Giảm cân cho người béo phì vì sao lại khó?

1. Tại sao người béo phì khó giảm cân?

Bệnh béo phì đang gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đối với con người. Hiện nay do chế độ ăn uống không lành mạnh với thức ăn béo ngọt chứa nhiều calo đi kèm với việc ít vận động và tập luyện thể lực khiến tình trạng thừa cân béo phì ngày càng phổ biến rộng rãi ở mọi lứa tuổi. Nhiều người béo phì hiện nay đã tìm nhiều phương pháp để giảm mỡ nhưng không thành công hoặc giảm cân không bền vững. Vậy tại sao người béo phì khó giảm cân? Hay vì sao người béo khó giảm cân?

1.1 Béo phì do di truyền

Tỷ lệ thừa cân béo phì đang gia tăng trên toàn thế giới và đồng thời với việc dư thừa các loại thực phẩm giàu năng lượng và giảm hoạt động thể chất tất cả đều góp phần làm tăng tỷ lệ mắc béo phì. Tuy nhiên, không phải tất cả những người ăn thực phẩm chứa nhiều calo hay giảm hoạt động đều trở nên béo phì. Điều này cho thấy rằng béo phì cũng bị ảnh bởi các yếu tố khác, chẳng hạn như cấu trúc di truyền. Kết quả từ các nghiên cứu về cặp song sinh di truyền đã ước tính một cách nhất quán rằng 40–70% BMI cao có liên quan đến khả năng di truyền, cho thấy rằng khoảng một nửa nguy cơ béo phì là do gen, nửa còn lại là do ảnh hưởng của môi trường trong đó có ăn uống tập luyện. 

Yếu tố di truyền là một trong những lí do vì sao người béo khó giảm cân hơn. Nếu bạn bị béo phì có tính chất gia đình, khả năng giảm cân giảm béo của bạn sẽ kém hơn người béo phì do ăn uống, ít tập luyện mà không có yếu tố gia đình.

1.2 Sự điều hoà nội tiết tố của cơ thể do giảm cân

Trọng lượng cơ thể được điều hòa chặt chẽ bởi các yếu tố nội tiết tố, trao đổi chất và thần kinh. Giảm lượng thức ăn đưa vào dẫn đến cân bằng năng lượng tiêu cực, kích hoạt một loạt cơ chế thích ứng bù trừ trung ương và ngoại vi được thiết kế để ngăn chặn tình trạng đói. Trọng lượng cơ thể được điều hòa tập trung, chủ yếu ở vùng dưới đồi bởi các tín hiệu nội tiết tố ngoại biên được giải phóng từ đường tiêu hóa, tuyến tụy và mô mỡ điều chỉnh lượng thức ăn ăn vào và tiêu hao năng lượng. Các chất điều chỉnh sự thèm ăn đã được xác định bao gồm leptin, ghrelin, cholecystokinin, peptide YY, insulin, polypeptide tuyến tụy (PP), peptide giống glucagon 1 (GLP-1) và polypeptide ức chế dạ dày (GIP). Việc tăng hoặc giảm một số hormone này sẽ khiến bạn thèm ăn và ăn nhiều hơn từ đó gây tăng cân trở lại.

Mức độ leptin giảm dẫn đến hạn chế năng lượng trong vòng 24 giờ.Việc giảm tiết leptin sẽ làm tăng cảm giác thèm ăn, dẫn đến ăn quá nhiều, có thể dẫn đến tăng cân trở lại. Nồng độ insulin cũng giảm, làm chậm quá trình chuyển hóa chất béo, có khả năng là nhằm bảo tồn năng lượng dự trữ. Ngoài tác dụng của leptin và insulin, việc tăng ghrelin còn kích thích cảm giác đói và giảm peptide YY và cholecystokinin (những hormone thúc đẩy cảm giác no) sẽ khiến bạn thèm ăn và ăn nhiều hơn. 

1.3 Sự sinh nhiệt thích ứng

Sinh nhiệt thích ứng (còn gọi là thích ứng trao đổi chất) được định nghĩa là tốc độ trao đổi chất khi nghỉ ngơi (RMR) chậm lại, dẫn đến giảm tiêu hao năng lượng trong cơ thể. Sự thích ứng trao đổi chất này có thể cần thiết như một cơ chế sinh tồn có ý nghĩa về mặt sinh học giúp cơ thể bảo tồn năng lượng khi đối mặt với cơn đói và nguồn cung cấp năng lượng thấp có khả năng gây nguy hiểm cho cơ thể. Chính vì chậm trao đổi chất, giảm năng lượng tiêu hao từ mỡ thừa khiến người béo phì khó giảm cân hơn.

1.4 Yếu tố thần kinh

Béo phì cũng được báo cáo là có liên quan đến việc tăng sở thích và tiêu thụ thực phẩm giàu chất béo và đường do các yếu tố như dopamine thần kinh, còn gọi là hormone hạnh phúc. Những người đang cố gắng giảm lượng thức ăn giàu chất béo và chứa đường cho biết họ có những cảm giác khó chịu về thể chất và tâm lý, bao gồm cảm giác thèm ăn vô độ, mệt mỏi và tâm trạng kém. Khi giảm cân, lượng thức ăn ăn vào sẽ giảm đi dẫn đến tín hiệu dopamine thần kinh thúc đẩy mức tiêu thụ thức ăn tăng lên để bù đắp cho sự thiếu hụt. Từ đó sẽ khiến bạn ăn nhiều hơn và khó kiểm soát được sự thèm ăn của mình.

1.5 Hạn chế tiêu hao năng lượng của cơ thể

Nghiên cứu cho thấy việc giảm cân thông qua tập thể dục dường như khó khăn hơn đối với những người béo phì. Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Current Biology, họ phát hiện ra rằng việc tăng mức độ hoạt động bằng cách tập thể dục nhiều hơn sẽ khiến cơ thể mỗi người bù đắp bằng cách hạn chế năng lượng tiêu hao cho các chức năng trao đổi chất cơ bản trong một thời gian dài hơn. Đây cũng là một trong lý do tại sao người béo phì khó giảm cân.

2. Những lý do khiến người béo giảm cân thất bại gồm những lý do nào?

Để trả lời cho câu hỏi vì sao người béo khó giảm cân hay tại sao người béo phì khó giảm cân, chúng ta đã biết được những cơ chế sinh lý cũng như phản ứng của cơ thể khi giảm cân ở phần trên. Nhưng để nắm rõ những lý do cụ thể khiến giảm cân cho người béo phì trở nên khó khăn hơn hãy cùng nhau tìm hiểu ở phần sau đây.

2.1 Do ăn uống

Người béo phì thường hay chọn những phương pháp giảm cân bằng nhịn ăn hoặc cắt giảm calo. Khi bạn nạp ít calo hơn, cơ thể bạn sẽ thấy đói, mệt mỏi, không có năng lượng và kích thích sự thèm ăn của bạn. Nếu bạn không vượt qua được sự cám dỗ này, bạn sẽ ăn nhiều trở lại. Điều này khiến bạn khó giảm cân.

Ngoài ra, người béo phì thường ăn nhiều nhưng lại ít cảm thấy no thấy thỏa mãn hài lòng hơn so với người bình thường. Bên cạnh đó, những người béo phì thường chuộng các thực phẩm chứa nhiều calo như thức ăn nhanh, chế biến sẵn thức ăn chiên xào. Họ không thường xuyên ăn rau xanh, trái cây và các thực phẩm có lợi cho sức khỏe. Chính vì vậy, việc ăn nhiều trở lại khi thèm ăn sẽ khiến cơ thể tăng cân trở lại.

2.2 Tập luyện

Việc tập luyện đúng cách và tích cực sẽ giúp bạn giảm cân hiệu quả và nhanh chóng. Nhưng chúng rất khó đối với người thừa cân béo phì. Với kích thước cơ thể lớn, khả năng di chuyển kém linh hoạt hơn người thường, việc tập luyện thể lực là một vấn đề khó khăn đối với người béo phì. Họ sẽ cảm thấy khó khăn để hoàn thành bài tập cũng như tập luyện trong mức thời gian cần thiết.

Bên cạnh đó, việc nhịn ăn giảm calo cũng khiến người béo phì không đủ năng lượng để hoạt động hay tập luyện. Điều này khiến họ khó chủ động và tích cực trong tập luyện để giảm béo.

Ngoài ra, việc chọn các bài tập tiêu hao ít calo và tập trong thời gian ngắn sẽ không đủ để đốt cháy lượng calo và mỡ thừa của người béo phì. Điều này sẽ khiến việc giảm cân cho người béo phì trở nên khó khăn hơn.

2.3 Sự kiên trì

Để giảm cân cho người béo phì đạt hiệu quả, họ cần phải có một động lực lớn và một sự kiên trì để hoàn thành mục tiêu. Nhưng với nhiều người, sự cám dỗ của những bữa ăn ngon chứa nhiều thức ăn yêu thích, đặc biệt là đồ ngọt, đồ chế biến sẵn sẽ khiến người béo phì dễ dàng từ bỏ mục tiêu giảm ăn, giảm cân của bản thân mình.

3. Cách để vượt qua những rào cản, giúp người béo giảm cân thành công?

Giảm cân cho người béo phì là một quá trình gian nan, khó khăn hơn so với người bình thường. Vì vậy, bạn cần chuẩn bị cho mình một kiến thức tốt về các loại đồ ăn thức uống có lợi cho cân nặng, các bài tập luyện thích hợp cũng như động lực giúp bạn cố gắng và phấn đấu giảm cân thành công. Các cách giúp bạn vượt qua rào cản để giảm cân thành công bao gồm:

3.1 Tạo động lực và tự khen thưởng

Bạn cần tạo cho bạn thân một động lực lớn để thúc đẩy bản thân nghiêm túc thực hiện quá trình giảm cân. Động lực đó có thể là trở nên đẹp hơn trong mắt người khác, có một công việc hoàn hảo hơn hoặc có thể mặc vừa quần áo mà mình yêu thích. Những động lực này sẽ giúp bạn kiên trì thực hiện giảm cân giảm mỡ thừa của cơ thể.

Ngoài ra, bạn cần tự khen thưởng bản thân khi hoàn thành một mục tiêu trong giai đoạn giảm cân. Việc khen thưởng này không bao gồm bữa ăn ngon sau khi đạt mục tiêu, vì chúng có thể khiến bạn tăng cân trở lại. Tự khen thưởng sẽ khuyến khích và tạo động lực cho bạn hoàn thành tốt quá trình giảm cân của mình.

3.2 Chọn chế độ ăn thích hợp

Hiện nay, có rất nhiều phương pháp giảm cân giảm mỡ bằng chế độ ăn như phương pháp nhịn ăn bằng nước, phương pháp nhịn ăn gián đoạn hay phương pháp cắt giảm calo. Bạn cần chọn cho mình phương pháp nhịn ăn phù hợp với bản thân để giảm cân hiệu quả và bền vững. 

Chế độ ăn nên ưu tiên những thức ăn tốt cho cân nặng và sức khoẻ như rau củ quả, trái cây, các loại dầu thực vật, ngũ cốc nguyên hạt nguyên cám. Nên chọn những loại thức ăn giúp bạn no lâu nhưng chứa ít calo.

Khi bạn thèm ăn hoặc cảm thấy đói trong quá trình nhịn ăn, tránh bổ sung bánh kẹo hoặc các thực phẩm chứa nhiều calo. Thay vào đó, bạn hãy bổ sung bằng nước ép rau củ, các loại trái cây giúp bạn cảm thấy no nhưng chứa ít calo lại có lợi cho quá trình giảm cân của bạn.

3.3 Phương pháp tập luyện phù hợp

Đối với người béo phì, muốn giảm cân hiệu quả bạn cần chọn cho mình phương pháp tập luyện đốt cháy nhiều năng lượng, mỡ thừa phù hợp với bản thân. Bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc các huấn luyện viên tập luyện khi chọn bài tập cho bản thân.

Các bài tập cardio, bài tập aerobic hay các bài tập ngắt quãng cường độ cao (HIIT) được nghiên cứu là có vai trò trong việc giảm cân giảm mỡ toàn thân và mỡ bụng hiệu quả và nhanh chóng. 

Bạn cần tuân thủ kế hoạch tập luyện nghiêm túc và duy trì thường xuyên để đạt hiệu quả giảm cân mong đợi.

Ngày nay, bệnh béo phì ngày càng phổ biến và gây nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh. Bệnh làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch, tiểu đường, huyết áp, mỡ máu và nhiều bệnh lý khác. Bởi vì quá trình giảm cân cho người béo phì khó khăn hơn so với người bình thường, nên bạn cần nỗ lực và kết hợp nhiều phương pháp giảm cân để giảm mỡ giảm béo hiệu quả và bền vững giúp bạn sống thọ sống khỏe và sống chất lượng hơn.

Tài liệu tham khảo: .healthline.com, health.harvard.edu, .theguardian.com, healthcare.utah.edu