Chế độ ăn thực dưỡng có lợi ích gì?

1. Chế độ ăn thực dưỡng là gì?

Chế độ ăn uống thực dưỡng thực tế đã xuất hiện từ thế kỷ thứ 4 trước Công nguyên. Tuy nhiên, nó chỉ được biết đến khi nó được phát triển bởi 1 triết gia Nhật Bản tên là George Ohsawa vào thế kỷ 19. Ông tin rằng cách tiếp cận toàn diện đối với sức khỏe sẽ phải bao gồm nhiều khía cạnh lối sống, từ chế độ ăn uống và tập thể dục, luyện tập thiền định và ngay cả năng lượng 'âm dương' trong mỗi loại thực phẩm bạn ăn hàng ngày.

Chế độ ăn thực dưỡng tập trung vào việc lựa chọn các sản phẩm hữu cơ, được trồng tại địa phương và theo mùa, càng hòa hợp với thiên nhiên càng tốt. 

Một chế độ ăn thực dưỡng hiện đại sẽ được khẩu phần như sau:

• Khoảng 40-60% thức ăn của bạn có nguồn gốc từ ngũ cốc nguyên hạt như lúa mạch, gạo lứt, yến mạch, kiều mạch
• Khoảng 20-30% thức ăn của bạn sẽ là trái cây và rau quả
• Khoảng 10% – 25% thức ăn trong thực đơn sẽ gồm đậu và các sản phẩm từ đậu như miso, đậu phụ và các loại rau biển như rong biển
• Một lượng nhỏ dưa chua và rau lên men, quả hạch, hạt và đôi khi một ít thịt hoặc cá cũng có thể nằm trong chế độ này.

Phương pháp chế độ ăn thực dưỡng cũng bao gồm những khuyến nghị về lối sống, bao gồm:

• Ăn và uống chỉ được thực hiện khi bạn thực sự đói hoặc khát;
• Nhai thật kỹ thức ăn trước khi nuốt;
• Trong quá trình nấu nướng chỉ sử dụng các vật liệu tự nhiên như sành sứ, gỗ hoặc thủy tinh;
• Hạn chế sử dụng lò vi sóng hoặc bếp điện;
• Lọc sạch nước trước khi sử dụng;
• Tránh xa các loại đồ uống có cồn, hương vị hoặc caffeine.

Những người lựa chọn chế độ ăn thực dưỡng thường tuân thủ rất nghiêm ngặt các quy tắc về chuẩn bị, nấu nướng và ăn uống, trong khi những người khác thoải mái hơn và chỉ tuân theo các quy tắc này một cách điều độ.

Những người ủng hộ chế độ ăn uống thực dưỡng cho rằng tuân theo kế hoạch có thể giúp chữa các bệnh mãn tính bao gồm cả ung thư. Tuy nhiên, Cancer Research UK tuyên bố rằng không có bằng chứng nào cho thấy chế độ ăn uống thực dưỡng điều trị hoặc chữa khỏi bệnh ung thư và cảnh báo rằng nó có thể có những tác động có hại.

2. Những lợi ích và bất lợi của chế độ ăn thực dưỡng

Chế độ ăn thực dưỡng không đơn thuần chỉ là một 'chế độ ăn kiêng' mà còn là một hệ thống lối sống - nói một cách đơn giản, nó không phải là kiểm soát cân nặng mà là tạo ra một lối sống cân bằng với thực phẩm là 1 trong những nền tảng của triết lý.

Nếu giảm cân là mục tiêu của bạn thì bằng cách áp dụng cách ăn uống thực dưỡng, bạn có khả năng giảm cân nhưng hãy cẩn thận rằng bạn không thay thế thực phẩm giàu protein bằng quá nhiều carbs. Tinh bột như ngũ cốc và gạo rất dễ ăn quá nhiều. Nghiên cứu cho thấy rằng, chế độ thực dưỡng có tác động tích cực đến sức khỏe tim mạch với các nghiên cứu cũng báo cáo lượng lipid và cholesterol trong máu thấp hơn cộng với lợi ích trong việc kiểm soát huyết áp. Điều này là nhờ vào bản chất thực vật của các loại thực phẩm được sử dụng trong chế độ ăn này, ít chất béo và nhiều chất xơ.

Các khía cạnh của chế độ ăn thực dưỡng cũng có lợi cho những người mắc bệnh tiểu đường loại II cũng như những người không mắc bệnh tiểu đường bị hạ đường huyết phản ứng - nghĩa là lượng đường trong máu cực thấp khoảng 4 giờ sau bữa ăn. Chế độ ăn này không làm đường máu tăng cao đột ngột nên không làm tăng nồng độ insulin, giúp người bị tiểu đường kiểm soát đường máu sau ăn tốt hơn.

Vậy phương pháp chế độ ăn thực dưỡng có những điểm bất lợi nào?

Đối với người trẻ, người già và những người bị bệnh hoặc đã được chẩn đoán mắc bệnh mãn tính, chẳng hạn như ung thư, nếu áp dụng chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt có thể dẫn đến tình trạng thiếu các chất dinh dưỡng thiết yếu 1 cách trầm trọng. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, chế độ ăn thực dưỡng làm hạn chế sự cung cấp một số khoáng chất và vitamin quan trọng của cơ thể như protein, sắt, canxi, vitamin B12 và D. Đối với những người đã yếu và có thể thiếu cân, một chế độ ăn hạn chế như thế này có thể không cung cấp đủ lượng calo cần thiết để thúc đẩy quá trình phục hồi và đối với những người khỏe mạnh bình thường, đặc biệt là trẻ em, một chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt sẽ có thể làm chậm quá trình tăng trưởng và phát triển.

Điều đó nói rằng, có những yếu tố của chế độ ăn uống thực dưỡng có thể hữu ích, miễn là nó được áp dụng theo cách ít nghiêm ngặt hơn. Ăn nhiều trái cây và rau quả và giảm lượng muối, đường và chất béo có thể có tác động tích cực, cụ thể như đã nêu ở trên đối với sức khỏe tim mạch và thậm chí giảm nguy cơ mắc một số bệnh ung thư. Tuy nhiên, bạn cũng có thể nhận được những lợi ích này bằng cách tuân theo chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh.  

3. Chế độ ăn thực dưỡng có kiểm soát cân nặng được không?

Nếu bạn đang tìm kiếm 1 kế hoạch ăn uống lành mạnh, chế độ ăn uống thực dưỡng là một lựa chọn tốt. Nó bao gồm rất nhiều thực phẩm giàu chất dinh dưỡng nhưng chứa rất ít calo.

Mặc dù những bằng chứng đưa ra không thuyết phục hoàn toàn trong mọi trường hợp, nhiều nghiên cứu y học chỉ ra rằng chế độ ăn với đa phần là rau củ quả và ngũ cốc nguyên hạt có thể làm giảm nguy cơ mắc một số bệnh mãn tính nguy hiểm. Dù bằng cách nào, bạn cũng sẽ có được nhiều lợi ích sức khỏe với chế độ ăn kiêng này.

Nếu mục tiêu của bạn là giảm cân, thì chế độ ăn kiêng thực dưỡng cũng có thể có những lợi ích nhất định, nhưng đừng để bị mắc bẫy carb.

Nhiều người áp dụng chế độ ăn thực dưỡng để giảm cân và lựa chọn thay thế thịt bằng carbs. Tinh bột, như khoai tây, gạo và mì ống, rất dễ ăn quá nhiều, làm tăng lượng calo và cân nặng. Thay vào đó, hãy ăn nhiều rau củ và trái cây thay cho thịt.

Chế độ ăn với nhiều rau và cá sẽ là sự lựa chọn hợp lý nếu bạn đang phải đối mặt với bệnh lý tiểu đường, tim mạch hoặc chỉ số cholesterol máu cao. Nó giúp giảm cholesterol và bất kỳ chế độ ăn kiêng nào giúp giảm cân đều tốt cho tất cả các tình trạng này.

Vì chế độ ăn kiêng hạn chế đồ ngọt và béo nên đây cũng là một yếu tố góp phần kiểm soát cân nặng của chế độ ăn này.

4. Thực hành chế độ ăn thực dưỡng

Phương pháp chế độ ăn thực dưỡng bao gồm các thực phẩm nên ăn và không nên ăn cũng như các phương pháp chế biến. 

Các phương pháp nấu ăn khi bạn ăn thực dưỡng sẽ là hấp, luộc, áp chảo, ăn sống và nướng. Các thực phẩm có thể sử dụng gồm:

• Ngũ cốc: Điểm mấu chốt chính của chế độ ăn uống thực dưỡng là ngũ cốc nguyên hạt và nhiều bữa ăn chứa khoảng 50% thực phẩm này. Điều này bao gồm bất cứ thứ gì từ hạt kê đến quinoa đến quả lúa mì.
• Các loại rau tươi, theo mùa và có nguồn gốc địa phương là một phần quan trọng khác của chế độ ăn kiêng, đặc biệt là các loại rau lá xanh như cải xoăn, cải ngọt và cải chíp. Phần này chiếm khoảng 30% lượng thức ăn hàng ngày và rau có thể được hấp, luộc, xào hoặc nướng. Có một số người theo chế độ ăn kiêng khuyên nên tránh các loại rau củ như khoai tây, cà chua, cà tím và ớt, cũng như củ cải đường, bí mùa hè và rau bina, nhưng thực tế những thực phẩm này không bị loại trừ trong chế độ ăn này. Tuy nhiên, trái cây không phải của địa phương thì không được khuyến khích sử dụng.
• Chất đạm: Cho phép ăn một chút hải sản hoặc cá tươi để cung cấp chất đạm, mặc dù nó không thường được ăn hàng ngày. Hầu hết protein trong chế độ ăn thực dưỡng đến từ các loại đậu, đặc biệt là đậu nành. Các thực phẩm chế biến nói chung không phải là 1 phần của chế độ ăn kiêng, nhưng đậu nành làm thành đậu phụ được cho phép sử dụng khi bạn ăn thực dưỡng. Đậu nành cũng có ở dạng miso, cụ thể là súp. Trên thực tế, một món súp làm từ nước dùng sẽ được ăn hai lần một ngày. Cũng có thể thêm các loại hạt nguyên chất hoặc hạt đã rang sơ và ướp muối, nhưng chỉ là một ít muối rất nhỏ.
• Dầu và gia vị: Để nấu thức ăn, tránh dùng dầu ô liu hoặc dầu dừa. Thay vào đó, các loại dầu ăn được phê duyệt cho chế độ ăn uống thực dưỡng bao gồm dầu mè nhạt hoặc sẫm màu, dầu thực vật chưa tinh chế, dầu ngô hoặc dầu hạt mù tạt. Gia vị có thể được sử dụng và chế độ ăn thực dưỡng thường có các loại gia vị và hương liệu của Nhật Bản như dưa chua lên men, nước tương, gừng nạo, gạo lứt và giấm và rong biển nướng.

Những thứ không nên ăn trong chế độ ăn thực dưỡng gồm:

• Điều chính cần nhớ khi nấu ăn hoặc tuân theo chế độ ăn kiêng thực dưỡng là tránh xa hóa chất, thực phẩm chế biến sẵn, sữa và thịt không phải cá. 
• Danh sách thực phẩm bị cấm cũng bao gồm trứng, đường tinh luyện, mật ong, mật đường, cà phê, trà đen và rượu. Một khi những thứ đó được loại bỏ, việc nấu ăn cho chế độ ăn thực dưỡng không còn khó khăn nữa. Hơn nữa, thật khó để lập kế hoạch và cần nỗ lực để chuẩn bị các loại thực phẩm phù hợp cho mỗi bữa ăn trong ngày.

5. Chế độ ăn thực dưỡng và bệnh ung thư

Chế độ ăn uống thực dưỡng được phát triển và trở nên phổ biến như hiện nay là nhằm mục đích tránh việc hấp thụ các độc tố từ các loại thực phẩm, trong khi  nhiều người khác lại áp dụng chế độ ăn thuần chay hoàn toàn với việc loại bỏ tất cả các sản phẩm từ sữa hoặc thịt. 

Một số người bị ung thư nghĩ rằng sống theo lối sống thực dưỡng có thể giúp họ chống lại sự tiến triển của ung thư và dẫn đến chữa khỏi bệnh. Thực tế rằng chế độ ăn uống thực dưỡng có thể giúp những bệnh nhân ăn uống và có lối sống tốt hơn, tích cực hơn. Tuy nhiên, như đã nói, đến nay không hề có một bằng chứng khoa học nào chứng minh khả năng chống ung thư của chế độ ăn thực dưỡng cả mà ngược lại, những bệnh nhân ung thư đang có sức khỏe yếu kèm thêm việc phải điều trị hóa, xạ trị có thể trở nên suy kiệt vì thiếu năng lượng và các dưỡng chất cần thiết nếu áp dụng chế độ ăn này trong thời gian dài.

Bất kỳ chế độ ăn uống nào tăng rau, giảm đường và chất béo, đồng thời bao gồm nguồn protein nạc như cá đều tốt cho bạn theo nhiều cách. Nhưng hầu hết mọi người sẽ mất thời gian để điều chỉnh lối sống và triết lý ăn uống theo chế độ ăn thực dưỡng này. Nếu bạn có thể phối hợp nó với nhiều loại thực phẩm giàu chất dinh dưỡng khác, bạn sẽ có được sức khỏe tốt hơn.

Ngày nay, nếu bạn quan tâm đến cân nặng của mình và muốn quản trị nó 1 cách hiệu quả thì có thể cân nhắc sử dụng các biện pháp giảm cân khoa học, được nghiên cứu kỹ càng. Trong vô vàn các biện pháp giảm cân thì truyền tiêu hao năng lượng được nhiều người dùng đánh giá cao.  Phương pháp này chỉ cần thời gian trị liệu là 8 giờ, trong đó 2 giờ để thực hiện các xét nghiệm cần thiết, tiến hành truyền dịch và 6 giờ để tập các bài tập giúp tăng cơ (khoảng 30 phút/buổi, 12 buổi) sẽ giúp giảm 6 - 10% cân nặng/ số đo sau 6 tuần. Dịch truyền được sử dụng trong liệu pháp này bao gồm các vitamin nhóm B, khoáng chất vàng Selen, vitamin C, được truyền theo đường tĩnh mạch, ngay lập tức chuyển hóa năng lượng của các tế bào mỡ thành loại năng lượng ATP. Đây là loại năng lượng cần cho việc thực hiện các hoạt động của tế bào và giúp hồi phục các cơ quan. Năng lượng ATP đồng thời giúp làm tăng hoạt động của tế bào, làm tiêu hao nhanh chóng mỡ thừa, dẫn đến kết quả là làm giảm khối lượng và kích thước tế bào toàn thân, bao gồm cả việc làm giảm lượng mỡ nội tạng trong cơ thể. Đặc biệt, trước thực hiện phương pháp này, bạn sẽ được các bác sĩ tiến hành thăm khám sức khỏe, tầm soát bệnh nền, đo chỉ số mỡ…để đánh giá tình trạng thừa cân. Từ đó tư vấn chế độ dinh dưỡng, tập luyện và có liệu trình truyền phù hợp.