao đổi chất sẽ chậm lại. Điều này có nghĩa là cơ thể sử dụng ít năng lượng hơn, dẫn đến dư thừa calo và có thể gây béo phì do tuyến giáp. Những người bị suy giáp thường cảm thấy mệt mỏi, lạnh và có thể gặp phải tình trạng da khô, tóc gãy rụng. Tất cả những triệu chứng này đều liên quan đến việc cơ thể không có đủ hormone tuyến giáp để duy trì hoạt động bình thường gây ra tình trạng béo phì do nội tiết.

1.4. Tại sao bệnh tuyến giáp gây béo phì?

Sở dĩ bệnh tuyến giáp dễ gây béo phì là vì:

• Giảm quá trình tiêu thụ năng lượng: Hormone tuyến giáp là yếu tố chính thúc đẩy quá trình tiêu thụ năng lượng của cơ thể. Khi thiếu hụt, năng lượng được tiêu thụ ít hơn, dẫn đến tích tụ mỡ và tăng cân.
• Tích nước và mỡ: Suy giáp có thể gây tích nước trong cơ thể, làm tăng trọng lượng. Hơn nữa, do quá trình trao đổi chất chậm, cơ thể dễ dàng tích tụ mỡ, đặc biệt là ở vùng bụng.
• Tăng cảm giác mệt mỏi: Những người bị suy giáp thường cảm thấy mệt mỏi và thiếu năng lượng, dẫn đến giảm hoạt động thể chất và tăng cân do ít vận động.
• Rối loạn hormon: Các rối loạn về tuyến giáp có thể ảnh hưởng đến các hormon khác trong cơ thể, chẳng hạn như insulin và cortisol, góp phần làm rối loạn quá trình trao đổi chất và gây tăng cân.

2. Liệt kê các bệnh tuyến giáp thường gặp có khả năng gây tăng cân

Có một số bệnh tuyến giáp phổ biến có khả năng gây tăng cân, bao gồm:

Suy giáp (hypothyroidism):

Suy giáp xảy ra khi tuyến giáp không sản xuất đủ hormone triiodothyronine (t3) và thyroxine (t4). Các nguyên nhân phổ biến bao gồm viêm tuyến giáp hashimoto, điều trị bằng iod phóng xạ hoặc phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp. Thiếu hụt hormone tuyến giáp làm chậm quá trình trao đổi chất, dẫn đến việc cơ thể sử dụng ít năng lượng hơn và tích tụ mỡ. Ngoài ra, suy giáp cũng gây ra tình trạng giữ nước, góp phần làm tăng cân.

Triệu chứng:

• Tăng cân và béo phì;
• Mệt mỏi;
• Da khô và tóc rụng;
• Táo bón;
• Lạnh buốt.

Viêm tuyến giáp hashimoto (hashimoto's thyroiditis):

Viêm tuyến giáp hashimoto là một bệnh tự miễn, trong đó hệ thống miễn dịch tấn công tuyến giáp, gây viêm và phá hủy các tế bào sản xuất hormone. Kết quả là tuyến giáp không thể sản xuất đủ lượng hormone cần thiết, dẫn đến suy giáp. Tương tự như suy giáp, viêm tuyến giáp hashimoto làm giảm sản xuất hormone tuyến giáp, dẫn đến chậm quá trình trao đổi chất và tích tụ mỡ trong cơ thể.

Triệu chứng:

• Tăng cân
• Mệt mỏi và yếu đuối
• Da khô và móng tay giòn
• Khuôn mặt sưng húp
• Nữ giới có sự rối loạn kinh nguyệt.

Viêm tuyến giáp sau sinh (postpartum thyroiditis):

Viêm tuyến giáp sau sinh xảy ra ở một số phụ nữ sau khi sinh con, thường là trong vòng một năm. Bệnh có thể bắt đầu với giai đoạn cường giáp ngắn hạn, sau đó chuyển sang suy giáp. Nguyên nhân cụ thể chưa rõ ràng nhưng có thể liên quan đến sự thay đổi hệ miễn dịch sau sinh. Trong giai đoạn suy giáp, tuyến giáp sản xuất không đủ hormone, làm chậm quá trình trao đổi chất và dẫn đến tích tụ mỡ.

Triệu chứng:

• Tăng cân (thường xảy ra trong giai đoạn suy giáp)
• Mệt mỏi
• Trầm cảm
• Khó chịu
• Khó khăn trong việc giảm cân sau khi sinh.

Viêm tuyến giáp không đau (silent thyroiditis):

Viêm tuyến giáp không đau, còn được gọi là viêm tuyến giáp tạm thời, là một dạng viêm tuyến giáp tự miễn mà không gây đau. Bệnh thường bắt đầu với giai đoạn cường giáp, sau đó chuyển sang suy giáp tạm thời và cuối cùng phục hồi. Khi bệnh chuyển sang giai đoạn suy giáp, cơ thể thiếu hormone tuyến giáp, làm chậm quá trình trao đổi chất và dẫn đến tăng cân.

Triệu chứng:

• Tăng cân trong giai đoạn suy giáp
• Mệt mỏi
• Thay đổi tâm trạng
• Rụng tóc
• Khó khăn trong việc tập trung.

Viêm tuyến giáp cấp (subacute thyroiditis):

Viêm tuyến giáp cấp, còn được gọi là viêm tuyến giáp de quervain, thường do nhiễm virus gây ra. Bệnh gây ra viêm và đau ở tuyến giáp, bắt đầu với giai đoạn cường giáp và sau đó chuyển sang suy giáp tạm thời. Trong giai đoạn suy giáp, sản xuất hormone tuyến giáp bị giảm, làm chậm quá trình trao đổi chất và dẫn đến tăng cân.

Triệu chứng:

• Đau ở vùng cổ
• Sốt
• Mệt mỏi
• Tăng cân trong giai đoạn suy giáp
• Sưng tuyến giáp.

Các bệnh tuyến giáp trên đây đều có thể gây ra tình trạng tăng cân do ảnh hưởng đến quá trình sản xuất hormone tuyến giáp, làm chậm quá trình trao đổi chất. Việc nhận biết và điều trị kịp thời các bệnh này là rất quan trọng để duy trì cân nặng và sức khỏe tổng thể.

3. Cách quản lý cân nặng ở người bị bệnh tuyến giáp

Quản lý cân nặng ở người bị bệnh tuyến giáp, đặc biệt là suy giáp, đòi hỏi một phương pháp toàn diện kết hợp giữa điều trị y khoa, chế độ ăn uống lành mạnh và lối sống năng động. Dưới đây là các cách hiệu quả để quản lý cân nặng cho người bị béo phì do tuyến giáp.

Điều trị y khoa:

• Sử dụng hormone tuyến giáp: Điều quan trọng nhất là điều trị bệnh tuyến giáp theo chỉ định của bác sĩ. Đối với những người bị suy giáp, liệu pháp thay thế hormone thyroxine (t4) thường được sử dụng để cân bằng nồng độ hormone trong cơ thể. Liều lượng phải được điều chỉnh cẩn thận để đảm bảo nồng độ hormone trở về mức bình thường, giúp cải thiện quá trình trao đổi chất và hỗ trợ kiểm soát cân nặng ở người béo phì do tuyến giáp.
• Kiểm tra định kỳ: Việc kiểm tra định kỳ nồng độ hormone tuyến giáp là rất cần thiết để theo dõi hiệu quả của liệu pháp điều trị và điều chỉnh liều lượng nếu cần thiết. Điều này giúp duy trì sự cân bằng hormone và ngăn ngừa các biến chứng liên quan đến suy giáp hoặc cường giáp.

Chế độ ăn uống lành mạnh:

• Chọn thực phẩm giàu dinh dưỡng: Rau xanh và trái cây cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ, giúp cải thiện tiêu hóa và kiểm soát cân nặng. Protein giúp tăng cường cảm giác no và hỗ trợ quá trình trao đổi chất. Các nguồn protein tốt bao gồm thịt nạc, cá, trứng, đậu và các sản phẩm từ đậu nành. Ngoài ra, cần bổ sung thêm các loại ngũ cốc nguyên hạt cung cấp năng lượng bền vững và giàu chất xơ, giúp kiểm soát cảm giác thèm ăn.
• Hạn chế thực phẩm không lành mạnh Thức ăn nhanh và đồ ngọt chứa nhiều calo rỗng và ít giá trị dinh dưỡng, dễ dẫn đến tăng cân. Thức uống có gas và đồ uống có đường: gây tăng cân nhanh chóng và không có lợi cho sức khỏe.
• Theo dõi lượng iodine: Iodine là một khoáng chất quan trọng cho việc sản xuất hormone tuyến giáp. Cần đảm bảo lượng iodine đủ trong chế độ ăn uống, nhưng không nên quá mức, vì có thể gây ra các vấn đề khác về tuyến giáp.

Tập thể dục đều đặn:

• Tập luyện sức mạnh: Giúp tăng cường cơ bắp và đốt cháy nhiều calo hơn ngay cả khi nghỉ ngơi.
• Bài tập cardio: Đi bộ, chạy bộ, bơi lội và đạp xe giúp đốt cháy calo và cải thiện sức khỏe tim mạch.
• Yoga và pilates: Giúp cải thiện sự linh hoạt, giảm stress và tăng cường sức mạnh cơ bắp.

Duy trì một lối sống năng động hàng ngày bằng cách kết hợp các hoạt động thể chất vào thói quen hàng ngày, chẳng hạn như đi bộ thay vì lái xe, leo cầu thang thay vì dùng thang máy.

Quản lý stress:

• Các liệu pháp thư giãn: Thiền và hít thở sâu (giúp giảm stress và cải thiện tâm trạng), yoga (giúp thư giãn cơ bắp và tinh thần, đồng thời tăng cường sự linh hoạt).
• Nghỉ ngơi đầy đủ: Giấc ngủ đủ và chất lượng cao giúp cơ thể phục hồi và điều hòa hormone. Cố gắng ngủ ít nhất 7-8 giờ mỗi đêm để đảm bảo cơ thể hoạt động tốt nhất.

Theo dõi sức khỏe thường xuyên:

• Ghi nhận và theo dõi: Giữ một nhật ký ăn uống và hoạt động thể chất có thể giúp theo dõi tiến trình và nhận biết các thói quen không lành mạnh cần thay đổi.
• Hợp tác với chuyên gia: Tham khảo ý kiến của bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng hoặc huấn luyện viên thể hình để nhận được lời khuyên và kế hoạch phù hợp với tình trạng sức khỏe và mục tiêu cá nhân.

Tóm lại, quản lý cân nặng ở người bị bệnh tuyến giáp cần một chiến lược toàn diện và kiên nhẫn. Nếu bạn có các triệu chứng của bệnh tuyến giáp hoặc khó khăn trong việc quản lý cân nặng, hãy tìm kiếm sự tư vấn từ các chuyên gia y tế để có kế hoạch điều trị và quản lý sức khỏe phù hợp. Ngày nay, nếu muốn giảm cân hiệu quả, bạn có thể tham khảo liệu pháp Drip FIT. Phương pháp này sử dụng vitamin & khoáng chất để thúc đẩy sự chuyển hóa mỡ theo cơ chế tự nhiên, không gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Trước khi thực hiện, bạn sẽ được đánh giá sức khỏe tổng thể và bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ giảm cân phù hợp với từng người dựa trên kết quả xét nghiệm cơ bản như xét nghiệm máu, chỉ số khối cơ thể (BMI). Trong suốt quá trình thực hiện liệu trình Drip FIT sẽ luôn có bác sĩ theo sát, lên kế hoạch dinh dưỡng và tập luyện phù hợp với thể trạng của từng người.

Tài liệu tham khảo: Bangkokhospital.com, Ncbi.nlm.nih.gov, Thyroid.org, Academic.oup.com