Điều trị ruột kích thích như thế nào đạt hiệu quả?

1. Hội chứng ruột kích thích là gì?

Hội chứng ruột kích thích, tiếng Anh là "Irritable Bowel Syndrome" (IBS hoặc IRR), là một loại bệnh lý tiêu hóa mà người mắc thường trải qua các triệu chứng như đau bên hông dưới, thay đổi thường xuyên về tình trạng phân và bất ổn về hệ tiêu hóa mà không có nguyên nhân hữu tính rõ ràng.

Các triệu chứng ruột kích thích chủ yếu là đau bụng, táo bón, đi ngoài phân lỏng… Triệu chứng đau bụng có thể thuyên giảm sau khi đi ngoài. Các triệu chứng này thường tái phát nhiều lần, đặc biệt sau khi ăn, ăn thức ăn lạ hay khi người bệnh đang trong tâm trạng lo âu và kích thích…

Nếu không được điều trị, triệu chứng ruột kích thích có thể xuất hiện với tần suất tăng dần gây khó chịu và ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống. Tuy nhiên hội chứng không làm tăng nguy cơ mắc ung thư ở người bệnh.

2. Nguyên nhân gây hội chứng ruột kích thích là gì?

Nguyên nhân chính gây ra hội chứng ruột kích thích vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn, nhưng có một số yếu tố được xem xét là làm tăng nguy cơ. Các yếu tố này bao gồm:

• Tác động tâm lý: Tình trạng tâm lý như căng thẳng, lo âu, áp lực công việc và các sự kiện cảm xúc có thể góp phần vào xuất hiện và gia tăng triệu chứng hội chứng ruột kích thích. Hội chứng này thường biến thiên theo tình trạng tâm lý và có thể trở nên tồi tệ hơn trong tình huống căng thẳng.
• Tác động tiêu hóa: Sự không cân bằng trong hệ thống tiêu hóa, bao gồm tốc độ di chuyển thức ăn qua ruột, có thể gây ra các triệu chứng ruột kích thích. Những thay đổi này có thể làm cho ruột cảm thấy căng tròn hoặc giãn nở hơn bình thường.
• Di truyền: Có một yếu tố di truyền trong IBS, có nghĩa là nếu trong gia đình của bạn có người mắc IBS, bạn có nguy cơ cao hơn mắc bệnh này.
• Tình trạng dạ dày kích thích: Một số người có tình trạng dạ dày kích thích, một điều kiện trong đó cơ trơn của dạ dày hoạt động không đều đặn. Tình trạng này có thể góp phần vào xuất hiện triệu chứng ruột kích thích.
• Nhiễm trùng nhiễm khuẩn: Nhiễm trùng nhiễm khuẩn tiêu hóa, chẳng hạn như nhiễm khuẩn dạ dày sau nhiễm trùng thực phẩm, có thể làm tăng nguy cơ xuất hiện hội chứng ruột kích thích ở một số người.
• Dự phòng kháng sinh và thuốc: Sử dụng kháng sinh hoặc một số loại thuốc khác trong thời gian dài có thể gây ra sự thay đổi trong hệ thống vi khuẩn tử cung của ruột, có thể ảnh hưởng đến triệu chứng ruột kích thích.
• Chế độ ăn uống và thức ăn: Một số thức ăn có thể gây kích thích triệu chứng IBS ở một số người, bao gồm thức ăn có nhiều chất béo, thức ăn có nhiều sợi và thức ăn chứa lactose hoặc fructose.

3. Điều trị ruột kích thích như thế nào?

Điều trị ruột kích thích thường tập trung vào việc kiểm soát và giảm triệu chứng để cải thiện chất lượng cuộc sống của người mắc bệnh. Các phương pháp điều trị ruột kích thích có thể bao gồm:

3.1. Thay đổi chế độ ăn uống

Chế độ ăn uống là một phần quan trọng trong điều trị ruột kích thích. Một số người có thể cải thiện bằng cách thay đổi cách ăn, bao gồm:

• Ưu tiên chất xơ: Một chế độ ăn uống giàu chất xơ có thể giúp giảm triệu chứng ruột kích thích. Hãy ăn nhiều rau xanh, trái cây, và ngũ cốc nguyên hạt. Chất xơ giúp cải thiện quá trình tiêu hóa và tạo cảm giác no lâu hơn.
• Hạn chế thực phẩm gây kích thích: Một số thực phẩm có thể kích thích triệu chứng ruột kích thích như: Thực phẩm chứa lactose (đường sữa), fructose (đường trái cây) và sorbitol (một loại đường tự nhiên). 
• Chia nhỏ bữa ăn: Hãy ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì ít bữa lớn. Điều này giúp giảm áp lực lên ruột và giảm triệu chứng ruột kích thích.
• Tránh thức ăn nhanh: Thức ăn nhanh thường chứa nhiều chất béo và gia vị, có thể kích thích IBS. Hạn chế tiêu thụ thức ăn nhanh và thay vào đó, ăn thức ăn tự nấu tại nhà để kiểm soát thành phần.
• Uống đủ nước: Hãy duy trì lượng nước cần thiết hàng ngày để tránh tình trạng táo bón, một triệu chứng phổ biến của IBS.
• Hạn chế cafein và cồn: Cafein và cồn có thể kích thích ruột và gây ra các triệu chứng IBS. Hạn chế tiêu thụ chúng hoặc thay thế bằng các thức uống không chứa cafein và cồn.
• Theo dõi thực phẩm gây kích thích: Ghi chép về những thực phẩm gây kích thích triệu chứng IBS sau mỗi bữa ăn có thể giúp bạn xác định và hạn chế tiêu thụ chúng.
• Tăng sự tiêu thụ sợi: Sợi thực phẩm có thể giúp cải thiện triệu chứng IBS ở một số người. Cố gắng tăng cường tiêu thụ rau, quả, và thức ăn có nhiều sợi.
• Ăn ít hơn và thường xuyên: Ăn ít hơn mỗi bữa nhưng ăn thường xuyên có thể giúp giảm căng thẳng trên ruột và cải thiện triệu chứng.

3.2. Dùng thuốc điều trị ruột kích thích

Bác sĩ có thể kê đơn thuốc để điều trị ruột kích thích. Các loại thuốc có thể bao gồm:

• Thuốc giảm co bóp ruột: Nhóm thuốc này giúp giảm căng thẳng và co bóp ruột, giúp giảm triệu chứng đau bên hông dưới và tiêu chảy. Ví dụ như dicyclomine hoặc hyoscyamine.
• Thuốc làm dịu dạ dày và ruột: Ví dụ như peppermint oil hoặc alosetron (được chỉ định cho phụ nữ).
• Thuốc chống tiêu chảy hoặc táo bón: Dùng cho những người có triệu chứng tiêu chảy hoặc táo bón nghiêm trọng. Ví dụ như loperamide hoặc lubiprostone.
• Thuốc chống trầm cảm hoặc căng thẳng: Đối với những người có triệu chứng IBS do căng thẳng tinh thần.

3.3. Thay đổi lối sống

• Cải thiện lối sống có thể giúp kiểm soát triệu chứng ruột kích thích. Điều này bao gồm việc tập thể dục đều đặn, quản lý căng thẳng, đảm bảo đủ giấc ngủ và kiểm soát tình trạng tâm lý.
• Ngoài ra, người bệnh cần theo dõi và thăm bác sĩ định kỳ để đảm bảo rằng điều trị ruột kích thích hiệu quả và không có bất kỳ vấn đề nào khác. Hội chứng ruột kích thích có thể gây ảnh hưởng đến tâm lý. Do đó, bạn cũng có thể tìm kiếm hỗ trợ tâm lý từ một chuyên gia có thể giúp bạn quản lý căng thẳng và triệu chứng bệnh 1 cách hiệu quả. 
• Tập thể dục đều đặn: Tập thể dục có thể giúp cải thiện hoạt động của ruột và giảm triệu chứng IBS. Hãy tìm một loại tập thể dục mà bạn yêu thích và thực hiện thường xuyên.

4. Cách phòng ngừa hiệu quả hội chứng ruột kích thích

Mặc dù không thể điều trị triệt để nhưng bạn có thể chủ động phòng tránh hội chứng ruột kích thích 1 cách hiệu quả bằng cách:

• Có một chế độ ăn lành mạnh, đầy đủ các chất dinh dưỡng với các thực phẩm tươi sạch, bổ sung các thực phẩm giàu chất xơ như: Rau củ, ngũ cốc, các loại hạt,… hạn chế các thực phẩm lạ hay thức ăn chế biến sẵn và tránh bỏ bữa.

• Mỗi người bệnh có thể khởi phát hội chứng ruột kích thích bởi một số loại thức ăn khác nhau. Do đó người bệnh nên lưu ý về những loại thức ăn gây khó chịu về đường tiêu hoá cho bản thân và tránh tiêu thụ chúng.
• Bổ sung men tiêu hoá để nâng cao sức khỏe đường ruột, tuy nhiên cần hỏi ý kiến bác sĩ để tránh gây rối loạn hệ vi sinh trong đường tiêu hoá.
• Tập thể dục thường xuyên tùy theo thể lực mỗi người để giúp cải thiện sức sức khỏe và tinh thần.
• Tránh sử dụng rượu, bia và các chất kích thích.
• Tránh hút thuốc lá và tránh hít phải khói thuốc lá.
• Các tâm trạng tiêu cực là yếu tố gây nên và làm nặng thêm các triệu chứng của hội chứng ruột kích thích. Vì vậy, giữ một tinh thần khỏe mạnh, tránh căng thẳng hay lo âu kéo dài là rất quan trọng trong việc phòng ngừa bệnh.

Hy vọng thông qua bài viết đã giúp bạn hiểu hơn về hội chứng ruột kích thích và có cách chăm sóc sức khỏe chủ động, hiệu quả.