Có phải béo phì gây yếu sinh lý?

1. Nam giới béo phì gây yếu sinh lý như thế nào?

Béo phì đã trở thành một vấn đề sức khỏe cộng đồng trên toàn thế giới với số người mắc tăng dần theo từng năm. Theo thống kê, trọng lượng cơ thể dư thừa hiện là yếu tố nguy cơ quan trọng thứ 6 góp phần vào gánh nặng bệnh tật chung trên toàn thế giới. Thừa cân và béo phì có thể làm tăng 30 - 90% nguy cơ rối loạn cương dương (ED) hay yếu sinh lý ở nam giới so với những người có cân nặng bình thường. Vậy tại sao béo phì gây yếu sinh lý?

1.1. Ảnh hưởng lên hệ tuần hoàn

Nguyên nhân phổ biến nhất của rối loạn cương dương (ED) hay yếu sinh lý ở nam giới là bệnh tim mạch hay các vấn đề ở hệ tuần hoàn. Vì béo phì là một bệnh lý thường gây biến chứng nghiêm trọng cho hệ tuần hoàn nên không có gì ngạc nhiên khi hai tình trạng này có cùng các yếu tố nguy cơ.

Hai trong số các vấn đề về tim liên quan đến béo phì phổ biến nhất là cholesterol cao và tăng huyết áp. Cholesterol cao có nghĩa là hàm lượng HDL Cholesterol (mỡ xấu) tăng cao trong máu, điều này gây tích tụ mỡ xấu trong mạch máu của bạn. Huyết áp cao sau đó có thể làm tổn thương các động mạch, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho sự tích tụ cholesterol xấu và các chất béo khác ở những vùng bị tổn thương. Tổn thương động mạch này được gọi là xơ vữa động mạch.

Hiệu ứng kết hợp này ức chế và làm giảm lưu lượng máu đi khắp cơ thể bạn, đây là nguyên nhân gây ra các tình trạng nghiêm trọng và là nguyên nhân ảnh hưởng đến chức năng dương vật. Dương vật của bạn cần đủ lưu lượng máu đi vào các mạch máu quan trọng và được giữ lại bởi các mô mềm để duy trì trạng thái cương cứng (cương dương). Tuy nhiên, khi bạn bị béo phì sẽ khiến quá trình này trở nên rất khó khăn và dẫn đến chứng liệt dương hay yếu sinh lý ở nam giới. Đây là một trong những cơ chế chính cho việc yếu sinh lý vì béo phì.

Yếu sinh lý hay rối loạn cương dương thường là dấu hiệu ban đầu của những bệnh lý tim mạch nguy hiểm như bệnh mạch vành hay nhồi máu cơ tim, nhồi máu não… đặc biệt nếu bạn bị thừa cân béo phì. Một nghiên cứu cho thấy hơn 50% nam giới có triệu chứng giảm cương cứng được chẩn đoán mắc bệnh động mạch vành trong vòng 1 - 3 năm sau đó.

1.2. Giảm nồng độ Testosterone

Ngoài những tác động tiêu cực đến sức khỏe tim mạch, các nhà nghiên cứu cũng tin rằng tác động của béo phì đối với testosterone có thể góp phần gây ra các vấn đề tình dục như yếu sinh lý ở nam.

Testosterone là hormone sinh dục quan trọng nhất của người đàn ông. Nó chịu trách nhiệm về nhiều khía cạnh sức khỏe thể chất của bạn, bao gồm duy trì và phát triển khối lượng cơ, sức mạnh của xương, mức năng lượng và sản xuất hồng cầu. Nó cũng chịu trách nhiệm điều chỉnh ham muốn tình dục của nam giới, điều này ảnh hưởng đến mức độ “hưng phấn” hay cương cứng của dương vật khi quan hệ tình dục hoặc tham gia vào các hình thức hoạt động tình dục khác. Testosterone có mối liên hệ chặt chẽ với ham muốn tình dục ở nam giới, khi lượng testosterone thấp thường dẫn đến giảm ham muốn tình dục. Ngoài ra, còn có một số dữ liệu cho thấy rằng một mức testosterone cơ bản cần thiết cho chức năng cương dương bình thường.

Béo phì có mối liên hệ chặt chẽ với việc làm giảm nồng độ hormone testosterone thấp hơn so với mức bình thường ở nam giới. Một nghiên cứu được công bố năm 2009 cho thấy chỉ số BMI (chỉ số khối cơ thể, thước đo cân nặng so với chiều cao) tỷ lệ nghịch với nồng độ testosterone trong huyết thanh của nam giới. Các nghiên cứu khác cho thấy mối liên hệ tương tự giữa béo phì và testosterone. Một nghiên cứu từ năm 1977 cho thấy đàn ông béo phì nặng có lượng testosterone thấp trong máu. Một đánh giá gần đây hơn về dữ liệu nghiên cứu y khoa từ năm 2014 đã kết thúc với những phát hiện tương tự.

Nói tóm lại, những người đàn ông có trọng lượng cơ thể cao hơn mức trung bình thường có nồng độ testosterone tự do và huyết thanh thấp hơn, điều này giải thích cho việc giảm ham muốn ở người béo phì.

1.3. Tình trạng kháng Leptin

Béo phì không được coi là một tình trạng bệnh lý của mô mỡ, mà là một tình trạng toàn thân ảnh hưởng đến các mô khác nhau từ vùng dưới đồi đến các mô ngoại vi. Một trong những đặc điểm bệnh lý chính của bệnh béo phì là các phản ứng viêm do sự xâm nhập của các tế bào miễn dịch vào các mô mỡ, dẫn đến kháng leptin và insulin.

Các axit béo tự do (FFA) tăng cao gây ra nhiễm độc mỡ và stress oxy hóa ở các mô ngoại vi cũng như tạo ra phản ứng viêm ở vùng dưới đồi, trung tâm kiểm soát quá trình trao đổi chất và sinh sản. Phản ứng viêm ở vùng dưới đồi làm rối loạn các quá trình điều tiết bình thường, chẳng hạn như điều hòa thần kinh nội tiết và duy trì độ nhạy leptin. Trong số những rối loạn này, việc giảm tiết hormone giải phóng gonadotropin (GnRH) liên quan đến kháng leptin có thể làm giảm nồng độ testosterone, đây là một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng rối loạn cương dương như đã nói ở trên. 

Kháng leptin là một đặc điểm đặc trưng của bệnh béo phì và người ta biết rằng leptin ảnh hưởng đến sinh sản của nam giới. Ngoài ra, tình trạng kháng leptin còn ức chế bài tiết testosterone ở cấp độ tinh hoàn. Hơn nữa, sự bài tiết testosterone được kích thích bằng gonadotropin màng đệm ở người bị ức chế ở những người đàn ông béo phì.

1.4. Ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần

Rối loạn cương dương do tâm lý là thuật ngữ dùng để mô tả tình trạng bất lực do vấn đề tâm lý gây ra. Rối loạn sức khỏe tâm thần cũng là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây yếu sinh lý ở nam giới.

Thật không may, những người thừa cân có nguy cơ mắc bệnh trầm cảm cao gấp đôi so với người bình thường. Thừa cân đi kèm với rất nhiều hạn chế về thể chất và các vấn đề về sức khỏe, có thể dẫn đến các rối loạn sức khỏe tâm thần như trầm cảm và lo lắng. Một phân tích tổng hợp cho thấy, trung bình, những người béo phì và thừa cân có nguy cơ mắc bệnh trầm cảm cao hơn 55%. Các rối loạn tâm thần hay tâm lý liên quan đến béo phì có thể ảnh hưởng đến hệ thống mạch máu và thần kinh của bạn, điều này có thể tác động gián tiếp đến sự cương cứng của dương vật người đàn ông. 

2. Nữ giới béo phì làm yếu sinh lý

Béo phì dường như cũng có tác động bất lợi đến hoạt động tình dục của nữ giới dù ở mức độ nào đi chăng nữa. Các nhà khoa học đã khẳng định rằng béo phì và/hoặc một số bệnh đi kèm liên quan đến béo phì có thể làm suy giảm chức năng tình dục và chất lượng cuộc sống tình dục của “phái đẹp”. Béo phì được phát hiện có liên quan đến các triệu chứng rối loạn chức năng tình dục từ nhẹ đến trung bình trong phần lớn các nghiên cứu về nữ giới mắc bệnh béo phì. 

Mối quan hệ giữa béo phì và rối loạn chức năng tình dục dường như là đặc biệt đúng đối với những người có khối lượng mô mỡ cao trong cơ thể. Ví dụ, các chuyên gia đã phát hiện ra rằng khoảng 60% phụ nữ tìm đến phẫu thuật giảm béo cho biết họ bị rối loạn chức năng tình dục.

Trong nghiên cứu lớn nhất về vấn đề này cho đến nay, 2.225 ứng cử viên phẫu thuật giảm béo đã hoàn thành một cuộc khảo sát về chức năng tình dục của họ trong tháng trước. 26% phụ nữ và 12% nam giới cho biết không có ham muốn tình dục và 33% cho biết phụ nữ và 25% nam giới báo cáo không có hoạt động tình dục. Khoảng một nửa số phụ nữ (49%) và nam giới (54%) không hài lòng ở mức độ vừa phải hoặc rất không hài lòng với đời sống tình dục của họ. Sức khỏe thể chất hạn chế hoạt động tình dục ở mức độ vừa phải ở 38% phụ nữ và 44% nam giới. 

Bản chất cụ thể của mối quan hệ giữa BMI cao và rối loạn chức năng tình dục ở phụ nữ là không rõ ràng. Có một số nguyên nhân giải thích cho tình trạng phụ nữ yếu sinh lý vì béo phì:

• Đối với một số chị em, những lo ngại về ngoại hình và hình ảnh cơ thể có thể tác động tiêu cực đến ham muốn và hoạt động tình dục. Các báo cáo thực tế cho thấy rằng một số người phụ nữ mắc bệnh béo phì không muốn cởi quần áo trước mặt bạn tình hoặc cảm thấy không hài lòng về hình ảnh cơ thể khiến họ cảm thấy không hài lòng hay miễn cưỡng tham gia vào hành vi tình dục. 
• Những hạn chế về thể chất liên quan đến béo phì ở nữ giới có thể khiến hoạt động tình dục trở nên khó chịu, khó khăn, đau đớn hoặc thậm chí là không thể. 
• Trọng lượng cơ thể dư thừa có tác động tiêu cực đến một số hormone góp phần vào hành vi tình dục và khả năng sinh sản. Ở phụ nữ béo phì, nồng độ globulin liên kết với hormone giới tính (SHBG) giảm, dẫn đến tăng thanh thải các steroid sinh dục tự do bao gồm testosterone, dihydrotestosterone và androstenediol. Kết quả là, một cơ chế bù trừ được kích hoạt dẫn đến tình trạng cường androgen và có thể có tác động tiêu cực đến kinh nguyệt và chức năng buồng trứng. Điều này sẽ làm giảm ham muốn ở người béo.
• Một số adipokine được cho là có liên quan đến stress oxy hóa có thể có tác động bất lợi đến chức năng buồng trứng và khả năng sinh sản nói chung ở nữ giới. Những adipokine này có mức độ gia tăng ở những chị em mắc bệnh béo phì.
• Suy giảm chức năng tình dục ở nữ giới còn có liên quan đến một số bệnh đi kèm liên quan đến béo phì, bao gồm xơ vữa động mạch, tăng huyết áp và trầm cảm. Cơ chế của nó cũng xảy ra tương tự như ở nam giới. Ngoài ra, phụ nữ mắc bệnh tiểu đường do béo phì cũng có nguy cơ rối loạn chức năng tình dục cao hơn, mặc dù cơ chế của điều này chưa được xác định rõ.

Có thể nói, béo phì là một “đầu mối” gây ra nhiều ảnh hưởng lên sức khỏe của cả nam giới lẫn nữ giới, một trong số đó là yếu sinh lý vì béo phì. Do vậy, những người đang gặp phải tình trạng thừa cân béo phì cần áp dụng một số phương pháp điều trị kịp thời để nhằm hạn chế được những biến chứng của bệnh lý này lên sức khỏe tình dục.