Tăng cân ở người bị cao huyết áp: Làm sao để giảm?

1. Cao huyết áp dễ gây tăng cân không và ngược lại

Không chỉ người bệnh, các nhà nghiên cứu ngày nay cũng dành nhiều sự quan tâm đến việc tăng huyết áp tăng cân. Tác giả nghiên cứu cao cấp Justin Grobe, tiến sĩ, trợ lý giáo sư dược lý tại Đại học Iowa và các đồng nghiệp đã công bố phát hiện của họ trên tạp chí Cell Reports.

Mặc dù vai trò của hệ thống renin-angiotensin (RAS) trong kiểm soát huyết áp đã được xác định rõ ràng nhưng các nghiên cứu trước đây chỉ ra rằng, RAS cũng liên quan đến cân bằng năng lượng và chuyển hóa, cho thấy hệ thống hormone ảnh hưởng đến cân nặng và là nguyên nhân người bị cao huyết áp tăng cân hơn bình thường.

Theo Grobe và các đồng nghiệp, việc RAS thúc đẩy tăng cân hay giảm cân còn phụ thuộc vào vị trí nó hoạt động trong cơ thể. Ví dụ, nếu RAS hoạt động mạnh trong não, nó sẽ tăng tiêu hao năng lượng bằng cách thúc đẩy quá trình trao đổi chất khi nghỉ ngơi, dẫn đến giảm cân.

Tuy nhiên, nếu hoạt động RAS ngoại vi tăng lên - nghĩa là nếu có lượng hormone RAS cao lưu hành trong phần còn lại của cơ thể - nó sẽ làm giảm quá trình trao đổi chất khi nghỉ ngơi, gây tăng cân. RAS ngoại biên tăng cao thường thấy ở những người béo phì.

Grobe giải thích: “Ở mức độ rất đơn giản, bạn có thể coi RAS của não như bàn đạp ga cho quá trình trao đổi chất và RAS ngoại biên (tuần hoàn) là phanh, với angiotensin là người điều khiển”.

Đối với nghiên cứu của mình, Grobe và các đồng nghiệp đã bắt đầu nghiên cứu các cơ chế mà RAS ngoại vi làm giảm quá trình trao đổi chất khi nghỉ ngơi, nhằm mục đích đưa chúng ta đến gần hơn với một chiến lược có thể ngăn chặn quá trình này.

Nhóm nghiên cứu kích hoạt một thụ thể gọi là angiotensin II loại 2 (AT2) trong tế bào mỡ dưới da của chuột. AT2 thường được kích hoạt khi RAS ngoại vi tăng.

Sau khi thụ thể AT2 được kích hoạt, các nhà nghiên cứu nhận thấy chuột tăng cân mặc dù không có thay đổi nào trong chế độ ăn hoặc lượng thức ăn tiêu thụ.

Nhìn chung, các nhà nghiên cứu cho biết phát hiện của họ cho thấy rằng, hoạt động RAS ngoại biên tăng lên - thông qua mức độ angiotensin tăng lên - sẽ thúc đẩy hormone thông qua kích hoạt AT2, suy giảm khả năng sinh nhiệt và là nguyên nhân của việc tăng huyết áp tăng cân.

Vì sao người tăng cân dễ cao huyết áp ?

Ở hướng ngược lại, chúng ta thường thấy rằng người béo phì cao huyết áp, điều này là do có mối tương quan chặt chẽ giữa tăng cân và huyết áp cao. Khi bạn tăng cân, cơ thể bạn cần phải làm việc nhiều hơn để bơm máu, điều này có thể làm tăng huyết áp. Thừa cân hoặc béo phì có thể làm tăng sức đề kháng trong mạch máu, khiến máu khó lưu thông tự do hơn, dẫn đến huyết áp cao hơn.

Cân nặng quá mức có thể dẫn đến tình trạng kháng insulin, khiến cơ thể sản xuất nhiều insulin hơn, một loại hormone cũng có thể làm tăng huyết áp. Kháng insulin có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường loại 2, một tình trạng khác có thể có tác động tiêu cực đến huyết áp.

Ngoài sự gián đoạn hormone, cân nặng quá mức có thể góp phần gây ra chứng ngưng thở khi ngủ, tình trạng ngừng thở và bắt đầu thở trong khi ngủ. Ngưng thở khi ngủ có liên quan đến huyết áp cao và các biến chứng sức khỏe khác. Giảm cân thường có thể giúp cải thiện các triệu chứng ngưng thở khi ngủ và giảm huyết áp.

Tuy nhiên, không phải tất cả người tăng cân đều phát triển cao huyết áp và ngược lại. Mỗi người có yếu tố riêng và yếu tố lối sống khác nhau có thể ảnh hưởng đến mối liên hệ giữa tăng cân và cao huyết áp. Điều quan trọng là duy trì một lối sống lành mạnh, bao gồm chế độ ăn uống cân bằng và hoạt động vận động đều đặn, để giảm nguy cơ cao huyết áp và duy trì cân nặng khỏe mạnh.

2. Làm sao để giảm cân cho người bị cao huyết áp? 

Giờ bạn đã biết mối quan hệ hai chiều của cao huyết áp và tăng cân. Giảm cân có thể có lợi cho những người bị huyết áp cao. Mặc dù giảm cân có thể là một cách hữu ích để giảm huyết áp nhưng đó không phải là cách duy nhất. Những thay đổi lối sống khác, chẳng hạn như giảm lượng natri, tăng cường hoạt động thể chất và kiểm soát căng thẳng, cũng có thể tác động tích cực đến huyết áp. Một số hướng dẫn giảm cân ở người bị huyết áp cao mà bạn có thể tham khảo là:

• Tham khảo ý kiến ​​của chuyên gia chăm sóc sức khỏe: Trước khi bắt đầu bất kỳ chương trình giảm cân nào, điều cần thiết là phải tham khảo ý kiến ​​của chuyên gia chăm sóc sức khỏe, chẳng hạn như bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để được cung cấp lời khuyên và hướng dẫn được cá nhân hóa dựa trên nhu cầu sức khỏe cụ thể và tiền sử bệnh của bạn.
• Thực hiện chế độ ăn uống cân bằng: Để giảm cân khi bị cao huyết áp tăng cân, bạn nên áp dụng một chế độ ăn uống cân bằng, giàu trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc và chất béo lành mạnh. Hạn chế ăn thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhẹ có đường, chất béo bão hòa và natri (muối). Bạn có thể xem xét chế áp dụng Phương pháp ăn kiêng để ngăn chặn tăng huyết áp (DASH), được thiết kế đặc biệt để giảm huyết áp.
• Kiểm soát khẩu phần ăn: Chú ý đến khẩu phần ăn là cách để giúp người cao huyết áp giảm cân. Sử dụng đĩa và bát nhỏ hơn là một mẹo hữu ích để giúp kiểm soát khẩu phần ăn. Ngoài ra, cũng hãy tập ăn chậm và chú ý đến các tín hiệu đói và no để có thể kiểm soát lượng thức ăn mà bạn tiêu thụ.
• Giảm lượng natri: Lượng natri cao có thể góp phần gây ra huyết áp cao. Hạn chế tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn và đóng gói, vì chúng thường chứa lượng natri cao. Chọn thực phẩm tươi, nguyên chất và sử dụng các loại thảo mộc, gia vị và hương liệu khác để tăng hương vị cho bữa ăn của bạn thay vì thêm muối.
• Tăng cường hoạt động thể chất: Tham gia hoạt động thể chất thường xuyên sẽ giúp bạn hỗ trợ giảm cân và cải thiện sức khỏe tổng thể. Đặt mục tiêu thực hiện ít nhất 150 phút hoạt động aerobic cường độ vừa phải, chẳng hạn như đi bộ nhanh hoặc đạp xe mỗi tuần. Ngoài ra, hãy thêm các bài tập rèn luyện sức mạnh để xây dựng khối lượng cơ bắp, có thể giúp tăng cường trao đổi chất.
• Theo dõi huyết áp của bạn: Theo dõi huyết áp thường xuyên để biết những thay đổi và đánh giá hiệu quả của việc điều chỉnh lối sống của bạn. Điều này sẽ giúp bạn và bác sĩ đưa ra quyết định sáng suốt về kế hoạch điều trị của bạn.

Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là, việc giảm cân phải diễn ra từ từ và bền vững. Đặt mục tiêu giảm cân 0,5-1kg mỗi tuần là phù hợp vì giảm cân nhanh chóng có thể tác động tiêu cực đến sức khỏe của bạn và có thể không bền vững về lâu dài. Tập trung vào việc thực hiện những thay đổi lối sống lành mạnh mà bạn có thể duy trì theo thời gian để có kết quả lâu dài.

3. Nếu không giảm cân, người cao huyết áp có thể gặp nguy cơ nào?

Cả cao huyết áp và béo phì đều là những nguy cơ đối với sức khỏe. Nếu những người bị béo phì cao huyết áp không giảm cân hoặc kiểm soát tình trạng của mình một cách hiệu quả, họ có thể phải đối mặt với một số rủi ro và biến chứng. Dưới đây là một số rủi ro tiềm ẩn liên quan đến cao huyết áp tăng cân:

• Bệnh tim mạch: Huyết áp cao gây thêm căng thẳng cho tim và mạch máu, làm tăng nguy cơ phát triển các tình trạng tim mạch khác nhau. Chúng bao gồm bệnh động mạch vành, đau tim, suy tim, đột quỵ và bệnh động mạch ngoại biên.
• Bệnh thận: Tăng huyết áp tăng cân nhiều kéo dài có thể gây tổn thương thận theo thời gian, dẫn đến bệnh thận mãn tính. Tình trạng này ảnh hưởng đến khả năng lọc chất thải và chất lỏng ra khỏi cơ thể của thận, có khả năng dẫn đến suy thận.
• Các vấn đề về mắt: Béo phì cao huyết áp không được kiểm soát có thể làm hỏng các mạch máu trong mắt, dẫn đến các vấn đề về thị lực hoặc thậm chí là mù lòa. Nó có thể gây ra bệnh võng mạc tăng huyết áp, được đặc trưng bởi tổn thương võng mạc.
• Chứng phình động mạch: Người bị cao huyết áp tăng cân có thể làm suy yếu thành mạch máu, có khả năng khiến chúng phình ra hoặc hình thành chứng phình động mạch. Chứng phình động mạch bị vỡ có thể đe dọa tính mạng và cần được chăm sóc y tế ngay lập tức.
• Suy giảm nhận thức: Huyết áp cao mãn tính có liên quan đến việc tăng nguy cơ suy giảm nhận thức, mất trí nhớ và bệnh Alzheimer. Lưu lượng máu đến não giảm do tăng huyết áp có thể góp phần gây ra những tình trạng này.
• Hội chứng chuyển hóa: Béo phì cao huyết áp thường tồn tại cùng với các yếu tố nguy cơ chuyển hóa khác, chẳng hạn như béo bụng, lượng đường trong máu cao, chất béo trung tính cao và mức cholesterol HDL (có lợi) thấp. Sự kết hợp của các yếu tố này được gọi là hội chứng chuyển hóa và làm tăng đáng kể nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và tiểu đường tuýp 2.
• Biến chứng khi mang thai: Huyết áp cao khi mang thai, được gọi là tăng huyết áp thai kỳ hoặc tiền sản giật, có thể dẫn đến các biến chứng cho cả mẹ và bé. Nó có thể làm tăng nguy cơ sinh non, nhẹ cân và các biến chứng khác.

Như vậy, tăng huyết áp và tăng cân béo phì có mối quan hệ hai chiều với nhau và cả hai đều là những nguy cơ cho sức khỏe của bạn. Điều quan trọng cần lưu ý khi bị cao huyết áp tăng cân là kiểm soát huyết áp cao và cân nặng thông qua điều chỉnh lối sống, dùng thuốc và khám sức khỏe định kỳ để có thể giúp giảm những rủi ro này. Giảm cân và áp dụng lối sống lành mạnh là những thành phần quan trọng để kiểm soát huyết áp cao một cách hiệu quả và giảm thiểu các biến chứng liên quan.

Nguồn tham khảo: medicalnewstoday.com, primehealthmd.com, niddk.nih.gov, healthline.com