Cắt bớt dạ dày để giảm cân có nguy hiểm không?

1. Tổng quát về phẫu thuật cắt bớt dạ dày để giảm cân 

Phẫu thuật giảm cân bằng phương pháp cắt bỏ bớt một phần dạ dày là quá trình can thiệp nhằm thực hiện các thay đổi ở hệ tiêu hóa người bệnh với mục đích giảm cân. Phương pháp này có tên là Phẫu thuật Bariatric, thuật ngữ cho một phẫu thuật cắt dạ dày, được thực hiện để giúp bạn giảm cân. Phẫu thuật cắt bỏ dạ dày là lựa chọn phổ biến cho đa số bệnh nhân bị thừa cân béo phì không có kết quả điều trị tốt bằng phương pháp giảm cân tự nhiên như tập thể dục hay chế độ ăn kiêng. Đồng thời, nó còn có thể áp dụng cho những bệnh nhân mắc các bệnh lý như huyết áp cao, mỡ máu cao, bệnh khớp, đái tháo đường... 

Phương pháp cắt bỏ bớt 1 phần dạ dày giúp người bệnh đạt được mục đích giảm cân trong thời gian ngắn, đồng thời cải thiện đáng kể sức khỏe toàn thân. Phương pháp này về cơ bản sẽ có tác dụng giảm thể tích khoang chứa thức ăn trong dạ dày, khiến bệnh nhân no nhanh và ít cảm thấy đói hơn. Đồng thời còn làm giảm khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng (dư thừa) của cơ thể.

2. Những ai nên sử dụng phương pháp phẫu thuật cắt dạ dày?

Để thực hiện phẫu thuật giảm cân bằng cắt bớt dạ dày, người được thực hiện cần đáp ứng tiêu chuẩn tối thiểu sau:

• Chỉ số cơ thể BMI > 40 hoặc BMI nằm trong khoảng từ 35 đến 39,9 có kèm theo các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác có liên quan đến thừa cân, béo phì như đái tháo đường, huyết áp cao, ngưng thở khi ngủ, mỡ máu cao…
• Đối với một vài thủ thuật, cụ thể là thủ thuật đặt bóng dạ dày thì yêu cầu bệnh nhân có chỉ số cơ thể BMI từ 30 đến 40 (có thể có hoặc không có vấn đề sức khỏe nghiêm trọng kèm theo).

Điều quan trọng hơn cả là bệnh nhân cần hiểu là phẫu thuật giảm cân chỉ là một phần trong liệu trình điều trị thừa cân, béo phì dài hạn và không phải ai cũng phù hợp với phương pháp này. Nguyên tắc cơ bản trong 1 liệu trình giảm cân và duy trì cân nặng ở mức ổn định là cần kết hợp phẫu thuật với các phương pháp tự nhiên khác như chế độ ăn uống hợp lý, luyện tập thể thao thường xuyên kết hợp lối sống khoa học và lành mạnh.

Bên cạnh đó, bệnh nhân cũng cần được bác sĩ hướng dẫn và tư vấn kỹ về những lợi ích đạt được, những rủi ro của phẫu thuật giảm cân, cũng như chi phí, quy trình, các lưu ý trước, trong và sau khi phẫu thuật... Bác sĩ cần phải cho bệnh nhân xác định rõ mục đích và động lực để tuân thủ nghiêm ngặt các phương pháp giảm cân khác kèm theo để có được hiệu quả điều trị dài hạn và tránh nguy cơ tăng cân trở lại.

3. Các loại phẫu thuật cắt dạ dày để giảm cân 

Có nhiều phương pháp mổ cắt dạ dày để giảm béo khác nhau, trong đó 3 loại phẫu thuật thông dụng nhất bao gồm:

Phẫu thuật tạo hình ống dạ dày (Gastric sleeve)

Phẫu thuật cắt và tạo hình ống dạ dày là 1 phẫu thuật nhằm làm giảm kích thước của dạ dày. Khi đó, bác sĩ sẽ loại bỏ khoảng 70 – 80% mô dạ dày phía bờ cong lớn để tạo thành một ống dạ dày hẹp với thể tích 150 – 200ml. Dạ dày mới sẽ có tiết diện nhỏ hơn đồng nghĩa với việc ít tiết ra hormone Ghrelin hơn, hormone tạo cảm giác đói và thèm ăn. Nhờ đó bệnh nhân sẽ ít cảm thấy đói và nhanh no hơn.

Cắt tạo ống dạ dày đem lại hiệu quả giảm cân tốt với đa số người bệnh giảm được 70% trọng lượng trong vòng 2 năm đầu sau khi phẫu thuật. Phần ruột sẽ được giữ nguyên nên bệnh nhân tránh được tình trạng thiếu hụt dưỡng chất. Tuy nhiên, so với phương pháp thắt đai dạ dày và nội soi đặt bóng, phẫu thuật này cần thời gian nằm viện và phục hồi lâu hơn, cấu trúc của dạ dày sẽ không thể khôi phục về hình dạng như cũ. Ngoài ra, còn có nguy cơ gặp nhiều biến chứng trong và sau khi thực hiện phẫu thuật.

Phẫu thuật nối tắt dạ dày theo kiểu Roux-en-Y (Gastric bypass)

Cắt nối tắt dạ dày theo kiểu Roux-en-Y là phương pháp phẫu thuật nhằm thực hiện cả 2 mục đích là giảm hấp thụ và thu nhỏ kích thước dạ dày. Trong đó, phẫu thuật viên sẽ tạo ra một phần nhỏ dạ dày phía trên, sau đó nối lưu thông của ruột trực tiếp từ phần dạ dày này với đoạn cuối của ruột non (hỗng tràng). Sau phẫu thuật, dạ dày trở nên nhỏ hơn, đồng thời quá trình vận chuyển thức ăn không đi qua phần dưới dạ dày và đầu ruột non. Nó sẽ giúp người bệnh có cảm giác mau no khi ăn và làm giảm lượng calo cũng như dưỡng chất mà cơ thể hấp thụ.

Nối tắt dạ dày có ưu điểm là hiệu quả cao với việc có thể giảm trung bình 65% trọng lượng dư thừa trong vòng 1 năm đầu tiên sau phẫu thuật và được duy trì trong thời gian dài sau đó. Tuy nhiên, bệnh nhân đôi khi sẽ đối mặt với tình trạng thiếu hụt chất dinh dưỡng, hội chứng Dumping và gây ra nhiều vấn đề sức khỏe khác. Ngoài ra, bệnh nhân gần như không có cơ hội phục hồi lại cấu trúc dạ dày như trước phẫu thuật.

Chuyển dòng mật tụy (Duodenal switch)

Chuyển dòng mật tụy là 1 phiên bản phức tạp hơn của phẫu thuật cắt nối tắt dạ dày. Trong đó, bác sĩ sẽ cắt bỏ khoảng 70 – 80% diện tích dạ dày để tạo thành dạ dày hình ống, cùng với việc chuyển lại lưu thông ruột và cắt bỏ đi túi mật. Phẫu thuật này giúp giảm thể tích dạ dày cũng như khả năng hấp thụ calo và dinh dưỡng của cơ thể.

So với phẫu thuật nối tắt dạ dày thông thường, chuyển dòng mật tụy giúp giảm cân nhanh chóng và hiệu quả hơn. Tuy nhiên, do sự phức tạp và rủi ro nên phương pháp này ít phổ biến sử dụng nhất. 

Ngoài ra, còn có 2 thủ thuật tác động lên dạ dày khác mà không cần phải cắt bớt dạ dày nhưng vẫn có tác dụng giảm cân hiệu quả, bao gồm:

Nội soi đặt bóng dạ dày (Gastric balloon)

Bác sĩ sẽ tiến hành đặt lần lượt từ 1 đến 3 bóng silicon vào trong dạ dày qua ống nội soi. Các quả bóng sẽ chiếm đi phần lớn không gian bên trong dạ dày có tác dụng làm mau no hơn khi ăn, từ đó giảm lượng thức ăn tiêu thụ. 

Ưu điểm của phương pháp đặt bóng dạ dày là chi phí điều trị thấp, tương đối an toàn, dễ thực hiện, không làm thay đổi cấu trúc dạ dày và thường bệnh nhân không cần phải nằm viện. Tuy nhiên, các quả bóng này chỉ được phép nằm trong dạ dày bệnh nhân tạm thời và sẽ lấy ra sau 6 tháng bằng nội soi. Lúc này, đòi hỏi người bệnh phải thực hiện nghiêm ngặt chế độ ăn uống hợp lý, lối sống lành mạnh và hoạt động thể lực để không làm tăng cân trở lại.

Ngoài ra, phương pháp này cũng có hạn chế là không phù hợp với những người béo phì với BMI > 40 hoặc bệnh nhân đã thực hiện phẫu thuật cắt dạ dày.

Phẫu thuật thắt đai dạ dày (Lap band)

Thắt đai dạ dày là 1 phẫu thuật trong đó bác sĩ sẽ sử dụng một vòng Silicon (đai dạ dày) đặt quanh phần trên của dạ dày để tạo thành một túi nhỏ trên đai. Dây đai sẽ không thít chặt mà tạo thành một lối thông hẹp nằm giữa phần trên và phần dưới của dạ dày. Phương pháp này cũng có tác dụng tạo cảm giác nhanh no, đồng thời làm thức ăn đi qua dạ dày chậm hơn để duy trì cảm giác no lâu hơn. 

Ưu điểm của phương pháp này là thời gian phục hồi nhanh, thực hiện đơn giản và không làm thay đổi cấu trúc dạ dày. Phẫu thuật viên sẽ thường xuyên kiểm tra để để nới lỏng hoặc thắt chặt đai khi cần thiết. Tuy nhiên, phẫu thuật thắt đai dạ dày có nhược điểm là là hiệu quả giảm cân thấp hơn so với các loại phẫu thuật khác. 

4. Cắt bớt dạ dày để giảm cân có nguy hiểm không?

Những phẫu thuật can thiệp như phẫu thuật thắt đai dạ dày, nối tắt dạ dày theo kiểu Roux-en-Y và chuyển dòng mật tụy có thể gây ra một số biến chứng nguy hiểm sau:

Rò vị trí nối ruột

Thường xảy ra trong những ngày đầu sau phẫu thuật (trước 2 tuần). Các triệu chứng có thể gặp như đau bụng ngày càng trầm trọng, tăng bạch cầu, nhịp tim nhanh, sốt và thiểu niệu. Vị trí rò rỉ phổ biến nhất là đầu tận cùng của vết mổ gần ngã ba thực quản. 

Thoát vị trong nội tạng

Thoát vị trong nội tạng xảy ra khi ruột nhô ra qua các khiếm khuyết bị gây ra sau phẫu thuật tái tạo dạ dày. Tình trạng này thường xuất hiện muộn và có thể dẫn đến tắc ruột non, thiếu máu cục bộ và nhồi máu ruột non. Các triệu chứng có thể gặp như đau bụng, buồn nôn, nôn…

Loét

Loét khá là phổ biến sau khi phẫu thuật tạo hình ống dạ dày và nối tắt dạ dày theo kiểu Roux-en-Y, đồng thời có thể gặp các triệu chứng của tình trạng trào ngược dạ dày thực quản. Nếu một người bệnh có các triệu chứng trào ngược kéo dài, thuốc ức chế bơm proton (PPI) có thể được sử dụng.

Hội chứng Dumping

Hội chứng Dumping còn gọi là hội chứng “dạ dày rỗng nhanh chóng”, xảy ra khi thức ăn đặc biệt là Carbohydrate di chuyển qua ống tiêu hóa quá nhanh. Các triệu chứng có thể gặp như nôn mửa, đau bụng, chuột rút, tiêu chảy, đỏ bừng mặt, nhịp tim nhanh, đánh trống ngực và hạ huyết áp. Nguyên nhân do lượng Insulin được tiết ra đột ngột với lượng nhiều để đáp ứng với sự xâm nhập nhanh chóng vào ruột non của thực phẩm. Hội chứng này thường xảy ra sớm sau khi ăn (< 1 giờ). 

Các biến chứng khác

Mặc dù được đánh giá là có tính an toàn cao hơn so với 3 phương pháp phẫu thuật can thiệp, nội soi đặt bóng dạ dày và phẫu thuật thắt đai dạ dày vẫn có tỉ lệ biến chứng sau phẫu thuật không phải là thấp. Những rủi ro khác liên quan đến quy trình phẫu thuật giảm cân bao gồm:

• Chảy máu trong và sau phẫu thuật.
• Nhiễm trùng vết mổ hoặc trong ổ bụng.
• Dị ứng với thuốc gây mê
• Hình thành cục máu đông
• Các vấn đề về hô hấp, tim mạch, tiêu hóa…
• Tắc ruột
• Da chảy xệ
• Suy dinh dưỡng
• Rụng tóc 
• Sỏi mật 

Phương pháp cắt bớt dạ dày để giảm cân là 1 trong những cách giúp bệnh nhân sớm lấy lại được vóc dáng lý tưởng. Tuy nhiên, đa phần các phương pháp này là những phẫu thuật can thiệp có thể để lại những biến chứng nguy hiểm trong và sau khi mổ, đôi khi là những dị tật suốt đời. Vì thế, mọi người nên ưu tiên lựa chọn các phương pháp giảm cân tự nhiên và an toàn hơn thông qua chế độ ăn uống, luyện tập thể dục, thay đổi lối sống….