Chuyển hóa chất béo trong cơ thể diễn ra thế nào?

1.  Chuyển hóa chất béo trong cơ thể diễn ra như thế nào ?

Chất béo có khối lượng nhẹ hơn nước và không hòa tan trong nước. Thay vào đó, chúng có thể hòa tan trong các dung môi hữu cơ. Chất béo, cùng với chất đạm, tinh bột và đường, cung cấp năng lượng cho cơ thể. Tuy nhiên, nguồn năng lượng từ chất béo có hàm lượng cao nhất. Một ví dụ để thể hiện điều này là 1 gram chất đạm hoặc đường cung cấp khoảng 4 calo năng lượng, trong khi 1 gram chất béo có thể cung cấp lên đến 9 calo năng lượng.

Về quá trình chuyển hóa chất béo trong cơ thể thì chúng được bắt đầu ở ruột, nơi chất béo ăn vào được phân hủy thành các axit béo chuỗi nhỏ hơn và sau đó thành các phân tử monoglyceride nhờ lipase tuyến tụy, các enzyme phân hủy chất béo sau khi chúng được nhũ hóa bởi muối mật. 

Khi thức ăn đến ruột non dưới dạng nhũ trấp, một loại hormone tiêu hóa gọi là cholecystokinin (CCK) sẽ được giải phóng bởi các tế bào ruột ở niêm mạc ruột để tiếp tục quá trình chuyển hóa chất béo trong cơ thể. CCK kích thích giải phóng lipase tụy từ tuyến tụy và kích thích sự co bóp của túi mật để giải phóng muối mật dự trữ vào ruột. CCK cũng di chuyển đến não, nơi nó có thể hoạt động như một chất ức chế cơn đói.

Cùng với nhau, lipase tụy và muối mật phân hủy chất béo thành axit béo tự do. Những axit béo này có thể được vận chuyển qua màng ruột. Tuy nhiên, một khi chúng đi qua màng, chúng sẽ được kết hợp lại để tạo thành các phân tử chất béo trung tính. Trong tế bào ruột, các chất béo trung tính này được đóng gói cùng với các phân tử cholesterol trong các túi phospholipid gọi là chylomicron. Chylomicron cho phép chất béo và cholesterol di chuyển trong môi trường nước của hệ bạch huyết và tuần hoàn của bạn. Chylomicrons rời khỏi tế bào ruột bằng cách xuất bào và đi vào hệ thống bạch huyết thông qua các tuyến trong nhung mao của ruột. Từ hệ thống bạch huyết, chylomicron được vận chuyển đến hệ thống tuần hoàn. Sau khi được lưu thông, chúng có thể đi đến gan hoặc được lưu trữ trong các tế bào mỡ của mô mỡ khắp cơ thể gọi là quá trình hấp thu và lưu trữ mỡ.

Quá trình chuyển hóa chất béo trong cơ thể được tiếp tục khi bằng việc phân giải mỡ. Để thu được năng lượng từ chất béo, trước tiên chất béo trung tính phải được thủy phân thành hai thành phần chính là axit béo và glycerol. Quá trình này, được gọi là lipolysis, diễn ra trong tế bào chất. 

Các axit béo thu được sẽ bị oxy hóa thành acetyl CoA, chất này được sử dụng trong chu trình Krebs. Đồng thời, Glycerol được giải phóng từ chất béo sau quá trình phân giải mỡ trực tiếp đi vào con đường đường phân dưới dạng DHAP. 

Bởi vì một phân tử chất béo trung tính tạo ra ba phân tử axit béo với tối đa 16 nguyên tử cacbon trong mỗi phân tử, phân tử chất béo tạo ra nhiều năng lượng hơn carbohydrate và là nguồn năng lượng quan trọng cho cơ thể con người. 

2.    Trong cơ thể chất béo chuyển hóa thành gì?

Vậy trong cơ thể chất béo chuyển hóa thành gì sau quá trình trên. Như đã nói, chất béo được đưa vào cơ thể qua ba nguồn là chế độ ăn uống, thành phần dự trữ trong mô mỡ của cơ thể hoặc được tổng hợp ở gan. 

Chất béo ăn vào trong chế độ ăn sẽ được tiêu hóa ở ruột non. Triglyceride được phân hủy thành monoglyceride và axit béo tự do, sau đó được đưa qua niêm mạc ruột. Sau khi đi qua, chất béo trung tính được tái tổng hợp và vận chuyển đến gan hoặc mô mỡ. 

Axit béo bị oxy hóa thành phân tử acetyl CoA hai carbon, sau đó có thể đi vào chu trình Krebs để tạo ra năng lượng. Nếu lượng acetyl CoA dư thừa được tạo ra và làm quá tải khả năng của chu trình Krebs, thì acetyl CoA có thể được sử dụng để tổng hợp các thể ketone. Khi lượng glucose bị hạn chế, thể ketone có thể bị oxy hóa để tạo ra năng lượng cung cấp cho cơ thể. 

Nếu ăn quá nhiều glucose hoặc carbohydrate sẽ khiến Acetyl CoA dư thừa được tạo ra, và sẽ được tổng hợp axit béo hoặc tạo mỡ. Acetyl CoA được sử dụng để tạo ra lipid, triglycerid, hormone steroid, cholesterol và muối mật. Quá trình này, được gọi là quá trình tạo lipid, tạo ra lipid (chất béo) từ acetyl CoA và diễn ra trong tế bào chất của tế bào mỡ (tế bào mỡ) và tế bào gan (tế bào gan). Khi bạn ăn nhiều glucose hoặc carbohydrate hơn mức cơ thể cần, hệ thống của bạn sẽ sử dụng acetyl CoA để biến lượng dư thừa thành chất béo. 

Quá trình tạo lipid bắt đầu bằng acetyl CoA và tiến triển bằng việc bổ sung thêm hai nguyên tử cacbon từ một acetyl CoA khác; quá trình này được lặp lại cho đến khi axit béo có độ dài thích hợp. Vì đây là quá trình đồng hóa tạo liên kết nên ATP được tiêu thụ. Tuy nhiên, việc tạo ra chất béo trung tính và lipid là một cách hiệu quả để lưu trữ năng lượng có sẵn trong carbohydrate. Triglyceride và lipid, các phân tử năng lượng cao, được lưu trữ trong mô mỡ cho đến khi cần thiết.

Như vậy, trong cơ thể chất béo chuyển hóa thành gì ? Đấy chính là glycerol và axit béo. Axit béo cung cấp năng lượng cho các hoạt động của bạn khi cần thiết và khi dư thừa thì chúng sẽ được tích tụ dưới dạng mỡ trong cơ thể.

3. Yếu tố nào có thể tác động đến quá trình chuyển hóa chất béo trong cơ thể?

Quá trình chuyển hóa chất béo trong cơ thể  phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố bên trong cũng như bên ngoài cơ thể. 

• Cường độ hoạt động: Cường độ hoạt động thể chất có thể ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa chất béo trong cơ thể. Hoạt động có cường độ cao, chẳng hạn như tập thể dục mạnh hoặc huấn luyện chống nhiễm mỡ, có thể kích thích cơ thể đốt cháy nhiều chất béo hơn để cung cấp năng lượng.
• Lượng calo tiêu thụ: Mức độ tiêu thụ calo hàng ngày cũng ảnh hưởng đến chuyển hóa chất béo. Nếu tiêu thụ calo nhiều hơn so với lượng calo cung cấp từ thức ăn, cơ thể sẽ sử dụng chất béo đã tích tụ để cung cấp năng lượng.
• Phân bố mỡ trong cơ thể: Sự phân bố mỡ trong cơ thể có thể tác động đến quá trình chuyển hóa chất béo. Mỡ tích tụ ở vùng bụng (mỡ bụng) liên quan mật thiết đến các vấn đề sức khỏe và có thể khó khăn hơn để đốt cháy.
• Hormon: Hormon như insulin, glucagon, hormone tăng trưởng và hormone giới tính cũng là yếu tố ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa chất béo trong cơ thể. Chúng có thể điều chỉnh sự lưu thông và sử dụng chất béo trong cơ thể.
• Tốc độ chuyển hóa cơ bản: Tốc độ chuyển hóa cơ bản (TDEE - Total Daily Energy Expenditure) của mỗi người cũng ảnh hưởng đến chuyển hóa chất béo. TDEE đại diện cho lượng calo cần thiết để duy trì các hoạt động hàng ngày và quá trình chuyển hóa chất béo.
• Di truyền: Yếu tố di truyền cũng có thể đóng vai trò trong quá trình chuyển hóa chất béo. Một số người có khả năng chuyển hóa chất béo hiệu quả hơn so với người khác.

Tóm lại, giờ bạn đã biết trong cơ thể chất béo chuyển hóa thành gì? Quá trình chuyển hóa chất béo trong cơ thể là một quá trình phức tạp trong đó, chất béo ăn vào sẽ được tiêu hóa ở ruột non thành các triglyceride. Triglyceride được phân hủy thành monoglyceride và axit béo tự do, sau đó được đưa qua niêm mạc ruột và lại được tái tổng hợp và vận chuyển đến gan hoặc mô mỡ. Mỡ cung cấp năng lượng lớn cho cơ thể khi cần thiết và nếu một chế độ ăn quá giàu glucose và carbohydrate thì sẽ tổng hợp nhiều mỡ hơn tích tụ tại các vùng trong cơ thể làm tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh lý nguy hiểm.

Ngày nay, nếu muốn giảm cân hiệu quả, bạn có thể tham khảo liệu pháp tiêu hao năng lượng. Phương pháp này sử dụng vitamin & khoáng chất để thúc đẩy sự chuyển hóa mỡ theo cơ chế tự nhiên, không gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Trước khi thực hiện, bạn sẽ được đánh giá sức khỏe tổng thể và bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ giảm cân phù hợp với từng người dựa trên kết quả xét nghiệm cơ bản như xét nghiệm máu, chỉ số khối cơ thể (BMI). Trong suốt quá trình thực hiện liệu trình sẽ luôn có bác sĩ theo sát, lên kế hoạch dinh dưỡng và tập luyện phù hợp với thể trạng của từng người.

Tài liệu tham khảo:  Courses.lumenlearning.com, academic.oup.com, betterhealth.vic.gov.au