Zalo

Rối loạn chuyển hóa acid béo ở người lớn

Trang chủ | Tin tức | Thông tin Y khoa Theo dõi thông tin từ Dripcare trên google news
Trong cơ thể người, chuyển hóa acid béo đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp năng lượng và duy trì các chức năng sinh hoạt cơ bản. Tuy nhiên, đôi khi quá trình này có thể gặp vấn đề, dẫn đến rối loạn chuyển hóa acid béo ở người lớn. Những rối loạn này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ di truyền đến lối sống hàng ngày, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của những người chịu ảnh hưởng. Vậy rối loạn chuyển hóa acid béo là gì và rối loạn chuyển hóa acid béo ở người lớn điều trị như thế nào?

1. Rối loạn chuyển hóa acid béo là gì?

Trước tiên hãy cùng tìm hiểu rối loạn chuyển hóa acid béo là gì? Rối loạn chuyển hóa acid béo ở người lớn, còn được gọi là rối loạn oxy hóa acid béo fatty (Acid oxidation disorders - FAODs), là một nhóm các rối loạn di truyền hiếm gặp ảnh hưởng đến khả năng phân hủy và sử dụng chất béo thành năng lượng của cơ thể. Acid béo là nguồn năng lượng quan trọng cho các mô khác nhau, đặc biệt là trong thời gian nhịn ăn hoặc khi nhu cầu năng lượng trong cơ thể tăng cao. Chúng được phân hủy thông qua một quá trình gọi là quá trình oxy hóa acid béo, diễn ra chủ yếu ở ty thể của tế bào.

Rối loạn chuyển hóa acid béo ở người lớn thường xuất hiện ở những người có đột biến gen liên quan đến enzyme hoặc chất vận chuyển cần thiết cho quá trình oxy hóa acid béo hiệu quả. Kết quả là khả năng chuyển đổi acid béo thành năng lượng của cơ thể bị suy giảm, dẫn đến sự tích tụ acid béo trong các mô và cơ quan, đặc biệt là ở gan, cơ và tim.

1.1. Nguyên nhân của rối loạn chuyển hóa acid béo ở người lớn

Có một số đột biến gen khác nhau có thể dẫn đến nhiều loại rối loạn chuyển hóa acid béo. Những đột biến này ảnh hưởng đến các bước cụ thể trong quá trình oxy hóa acid béo phức tạp, làm gián đoạn dòng sản xuất năng lượng bình thường từ chất béo. Một số đột biến gen phổ biến liên quan đến FAOD bao gồm những đột biến ảnh hưởng đến các enzyme như:

  • Thiếu hụt acyl-CoA dehydrogenase chuỗi trung bình (MCAD): Đây là một trong những rối loạn oxy hóa acid béo phổ biến nhất. Nguyên nhân là do đột biến gen ACADM, dẫn đến thiếu hụt enzyme MCAD. Những người bị thiếu MCAD không thể chuyển hóa hiệu quả các acid béo chuỗi trung bình, dẫn đến nguy cơ hạ đường huyết và các triệu chứng khác khi nhịn ăn hoặc bị bệnh.
  • Thiếu hụt hydroxyacyl-CoA dehydrogenase (LCHAD) chuỗi dài: Rối loạn này xảy ra do đột biến gen HADHA, dẫn đến thiếu hụt enzyme LCHAD. Những người bị thiếu LCHAD gặp khó khăn trong việc phân hủy các acid béo chuỗi dài, điều này có thể dẫn đến yếu cơ, các vấn đề về tim và các triệu chứng khác.
  • Thiếu hụt acyl-CoA dehydrogenase (VLCAD) chuỗi rất dài: Đột biến trong gen ACADVL gây ra chứng rối loạn này, dẫn đến thiếu hụt enzyme VLCAD. Nó ảnh hưởng đến sự phân hủy các acid béo chuỗi rất dài và có thể dẫn đến một loạt các triệu chứng bao gồm các vấn đề về tim và cơ.
  • Thiếu hụt Carnitine palmitoyltransferase I (CPT-I): Rối loạn này xảy ra do đột biến gen CPT1A, dẫn đến thiếu hụt enzyme CPT-I. CPT-I rất cần thiết để vận chuyển acid béo vào ty thể để oxy hóa. Nếu không có enzyme này, quá trình chuyển hóa acid béo bị suy giảm.
  • Thiếu hụt Carnitine palmitoyltransferase II (CPT-II): Đột biến trong gen CPT2 gây ra thiếu hụt CPT-II, dẫn đến khả năng vận chuyển acid béo vào ty thể để oxy hóa bị suy giảm. Điều này có thể dẫn đến yếu cơ, mệt mỏi và các triệu chứng khác.

Đây chỉ là một vài ví dụ trong số nhiều đột biến gen có thể dẫn đến rối loạn chuyển hóa acid béo. Mỗi rối loạn cụ thể được đặc trưng bởi các triệu chứng và thách thức riêng, nhưng tất cả chúng đều có đặc điểm chung là quá trình oxy hóa acid béo và sản xuất năng lượng bị suy giảm. Chẩn đoán sớm thông qua sàng lọc trẻ sơ sinh và xét nghiệm di truyền, cùng với việc quản lý cẩn thận, có thể giúp những người mắc các chứng rối loạn này có cuộc sống khỏe mạnh hơn.

Rối loạn chuyển hóa acid béo có liên quan đến đột biến gen

1.2. Triệu chứng của rối loạn chuyển hóa acid béo ở người lớn

Các triệu chứng và mức độ nghiêm trọng của rối loạn chuyển hóa acid béo có thể khác nhau tùy thuộc vào đột biến gen cụ thể và mức độ suy giảm quá trình oxy hóa acid béo. Các triệu chứng phổ biến có thể bao gồm:

  • Hạ đường huyết (lượng đường trong máu thấp): Vì cơ thể không thể sử dụng chất béo làm năng lượng một cách hiệu quả nên cơ thể phụ thuộc nhiều hơn vào glucose (đường) để sản xuất năng lượng. Điều này có thể dẫn đến lượng đường trong máu thấp, đặc biệt là trong thời gian nhịn ăn.
  • Yếu cơ và mệt mỏi: Các cơ dựa vào acid béo như một nguồn năng lượng đáng kể có thể trở nên yếu và mệt mỏi khi một người mắc phải bệnh lý này.
  • Gan to: Sự tích tụ chất béo dư thừa trong gan do không thể chuyển hóa có thể dẫn đến gan to. Đây thường là một triệu chứng thầm kín và khó bị phát hiện.
  • Các vấn đề về tim mạch: acid béo rất quan trọng đối với nhu cầu năng lượng của tim. Rối loạn chuyển hóa acid béo ở người lớn có thể làm quá trình oxy hóa acid béo bị suy giảm có thể dẫn đến bệnh cơ tim (suy yếu cơ tim) và rối loạn nhịp tim (nhịp tim không đều).
  • Triệu chứng thần kinh: Trong một số trường hợp, rối loạn chuyển hóa acid béo có thể dẫn đến các triệu chứng thần kinh như chậm phát triển, co giật và suy giảm nhận thức.
  • Tiêu cơ vân: Rối loạn chuyển hóa acid béo ở người lớn ở những trường hợp nặng có thể dẫn đến phá vỡ mô cơ, giải phóng các chất vào máu có thể dẫn đến tổn thương thận.
  • Hội chứng giống Reye: Điều này có thể xảy ra ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bị rối loạn chuyển hóa acid béo, ít gặp phải ở người lớn hơn. Nó liên quan đến rối loạn chức năng gan nghiêm trọng và phù não.

Rối loạn chuyển hóa acid béo được coi là tình trạng kéo dài suốt đời và việc quản lý cần có sự giám sát y tế chặt chẽ cũng như tuân thủ các khuyến nghị về chế độ ăn uống và điều trị. Chẩn đoán và can thiệp sớm là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho những người mắc các chứng rối loạn này.

2. Rối loạn chuyển hóa acid béo ở người lớn được điều trị như thế nào?

Việc điều trị rối loạn chuyển hóa acid béo chủ yếu liên quan đến việc kiểm soát rối loạn chức năng trao đổi chất cơ bản và ngăn ngừa sự tích tụ các chất chuyển hóa độc hại. Nó thường bao gồm sự kết hợp của các biện pháp ăn kiêng, can thiệp y tế và theo dõi thường xuyên. Phương pháp điều trị cụ thể có thể khác nhau tùy theo loại và mức độ nghiêm trọng của chứng rối loạn. Dưới đây là một số phương pháp điều trị phổ biến của tình trạng này:

Quản lý chế độ ăn uống

  • Tránh nhịn ăn: Những người mắc rối loạn chuyển hóa acid béo có nguy cơ bị khủng hoảng trao đổi chất do nhịn ăn hoặc kéo dài thời gian không ăn. Vì vậy, điều quan trọng là tránh nhịn ăn và đảm bảo các bữa ăn và bữa ăn nhẹ đều đặn, thường xuyên để duy trì mức năng lượng đầy đủ.
  • Chế độ ăn kiêng chuyên biệt: Tùy thuộc vào chứng rối loạn cụ thể, các cá nhân có thể được hưởng lợi từ chế độ ăn kiêng cung cấp các loại chất béo cụ thể dễ chuyển hóa hơn, chẳng hạn như chất béo trung tính chuỗi trung bình (MCT). MCT có thể bỏ qua một số khối enzyme và dễ dàng sử dụng làm năng lượng hơn.
  • Lượng dinh dưỡng cân bằng: Các chuyên gia dinh dưỡng làm việc chặt chẽ với các cá nhân và gia đình để đảm bảo lượng carbohydrate, chất béo và protein hấp thụ cân bằng, đồng thời giảm thiểu nguy cơ bất thường trao đổi chất.
Cần bổ sung chất béo một cách hợp lý

Bổ sung

  • Carnitine: Một số rối loạn chuyển hóa acid béo liên quan đến sự thiếu hụt Carnitine, một phân tử cần thiết để vận chuyển acid béo vào ty thể. Việc bổ sung Carnitine có thể được khuyến nghị trong một số trường hợp nhất định để hỗ trợ vận chuyển acid béo.
  • Coenzym Q10 (CoQ10): CoQ10 tham gia vào chuỗi vận chuyển điện tử, một bước quan trọng trong sản xuất năng lượng. Việc bổ sung có thể được xem xét để hỗ trợ sản xuất năng lượng trong một số trường hợp.

Thuốc:

  • Riboflavin (Vitamin B2): Việc bổ sung riboflavin đã được sử dụng trong một số FAOD, chẳng hạn như thiếu hụt nhiều acyl-CoA dehydrogenase (MADD), để tăng cường hoạt động của các enzym bị ảnh hưởng.

Quản lý y tế

  • Theo dõi thường xuyên: Kiểm tra thường xuyên, xét nghiệm máu và đánh giá trao đổi chất là rất cần thiết để theo dõi tình trạng trao đổi chất của từng cá nhân và điều chỉnh phương pháp điều trị khi cần thiết.

Tư vấn di truyền

  • Tư vấn di truyền giúp các gia đình hiểu được cơ sở di truyền của chứng rối loạn, nguy cơ truyền bệnh cho thế hệ tương lai và các lựa chọn kế hoạch hóa gia đình.

Cân nhắc về lối sống

  • Hoạt động thể chất nên được khuyến khích nhưng phải cân bằng với khả năng chuyển hóa nguồn năng lượng của từng cá nhân.
  • Tránh dùng một số loại thuốc và phương pháp điều trị có khả năng làm trầm trọng thêm căng thẳng trao đổi chất.

Việc quản lý rối loạn chuyển hóa acid béo đòi hỏi một cách tiếp cận đa ngành liên quan đến các chuyên gia dinh dưỡng, chuyên gia di truyền học và các chuyên gia y tế khác. Điều quan trọng là cá nhân và gia đình họ phải hiểu biết toàn diện về chứng rối loạn, phác đồ điều trị và cách quản lý một cách hiệu quả. Với sự quản lý thích hợp và tuân thủ các khuyến nghị về chế độ ăn uống và y tế, những người mắc rối loạn chuyển hóa acid béo có thể có cuộc sống khỏe mạnh và giảm nguy cơ biến chứng. Chẩn đoán sớm thông qua sàng lọc sơ sinh là rất quan trọng để bắt đầu can thiệp kịp thời.

Tóm lại, rối loạn chuyển hóa acid béo ở người lớn là một nhóm bệnh di truyền hiếm gặp nhưng có ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của những người bị ảnh hưởng. Những bước tiến trong chẩn đoán sớm và quản lý tốt đã giúp cải thiện dự đoán và giảm nguy cơ biến chứng. Với sự kết hợp của các phác đồ ăn uống chuyên biệt, quản lý y tế định kỳ, và kiểm soát tình trạng sức khỏe, những người sống với rối loạn chuyển hóa acid béo có thể tận hưởng cuộc sống khỏe mạnh và có chất lượng. Tuy nhiên, việc tìm hiểu sâu hơn về bệnh và luôn tuân thủ theo hướng dẫn y tế là vô cùng quan trọng để đảm bảo sự an toàn và sức khỏe cho tất cả các cá nhân bị ảnh hưởng.

Để đặt hẹn thăm khám và tư vấn tại phòng khám DripCare, Quý khách vui lòng bấm số 094 164 8888 hoặc đăng ký tư vấn theo mẫu
Bài viết của Bác sĩ Đặng Phước Bảo xem thêm bài viết cùng tác giả
xem thêm
Cách giảm mỡ vùng cổ

Cách giảm mỡ vùng cổ

Tăng cân có ảnh hưởng đến kinh nguyệt?

Tăng cân có ảnh hưởng đến kinh nguyệt?

Điều gì xảy ra nếu bạn nhịn ăn 1 ngày?

Điều gì xảy ra nếu bạn nhịn ăn 1 ngày?

Nhịn ăn trưa có giảm cân không?

Nhịn ăn trưa có giảm cân không?

Giảm cân: Ăn nhiều lòng trắng trứng gà có tốt không?

Giảm cân: Ăn nhiều lòng trắng trứng gà có tốt không?

15

Bài viết hữu ích?