Hormone Serotonin là gì?

1. Hormone serotonin là gì, đóng vai trò thế nào đối với cơ thể?

1.1. Hormone serotonin là gì?

Serotonin còn được gọi là 5-hydroxytryptamine (5-HT), đây là một chất dẫn truyền thần kinh monoamine, chúng hoạt động như một hormone. Hormone serotonin là một chất dẫn truyền thần kinh, serotonin truyền thông điệp giữa các tế bào thần kinh trong não (hệ thần kinh trung ương) và khắp cơ thể (hệ thần kinh ngoại biên). Những thông điệp hóa học này cho cơ thể bạn biết cách hoạt động thống nhất.

Serotonin đóng một số vai trò nhất định trong cơ thể bạn. Hầu hết serotonin được tìm thấy trong cơ thể bạn đều nằm trong ruột. Khoảng 90% serotonin được tìm thấy trong các tế bào lót ở đường tiêu hóa của bạn. Nó được giải phóng vào tuần hoàn máu và được tiểu cầu hấp thụ. Chỉ có khoảng 10% được sản xuất trong não của bạn. Serotonin được tổng hợp từ axit amin tryptophan thiết yếu. Axit amin thiết yếu có nghĩa là cơ thể bạn không thể tạo ra nó mà phải được lấy từ thực phẩm bạn ăn vào.

1.2. Vai trò cụ thể của Hormone serotonin

Serotonin đóng vai trò trong nhiều chức năng của cơ thể bạn:

• Tâm trạng: Serotonin trong não sẽ điều chỉnh tâm trạng của bạn. Serotonin thường được gọi là chất hóa học khiến chúng ta “cảm thấy dễ chịu” một cách tự nhiên. Khi serotonin ở mức bình thường, bạn cảm thấy mình sẽ tập trung hơn, ổn định về mặt cảm xúc, cảm thấy hạnh phúc và bình tĩnh hơn. Mức serotonin thấp có liên quan đến trầm cảm. Nhiều loại thuốc dùng để điều trị chứng lo âu, trầm cảm và các rối loạn tâm trạng khác thường nhằm mục đích tăng mức độ serotonin trong não của bạn.
• Tiêu hóa: Hầu hết hormone serotonin của cơ thể nằm trong đường tiêu hóa, nơi nó giúp kiểm soát chức năng ruột và đóng vai trò bảo vệ đường ruột của bạn. Ruột của bạn có thể tăng cường giải phóng serotonin để tăng tốc độ tiêu hóa nhằm loại bỏ khỏi cơ thể những thực phẩm gây kích ứng hoặc các sản phẩm độc hại. Serotonin cũng góp phần làm giảm cảm giác thèm ăn của bạn khi ăn.
• Buồn nôn: Buồn nôn được kích hoạt khi serotonin giải phóng vào ruột của bạn nhanh hơn mức nó có thể được tiêu hóa. Thông điệp hóa học sẽ được não của bạn tiếp nhận và khiến bạn cảm thấy buồn nôn. Nhiều loại thuốc dùng để giảm cảm giác buồn nôn và nôn nhắm vào các thụ thể serotonin cụ thể trong não của bạn.
• Giấc ngủ: hormone serotonin cùng với chất dẫn truyền thần kinh dopamine đóng vai trò quyết định chất lượng giấc ngủ của bạn (bạn ngủ ngon như thế nào và ngủ bao lâu). Bộ não của bạn cũng cần serotonin để tạo ra melatonin, một loại hormone điều chỉnh chu kỳ ngủ-thức của bạn.
• Chữa lành vết thương: Serotonin được tiểu cầu trong máu giải phóng để giúp vết thương mau lành. Serotonin gây co mạch khiến các mạch máu nhỏ nhất và cả các tiểu động mạch bị thu hẹp, làm chậm lưu lượng máu và giúp hình thành cục máu đông. Đây là một quá trình quan trọng trong việc chữa lành vết thương.
• Sức khỏe của xương: Mức hormone serotonin có thể ảnh hưởng đến mật độ xương của bạn. Mức serotonin cao trong ruột của bạn có thể làm cho xương yếu đi, dẫn đến gãy xương và loãng xương .
• Sức khỏe tình dục: hormone serotonin cùng với chất dẫn truyền thần kinh dopamine cũng đóng vai trò nhất định trong ham muốn tình dục của bạn.

2. Nguy cơ thiếu hụt/thừa ​​hormone serotonin trong cơ thể

Serotonin là chất điều hòa nhiều quá trình trong cơ thể. Khi mức serotonin mất cân bằng, các quá trình và chức năng mà chúng đóng góp cũng chịu ảnh hưởng. 

2.1.  Thiếu hụt hormone serotonin ở người trưởng thành

Người trưởng thành cần phải ra ngoài làm việc và tiếp xúc xã hội nhiều, nếu bản thân của bạn không có đủ serotonin, bạn sẽ rất dễ rơi vào trạng thái trầm cảm và lo lắng nhiều, đôi khi chính bản thân bạn cũng không biết nguyên nhân. Do đó, cơ thể của bạn cần lượng hormone serotonin phù hợp để có thể cảm thấy hạnh phúc, bình tĩnh và ổn định về mặt cảm xúc. Việc cân bằng cảm xúc đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống và trong công việc của tất cả chúng ta. Các triệu chứng cảnh báo cơ thể đang có mức serotonin thấp bao gồm:

• Gặp vấn đề về trí nhớ
• Cảm thấy chậm chạp
• Thèm đồ ngọt
• Gặp vấn đề khi ngủ
• Thường xuyên cảm thấy bản thân thật tồi tệ
• Tăng ham muốn tình dục 
• Tăng cảm giác thèm ăn carbohydrate
• Tăng cân
• Tâm trạng thay đổi, hung hăng, lo lắng
• Mệt mỏi
• Rối loạn thiếu tập trung
• Khó chịu đường tiêu hóa
• Thèm ăn nói chung

Các nhà nghiên cứu vẫn chưa thể tìm ra chính xác nguyên nhân gây ra tình trạng thiếu hụt hormone serotonin. Họ nghi ngờ những nguyên nhân sau đây có thể dẫn đến tình trạng này bao gồm:

• Thụ thể serotonin không đủ
• Các thụ thể serotonin bị khiếm khuyết do lạm dụng thuốc
• Thiếu hụt chất dinh dưỡng như thiếu vitamin D, thiếu vitamin B6, thiếu magie, thiếu omega-3 và hàm lượng tryptophan thấp

Mặt khác, các loại thuốc gây ảo giác như MDMA (thuốc lắc) có thể khiến lượng lớn serotonin được giải phóng. Điều này có thể có nghĩa là mức serotonin của bạn sẽ giảm xuống thấp, khiến bạn cảm thấy chán nản và bối rối trong vài ngày sau đó. Theo thời gian, người ta cho rằng việc sử dụng ma túy có thể làm tổn thương các dây thần kinh sản xuất serotonin.

2.2. Điều gì xảy ra nếu có quá nhiều serotonin?

Quá nhiều serotonin có thể dẫn đến hội chứng serotonin, tình trạng này có thể đe dọa tính mạng ở một số người. Nguyên nhân hầu như luôn xảy ra do dùng một số loại thuốc dùng cùng với thuốc chống trầm cảm. Việc sử dụng thuốc điều trị trầm cảm là một nguy cơ rất cao dẫn đến việc dư thừa hormone serotonin. Hội chứng này thường biến mất khi bạn ngừng dùng thuốc, nhưng điều quan trọng là bạn phải đến khám bác sĩ nếu bạn cho rằng mình có thể mắc hội chứng serotonin. 

Có thể thấy bệnh trầm cảm thường xuất hiện ở những người trưởng thành, sau khi trải qua cú sốc hoặc do áp lực công việc, cuộc sống… gây ra.  Trầm cảm không chỉ đơn giản là một giai đoạn đau buồn hay tuyệt vọng ngắn hạn, mà đây là một căn bệnh nghiêm trọng cần phải điều trị tích cực. Không chỉ tâm lý mà toàn bộ cơ thể đều phải gánh chịu hậu quả của chứng trầm cảm. Việc thiếu hụt hormone serotonin có thể dẫn đến trầm cảm, tuy nhiên việc điều trị trầm cảm không hợp lý lại có thể dẫn đến dư thừa hormone serotonin gây hội chứng serotonin. Các triệu chứng dư thừa hormone bao gồm:

• Cơ co giật
• Run rẩy
• Bồn chồn và kích động
• Tim đập nhanh
• Nhiệt độ cơ thể cao
• Đau đầu
• Lú lẫn
• Đồng tử giãn
• Nổi da gà
• Mức serotonin cao cũng có thể làm giảm ham muốn tình dục của bạn.

Đôi khi mức serotonin cao là dấu hiệu cho thấy bạn có khối u trong một cơ quan, trong dạ dày hoặc phổi.

3. Kiểm tra mức hormone serotonin trong cơ thể được hay không?

Xét nghiệm serotonin có thể xác định nồng độ serotonin trong nước tiểu của bạn. Lượng serotonin được đo bằng microgram trên mỗi gram creatinine (µg/g creatinin). Tùy thuộc vào kết quả xét nghiệm nước tiểu, bạn có thể xác định xem mức serotonin của mình có nằm trong phạm vi lành mạnh hay không.

Hãy nhớ rằng hormone có thể biến động tự nhiên trong ngày. Ví dụ, có thể có mức độ cao hoặc thấp biến thiên. Nếu chúng ở mức rất thấp hoặc rất cao, bạn nên đến bác sĩ tìm hiểu nguyên nhân có thể xảy ra.

Phân tích axit amin của bạn cũng có thể hữu ích trong việc cung cấp thêm thông tin chi tiết về mức độ tryptophan của bạn. 

4. Bổ sung hormone serotonin

Các chuyên gia đã tiến hành điều tra xem liệu một số vitamin và khoáng chất có thể giúp tăng mức serotonin của bạn hay không. Các chất bổ sung serotonin khác nhau bao gồm vitamin B6, vitamin D và omega 3:

• Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng ở những người bị trầm cảm có mức serotonin thấp, vitamin B6 có thể chuyển đổi tryptophan thành serotonin hay serotonin được tổng hợp từ tryptophan. Vì vậy, những người bị thiếu hụt serotonin nên đảm bảo nhận đủ vitamin B6. Thực phẩm đặc biệt giàu B6 bao gồm các loại đậu, sản phẩm ngũ cốc nguyên hạt và rau xanh. 
• Vào mùa đông, khả năng sản xuất vitamin D của cơ thể bị suy yếu do lượng ánh sáng mặt trời thấp. Điều này có nghĩa là cơ thể bạn cũng chuyển đổi ít tryptophan thành serotonin hơn. Vì vậy, mức serotonin có thể giảm vào mùa đông nếu không bổ sung vitamin D. 
• Axit béo omega-3 cũng có liên quan đến serotonin. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng mức omega-3 thấp cũng dẫn đến giảm mức serotonin. Omega 3 được tìm thấy với số lượng lớn trong các loại cá nước lạnh như cá hồi, cá thu và cá trích chẳng hạn.

Tạp chí Nghiên cứu Tryptophan Quốc tế khuyến nghị nên tiêu thụ lượng tryptophan hàng ngày từ 250 - 450 miligam. Bạn có thể đáp ứng yêu cầu này chỉ với 2 chiếc bánh sandwich phô mai. Theo tạp chí này, một người hấp thụ trung bình tới 1.000 miligam tryptophan mỗi ngày thông qua chế độ ăn uống của họ. Nhiều loại thực phẩm tự nhiên có chứa tryptophan, bạn có thể thử tăng mức serotonin bằng cách ăn thực phẩm có chứa tryptophan, chẳng hạn như:

Tuy nhiên, cần lưu ý ăn thực phẩm giàu tryptophan không nhất thiết sẽ tự tăng mức serotonin. Đây là một quá trình phức tạp. Ngay cả khi tryptophan đi vào máu, nó vẫn phải cạnh tranh với các axit amin khác để được hấp thụ vào não. Các nhà khoa học vẫn còn đang nghiên cứu xem việc ăn thực phẩm chứa tryptophan có thể làm tăng mức serotonin như thế nào.

Thuốc chống trầm cảm thuộc nhóm thuốc hướng tâm thần dùng để điều trị bệnh tâm thần có thể ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất của não bằng cách ảnh hưởng đến các chất truyền tin như serotonin. Trong số các loại thuốc chống trầm cảm được bác sĩ kê toa có thuốc ức chế tái hấp thu serotonin (SSRI). Chúng hoạt động như một bộ lọc trong hệ thống thần kinh trung ương. Khi serotonin với tư cách là chất dẫn truyền thần kinh truyền các kích thích, nó sẽ truyền từ tế bào thần kinh này sang tế bào thần kinh tiếp theo và được sử dụng hết. SSRI ngăn chặn serotonin thoát ra khỏi tế bào, sau đó các chất dẫn truyền thần kinh khác đảm nhận việc truyền kích thích. Bằng cách này, serotonin vẫn còn trong não và có thể thực hiện chức năng nâng cao tâm trạng. SSRIs được sử dụng để điều trị trầm cảm nhẹ đến trung bình. Cũng như các thuốc chống trầm cảm khác, tác dụng rõ rệt lên tâm trạng chỉ trở nên rõ ràng sau vài tuần. Trong thời gian này, hội chứng serotonin có thể phát triển như một tác dụng phụ - tức là dư thừa serotonin.

Thêm vào đó, tập thể dục thường xuyên được biết đến với hiệu quả làm tăng mức serotonin. Ba mươi phút tập thể dục nhịp điệu/ngày, 05 lần một tuần cộng với 02 buổi rèn luyện sức mạnh mỗi tuần có thể cải thiện chứng rối loạn tâm trạng và sức khỏe tim mạch.