Vì sao cần chủ động tự chăm sóc sức khỏe thể chất để sống khỏe mạnh dài lâu?

1. Hoạt động sức khỏe thể chất có vai trò gì trong việc duy trì sức khỏe toàn thân 

Theo thống kê từ tổ chức y tế thế giới WHO, hơn một phần tư tổng số người trưởng thành trên trái đất, tức là khoảng 1,4 tỷ người, không tham gia đủ hoạt động thể chất. Trên toàn cầu, tỷ lệ này cao hơn ở phụ nữ với khoảng 1/3 và ở nam giới là 1/4. Năm 2016, có 28% người trưởng thành từ 18 tuổi trở lên không đạt được mức hoạt động thể chất đủ đáng (23% nam và 32% nữ). Điều này có nghĩa là họ không tuân thủ khuyến nghị toàn cầu về việc thực hiện ít nhất 150 phút hoạt động thể chất vừa phải hoặc 75 phút hoạt động thể chất mạnh mỗi tuần. Vậy, sức khỏe thể chất là gì và nó quan trọng như thế nào với sức khỏe của mỗi người. 

1.1. Chăm sóc sức khỏe thể chất là gì?

Sức khỏe thể chất bao gồm mọi hình thức hoạt động nhằm cải thiện hoặc duy trì sức khỏe và thể lực tổng quát được thực hiện bằng cơ và xương của mỗi người. Nói một cách đơn giản, khi bạn thức dậy một ngày mới và bắt đầu vận động như đi bộ, leo cầu thang hay làm việc, lao động chân tay, đây được xem là cách vận động thể chất.

• Đây có thể là các hoạt động hàng ngày như đi bộ hoặc đạp xe đến nơi làm việc hoặc học, thực hiện công việc nhà, làm vườn, tự làm đồ đạc trong nhà, hoặc bất kỳ công việc năng động nào khác liên quan đến tay chân.
• Các bộ môn thể thao như khiêu vũ, tham gia vào các hoạt động vui chơi năng động với trẻ em, hoặc thư giãn bằng cách đi bộ hoặc đạp xe.
• Ngoài ra, việc tham gia vào các hoạt động thể thao như tập thể dục, rèn luyện thể lực tại phòng tập gym hoặc lớp tập thể dục, bơi lội, và các môn thể thao cạnh tranh như bóng đá, bóng bầu dục, quần vợt cũng đều được coi là hoạt động tự chăm sóc sức khỏe thể chất.

1.2. Sức khỏe thể chất có vai trò gì với sức khỏe toàn thân

Việc duy trì các hoạt động thể chất hàng ngày bằng các hoạt động thể thao hay chăm chỉ lao động tay chân có thể mang lại cho bạn một sức khỏe toàn thân tốt. Hơn nữa, các nhà khoa học đã chứng mình rằng việc tự chăm sóc sức khỏe thể chất có thể hạn chế nguy cơ mắc một số vấn đề sức khỏe sau đây:

• Giảm nguy cơ bệnh tim: Bạn sẽ giảm nguy cơ mắc bệnh tim bởi vì hoạt động thể chất giúp tăng cường sức khỏe của tim mạch và hệ tuần hoàn máu.
• Kiểm soát cân nặng tốt hơn: Bằng cách duy trì hoạt động thể chất, bạn có thể dễ dàng kiểm soát cân nặng của mình và tránh béo phì.
• Cân bằng điều chỉnh mức cholesterol trong máu: Việc vận động thường xuyên giúp giảm mức cholesterol trong máu, làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ.
• Giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2 và một số bệnh ung thư: Hoạt động thể chất giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và kiểm soát đường huyết, giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2 và một số loại ung thư.
• Cải thiện huyết áp: Việc tự chăm sóc sức khỏe thể chất một cách thường xuyên có thể giúp giảm huyết áp, giảm nguy cơ mắc các vấn đề về huyết áp cao.

• Tăng cường xương, cơ và khớp: Vận động thể chất giúp tăng cường sức mạnh xương, cơ bắp và khớp, giảm nguy cơ mắc bệnh loãng xương.
• Giảm nguy cơ té ngã ở người cao tuổi: Sự linh hoạt và sức mạnh từ việc tập luyện có thể giúp giảm nguy cơ té ngã, đặc biệt ở người già.
• Phục hồi tốt hơn sau thời gian nằm viện hoặc sau tai nạn: Nếu bạn phải nằm viện hoặc nghỉ ngơi, việc duy trì hoạt động thể chất trước đó có thể giúp bạn phục hồi nhanh chóng hơn.
• Cảm thấy tâm trạng tốt hơn: Hoạt động thể chất giúp tăng cường sự tự tin, cảm giác thư giãn, nâng cao tâm trạng và giúp ngủ ngon hơn, cảm thấy có nhiều năng lượng hơn trong cuộc sống hàng ngày.

2. Cách chăm sóc sức khỏe thể chất ra sao để sức khỏe toàn thân ổn định 

Theo WHO, ở mọi độ tuổi thì việc tự chăm sóc sức khỏe thể chất là rất cần thiết. Việc hình thành các thói quen chăm sóc bản thân bằng việc rèn luyện thể thao với tầng suất nhất định trong ngày, trong tuần là cách chăm sóc sức khỏe thể chất tốt.

2.1. Cách chăm sóc sức khỏe thể chất theo độ tuổi 

Cách tự chăm sóc sức khỏe thể chất cho trẻ em dưới 5 tuổi: Ở độ tuổi dưới 5, việc khuyến khích hoạt động thể chất ở trẻ nhỏ không cần thiết bởi vì nó diễn ra một cách tự nhiên. Tuy nhiên, điều quan trọng là cho phép trẻ vui chơi từ khi mới sinh ra, đặc biệt là thông qua các trò chơi trên sàn nhà và các hoạt động dưới nước trong môi trường an toàn.

• Đối với trẻ em và thanh thiếu niên từ 5-18 tuổi, hoạt động thể chất với cường độ vừa phải đến cường độ mạnh nên kéo dài ít nhất 60 phút mỗi ngày. Điều này có thể bao gồm việc kết hợp nhiều phiên tập và sự đa dạng các hoạt động như vui chơi, giáo dục thể chất ở trường, học khiêu vũ, đạp xe, đi bộ nhanh, thể thao, và các hoạt động ngoài trời khác.
• Tự chăm sóc sức khỏe thể chất cho người trong độ tuổi từ 19-64:Để duy trì sức khỏe tốt, người trưởng thành nên tham gia vào hoạt động thể chất ít nhất 150 phút/ tuần, có thể chia thành các đợt từ 10 phút mỗi ngày. Ví dụ, có thể là 30 phút mỗi ngày, ít nhất 5 ngày trong tuần. Bạn có thể có được những lợi ích sức khỏe tương đương nếu tập trung vào 75 phút hoạt động thể chất với cường độ mạnh và phân bố trải đều trong tuần hoặc kết hợp giữa hoạt động vừa phải và cường độ mạnh.
• Tự chăm sóc sức khỏe ở người cao tuổi (trên 65): Chăm sóc sức khỏe thể chất ở người lớn tuổi đều mang lại một số lợi ích sức khỏe nhất định so với việc ngồi một chỗ hay nằm và lười vận động. Người lớn tuổi nên đặt mục tiêu tham gia vào hoạt động thể chất hàng ngày, và nếu có thể, họ cũng nên hướng tới mức độ hoạt động thể chất tương tự như người trẻ tuổi, tức vận động mỗi tuần đủ 150 phút. 

2.2. Những hoạt động tự chăm sóc sức khỏe thể chất tốt cho mọi người

• Tự chăm sóc sức khỏe thể chất cường độ nhẹ - vừa phải: Các bài tập như aerobic hay cardio là cách tốt để tự chăm sóc sức khỏe thể chất ở người trưởng thành và người cao tuổi. Đây là các bài tập có tác động kích thích tim và phổi của bạn hoạt động với cường độ cao hơn. Các nhà y tế ở Vương Quốc Anh khuyến khích mọi người nên thực hiện ít nhất 30 phút hoạt động thể chất vừa phải vào hầu hết các ngày trong tuần. Các hoạt động như đi bộ nhanh, chạy bộ, bơi lội, đạp xe, khiêu vũ, cầu lông, quần vợt, và những hoạt động tương tự đều có thể giúp bạn đạt được điều này. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng các sinh hoạt hàng ngày như việc làm việc nhà, leo cầu thang hay chăm sóc vườn cây cũng có thể là một phần của thói quen giúp bạn đạt được 30 phút hoạt động sức khỏe thể chất. Điều này có nghĩa là, nếu bạn thực hiện các công việc này mỗi ngày, bạn có thể đạt được mục tiêu về hoạt động thể chất mà không cần tốn thêm thời gian hoặc nỗ lực cho nhiều bài tập khác.
• Tự chăm sóc sức khỏe thể chất với bài tập cường độ nặng: Các hoạt động nhằm tăng cường sức mạnh cơ bắp có thể bao gồm nhiều loại, chẳng hạn như leo cầu thang, đi bộ lên dốc, nâng hoặc mang đồ mua sắm, đào vườn, tập tạ, Pilates, yoga hoặc các bài tập kháng lực tương tự. Trong lúc tập luyện, không chỉ tập trung vào việc cải thiện hoặc duy trì sức mạnh cơ bắp, mà còn cần quan tâm đến tính linh hoạt và thăng bằng của cơ thể. Bạn có thể chọn thực hiện buổi tập tại phòng tập thể dục hoặc ở nhà, với việc thực hiện các bài tập đơn giản như leo cầu thang, giãn cơ và tập kháng lực mà không cần quần áo hoặc thiết bị đặc biệt. 

3. Các lưu ý khi rèn luyện sức khỏe thể chất trong cuộc sống

Mặc dù việc tự chăm sóc sức khỏe thể chất là rất cần thiết và mỗi người đều nên thực hiện để có sức khỏe tốt, tuy nhiên một số lưu ý sau đây có thể giúp bạn có cách chăm sóc sức khỏe thể chất đúng và hiệu quả. 

• Không nên vận động quá sức, nếu bạn mắc các bệnh lý về tim mạch, việc vận động thể chất nên tham khảo ý kiến từ bác sĩ chuyên khoa sẽ tốt hơn. 
• Không nên thực hiện các bài tập tự chăm sóc sức khỏe thể chất khi đang gặp các chấn thương về cơ bắp, xương,... 
• Các hoạt động thể chất ở phụ nữ mang thai, người vừa khỏi bệnh, người vừa trải qua chấn thương, tại nạn nên tập kèm với huấn luyện viên
• Nên sử dụng các thiết bị đo nhịp tim, nhịp thở, huyết áp, đếm thời gian tập luyện và calo đốt cháy nếu bạn đặt ra mục tiêu giảm cân cho bản thân. 
• Có một tỷ lệ cực kỳ nhỏ đó chính là  đột tử có thể xảy ra khi người ta đang tham gia vào một số hoạt động thể chất. Tuy nhiên, hầu hết các trường hợp đều có liên quan đến vấn đề về tim (có thể chưa được chẩn đoán trước đó). Sự căng thẳng quá mức đặt lên cơ thể trong khi tập thể dục có thể gây ra đột tử. Tuy nhiên vẫn không thể phủ nhận rằng việc tự chăm sóc sức khỏe thể chất giúp tăng sức khỏe tim mạch. 

Sức khỏe toàn thân đóng vai trò quan trọng với mỗi cá nhân, trong đó việc đầu tư cho sức khỏe thể chất là vô cùng quan trọng. Những thói quen tự chăm sóc sức khỏe thể chất sẽ khác nhau theo từng độ tuổi và việc vận động với cường độ phù hợp thể trạng, sức khỏe tim mạch là rất quan trọng để bạn có thể tránh được các rủi ro về sức khỏe. Quan trọng nhất, việc tạo cho bản thân một thói quen biết cách chăm sóc sức khỏe thể chất sẽ giúp cho bạn quản lý sức khỏe cá nhân tốt hơn và có một cuộc sống thoải mái hơn.