Những điều bạn cần biết về lão hóa da

1. Lão hóa da là gì? Các dấu hiệu của lão hóa da

Lão hóa da là những sự thay đổi mà da phải trải qua trong quá trình tự nhiên của cơ thể khi tuổi tác tăng lên. Các dấu hiệu lão hóa da có thể nhìn thấy được có thể khác nhau ở mỗi người, nhưng một số dấu hiệu phổ biến bao gồm:

• Nếp nhăn và rãnh nhăn: Đây là một trong những dấu hiệu lão hóa dễ nhận thấy nhất. Rãnh nhăn là những đường sâu hơn hình thành trên da, trong khi nếp nhăn nông hơn và bề ngoài hơn.
• Chảy xệ và mất độ săn chắc: Khi chúng ta già đi, độ đàn hồi của da giảm đi, dẫn đến chảy xệ và mất đi độ săn chắc. Điều này đặc biệt xuất hiện xung quanh má, xương hàm và cổ.
• Đốm đồi mồi và sắc tố: Các đốm đen, còn được gọi là đốm đồi mồi, có thể xuất hiện trên da do tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời. Sắc tố không đồng đều và sự gia tăng tàn nhang hoặc nốt ruồi cũng có thể xảy ra.
• Da khô và thô ráp: Da lão hóa có xu hướng trở nên khô hơn và thô ráp hơn do giảm sản xuất lượng lipid tự nhiên trên da. Điều này có thể dẫn đến bong tróc, ngứa ngáy và vẻ ngoài bị xỉn màu.
• Da mỏng đi: Theo tuổi tác, da trở nên mỏng hơn và yếu hơn, làm cho các mạch máu dưới da lộ rõ hơn và làm tăng nguy cơ bầm tím.
• Màu da và kết cấu không đồng đều: Da sẽ trở nên kém mịn màng hơn khi chúng ta già đi. Các lỗ chân lông trên mặt sẽ trở nên rõ hơn và da sẽ trông sần sùi và không đều màu.
• Giảm độ rạng rỡ của da: Lão hóa thường làm mất đi vẻ tươi sáng và rạng rỡ tự nhiên của làn da. Nó có thể trông xỉn màu và mờ nhạt do tốc độ thay mới tế bào giảm sút và quá trình sản xuất collagen chậm hơn.

Điều quan trọng cần lưu ý là những dấu hiệu lão hóa này có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm di truyền, lựa chọn lối sống, chế độ ăn uống và thói quen chăm sóc da hàng ngày. Mặc dù lão hóa là một quá trình tự nhiên nhưng việc duy trì lối sống lành mạnh, bảo vệ da khỏi tác hại của ánh nắng mặt trời và tuân theo chế độ chăm sóc da tốt có thể giúp giảm thiểu một số dấu hiệu rõ ràng này và thúc đẩy làn da khỏe mạnh hơn.

2. Nguyên nhân vì sao da lão hóa nhanh?

Những thay đổi bên dưới da góp phần đáng kể vào các dấu hiệu lão hóa rõ rệt trên khuôn mặt. Những thay đổi này bao gồm:

• Mất Collagen và Elastin: Collagen và Elastin là các protein cung cấp cấu trúc, độ đàn hồi và hỗ trợ cho da. Khi chúng ta già đi, việc sản xuất các protein này giảm đi, dẫn đến mất độ săn chắc và đàn hồi của da. Điều này dẫn đến tình trạng chảy xệ và hình thành các nếp nhăn. Đây là lý do chính khiến lão hóa da sớm quá mức, thậm chí khi bạn còn ít tuổi.
• Giảm axit Hyaluronic: Axit Hyaluronic là một chất xuất hiện tự nhiên giúp duy trì độ ẩm và thể tích của da. Càng lớn tuổi, việc sản xuất axit hyaluronic giảm dần, dẫn đến độ ẩm và độ căng mọng của da giảm. Điều này có thể góp phần vào sự phát triển của các nếp nhăn và làm mất đi vẻ đầy đặn trên khuôn mặt.
• Phân phối lại chất béo: Một lý do vì sao vì sao da lão hóa nhanh chính là bởi sự phân phối lại chất béo khi bạn lớn tuổi. Sự phân bố chất béo bên dưới da thay đổi khi chúng ta già đi. Các miếng mỡ tạo khối và vẻ ngoài trẻ trung có thể bị dịch chuyển hoặc giảm đi, dẫn đến các vùng hóp, đặc biệt là ở má, thái dương và dưới mắt. Đồng thời, mỡ có thể tích tụ ở các khu vực khác, chẳng hạn như xương hàm hoặc cổ, góp phần tạo nên đường nét trên khuôn mặt kém rõ nét hơn.
• Giảm mật độ xương: Mật độ xương giảm theo tuổi tác, bao gồm cả xương mặt. Sự tiêu xương này có thể dẫn đến mất khả năng nâng đỡ khuôn mặt và thay đổi cấu trúc khuôn mặt. Nó có thể dẫn đến vẻ ngoài trũng hơn, đặc biệt là quanh mắt và má.
• Giảm lưu lượng máu: Lão hóa có thể dẫn đến giảm lưu lượng máu đến da, dẫn đến giảm nguồn cung cấp oxy và chất dinh dưỡng. Điều này có thể góp phần làm cho làn da xỉn màu và khả năng chữa lành da kém.

Những thay đổi dưới da này, kết hợp với các yếu tố bên ngoài như tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, lựa chọn lối sống và di truyền, góp phần vào quá trình lão hóa, khiến lão hóa da sớm quá mức và các dấu hiệu lão hóa rõ rệt trên khuôn mặt.

3. Ánh nắng mặt trời có vai trò gì trong quá trình lão hóa da?

Ánh nắng mặt trời đóng một vai trò quan trọng trong việc gây ra lão hóa da, một quá trình được gọi là lão hóa do ánh sáng và tình trạng lão hóa da sớm quá mức sẽ xảy ra. Tiếp xúc với bức xạ cực tím (UV) từ mặt trời có thể dẫn đến nhiều tác hại khác nhau trên da, bao gồm:

• Phá vỡ collagen: Bức xạ tia cực tím xuyên qua da và làm hỏng các sợi collagen, có nhiệm vụ duy trì sức mạnh và độ đàn hồi của da. Theo thời gian, điều này dẫn đến sự phân hủy collagen, dẫn đến hình thành các nếp nhăn, đường nhăn và da chảy xệ.
• Suy thoái Elastin: Bức xạ tia cực tím cũng ảnh hưởng đến các sợi đàn hồi trong da, là những sợi góp phần làm cho da có khả năng phục hồi sau khi bị kéo căng. Khi Elastin bị tổn thương, da mất đi tính đàn hồi, dẫn đến mất đi độ săn chắc và xuất hiện tình trạng chảy xệ.

• Hình thành các gốc tự do: Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời sẽ tạo ra các gốc tự do trong da và khiến lão hóa da sớm quá mức bình thường. Các gốc tự do là các phân tử mang electron chưa cặp đôi, có khả năng phản ứng cao với các phân tử khác của da, từ đó gây ra tình trạng gọi là stress oxy hóa, làm tổn thương tế bào và thúc đẩy tình trạng viêm. Căng thẳng oxy hóa này có thể đẩy nhanh quá trình lão hóa và góp phần hình thành các nếp nhăn, đốm đồi mồi và tông màu da không đồng đều.
• Tổn thương DNA: Bức xạ tia cực tím có thể gây tổn thương trực tiếp đến DNA trong tế bào da. Tổn thương DNA này có thể phá vỡ hoạt động bình thường của tế bào và dẫn đến đột biến. Theo thời gian, tổn thương DNA tích lũy có thể làm giảm khả năng tự sửa chữa của da và làm tăng nguy cơ ung thư da.
• Thay đổi sắc tố: Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời có thể kích hoạt sự gia tăng sản xuất melanin, sắc tố chịu trách nhiệm về màu da. Điều này có thể dẫn đến tình trạng sắc tố không đồng đều, chẳng hạn như vết đen, tàn nhang và nám. Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời kéo dài cũng có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề về sắc tố hiện có, khiến chúng trở nên rõ rệt hơn.
• Làm suy yếu hàng rào bảo vệ da: Bức xạ tia cực tím có thể làm tổn hại hàng rào bảo vệ tự nhiên của da, dẫn đến tình trạng mất độ ẩm và khô da tăng lên. Điều này làm suy yếu khả năng giữ nước của da, khiến da trở nên xỉn màu, thô ráp và kém đàn hồi.

Điều quan trọng cần lưu ý là tác hại của mặt trời không chỉ giới hạn ở những ngày nắng hay những tháng hè. Bức xạ tia cực tím có thể xuyên qua các đám mây và cửa sổ, vì vậy điều cần thiết là bảo vệ da quanh năm bằng cách sử dụng kem chống nắng, tìm bóng râm, mặc quần áo bảo hộ và tránh ánh nắng mặt trời. Những biện pháp này có thể giúp giảm thiểu hiện tượng quang hóa và giảm nguy cơ tổn thương da cũng như các biến chứng liên quan.

4. Những nguyên nhân khác khiến lão hóa da sớm quá mức xảy ra

Ngoài việc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, một số yếu tố khác có thể góp phần gây ra những thay đổi trên làn da của bạn. Những yếu tố này bao gồm:

• Lối sống kém lành mạnh: Một số thói quen về lối sống có thể có tác động đáng kể đến sức khỏe và vẻ ngoài của làn da bạn. Các yếu tố như hút thuốc, uống quá nhiều rượu, dinh dưỡng kém, thiếu ngủ và mức độ căng thẳng cao có thể góp phần gây ra các vấn đề về da như lão hóa sớm, xỉn màu, mụn trứng cá và viêm nhiễm.
• Môi trường sống không đảm bảo: Các yếu tố môi trường như ô nhiễm, điều kiện thời tiết khắc nghiệt và tiếp xúc với hóa chất có thể ảnh hưởng đến da. Các hạt bụi có thể làm tắc nghẽn lỗ chân lông và góp phần gây viêm da, mụn, trong khi nhiệt độ khắc nghiệt, gió và độ ẩm thấp có thể dẫn đến khô, kích ứng và mẩn đỏ.
• Thay đổi nội tiết tố: Sự dao động nội tiết tố, đặc biệt là ở tuổi dậy thì, mang thai và mãn kinh, có thể ảnh hưởng đến làn da. Sự mất cân bằng nội tiết tố có thể dẫn đến nổi mụn trứng cá, tăng sản xuất dầu và thay đổi kết cấu và tông màu da.
• Thuốc và tình trạng bệnh lý: Một số loại thuốc, chẳng hạn như steroid và một số phương pháp điều trị mụn trứng cá, có thể có tác dụng phụ ảnh hưởng đến da. Ngoài ra, một số tình trạng bệnh lý như bệnh chàm, bệnh vẩy nến, bệnh trứng cá đỏ và rối loạn nội tiết tố có thể gây ra những thay đổi về vẻ ngoài và kết cấu bên trong của da.
• Di truyền: Cấu trúc di truyền của bạn có thể xác định loại da, cấu trúc và độ tuổi của làn da. Một số cá nhân có thể dễ mắc một số tình trạng da nhất định hoặc có khuynh hướng xuất hiện một số vấn đề về da cụ thể do ảnh hưởng bởi các yếu tố di truyền của họ.
• Thói quen chăm sóc da: Các sản phẩm và quy trình chăm sóc da bạn đang áp dụng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và vẻ ngoài của làn da. Sử dụng các sản phẩm chăm sóc da có tác dụng tẩy mạnh hoặc gây kích ứng, không làm sạch hoặc dưỡng ẩm da không đúng cách, không bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời đều có thể góp phần gây ra các vấn đề trên làn da bạn.

Giờ bạn đã biết lão hóa da là gì và các nguyên nhân vì sao da lão hóa nhanh. Bên cạnh các yếu tố như di truyền và lão hóa, nằm ngoài tầm kiểm soát của chúng ta, những yếu tố khác khiến lão hóa da sớm quá mức có thể được quản lý hoặc giảm thiểu. Duy trì lối sống lành mạnh, bảo vệ da khỏi tác hại của môi trường, tuân thủ quy trình chăm sóc da phù hợp và tìm kiếm lời khuyên từ các bác sĩ da liễu khi cần thiết có thể giúp bạn bảo vệ và duy trì tốt hơn làn da khỏe mạnh và tràn đầy sức sống của mình.

Nguồn tham khảo:

• health.clevelandclinic.org - Chia sẻ phỏng vấn Dr. Alok Vij
• mayoclinic.org