Chỉ số Cholesterol trong xét nghiệm máu là gì?

1. Chỉ số Cholesterol trong xét nghiệm máu là gì và có ý nghĩa gì?

Khi thăm khám sức khỏe định kỳ, đa số mọi người đều thắc mắc chỉ số cholesterol trong xét nghiệm máu là gì?

Cholesterol là một loại chất béo được tổng hợp tại gan và có mặt trong cấu tạo nên mỗi tế bào của cơ thể. Đây là một thành phần quan trọng và đảm nhiệm cung cấp năng lượng phục vụ cho nhiều quá trình chuyển hóa trong cơ thể, cũng như có vai trò trong tạo dựng một số hormone quan trọng.

Vai trò trong cơ thể của cholesterol bao gồm:

• Luôn giúp cho bộ phận của thành tế bào được khỏe mạnh
• Tạo môi trường kích thích giúp thúc đẩy quá trình trao đổi các chất trong cơ thể diễn ra thuận lợi.
• Tạo ra dịch mật hỗ trợ chức năng tiêu hóa thức ăn của cơ thể.

Vậy sau khi thực hiện lấy máu, thì kết quả xét nghiệm máu cholesterol là gì?

Khi thực hiện xét nghiệm chỉ số Cholesterol trong xét nghiệm máu, người bệnh cần quan tâm đến 4 chỉ số quan trọng đó là: Triglyceride, cholesterol toàn phần, LDL-cholesterol (LDL-c) và HDL-cholesterol (HDL-c). Đây là những chỉ số giúp bác sĩ có thể tiên lượng nguy cơ của người bệnh có bị rối loạn chuyển hóa lipid máu hay một số bệnh lý liên quan khác như đái tháo đường, bệnh tim, xơ vữa động mạch...

Ý nghĩa của các chỉ số trên cụ thể như sau:

• Triglycerid

Triglyceride là một dạng chất béo chiếm hầu hết khoảng 95% các loại chất béo trong khẩu phần ăn hằng ngày. Dầu thực vật và mỡ động vật chứa thành phần chính là triglyceride. Vì vậy, làm xét nghiệm này giúp có thể đánh giá nguy cơ rối loạn chuyển hóa lipid máu. Có thể tham khảo bảng chỉ số phân loại theo mức độ Triglyceride như sau:

Từ bảng chỉ số trên, giúp bác sĩ có thể đánh giá được nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch, tiểu đường ở những người có chỉ số Triglyceride cao, từ đó có biện pháp điều trị với phác đồ thích hợp kết hợp với cân đối chế độ dinh dưỡng một cách khoa học.

• Cholesterol toàn phần

Tất cả những người trưởng thành từ 20 tuổi trở lên đều nên thực hiện xét nghiệm Cholesterol vào các đợt khám sức khỏe định kỳ. Bởi chỉ số xét nghiệm máu cholesterol toàn phần <200 mg/dL (5,1 mmol/L) có khả năng trong tình trạng bình thường, nguy cơ mắc bệnh động mạch vành rất thấp. Ngược lại chỉ số Cholesterol toàn phần đạt khoảng 200 - 239mg/dL (5,1 - 6,2 mmol/L) có thể tiên lượng được người bệnh đã hoặc đang có vấn đề về sức khỏe, cần chú trọng sinh hoạt điều độ và nên theo dõi sức khỏe định kỳ. Chỉ số Cholesterol toàn phần >= 240 mg/dL (6,2 mmol/L) cho biết chỉ số xét nghiệm máu Cholesterol tăng cao, người bệnh rất dễ có nguy cơ mắc bệnh xơ vữa động mạch.

Theo ý kiến của các bác sĩ chuyên khoa, người càng lớn tuổi, lượng Cholesterol trong máu càng cao, tình trạng này xảy ra ở nam nhiều hơn nữ trong độ tuổi dưới 50, nhưng tỷ lệ mắc bệnh này lại cao hơn ở nữ giới so với nam giới khi trên 50 tuổi.

• LDL-cholesterol (LDL-c)

Đây là chỉ số thường được chỉ định thực hiện cho các bệnh nhân bị rối loạn mỡ máu, xơ vữa động mạch, tăng huyết áp, bệnh mạch vành, đái tháo đường,...

Bảng phân loại mức độ của chỉ số này như sau:

Chỉ số này càng cao thì cho thấy khả năng người bệnh có nguy cơ bị xơ vữa động mạch càng lớn. Thông thường chỉ số LDL-c tăng hay gặp trong các trường hợp như xơ vữa động mạch, rối loạn lipid máu, bệnh béo phì,... hoặc chỉ số này giảm trong các trường hợp như xơ gan, hội chứng kém hấp thu, suy kiệt, cường tuyến giáp,...

Khi nồng độ LDL xuất hiện nhiều trong máu trong một thời gian dài có thể hình thành các mảng xơ vữa động mạch. Các mảng xơ vữa này khiến chít hẹp mạch máu gây nhồi máu cơ tim hoặc tai biến mạch máu não rất nguy hiểm cho tính mạng người bệnh.

• HDL-cholesterol (HDL-c)

Đây là loại xét nghiệm chủ yếu được chỉ định cho bệnh nhân rối loạn mỡ máu, xơ vữa động mạch, tăng huyết áp hoặc kiểm tra sức khỏe định kỳ cho những người trên 40 tuổi,...

Ngược lại với các chỉ số trên, chỉ số HDL-c tăng cho thấy được người bệnh ít nguy cơ gây xơ vữa động mạch, còn trong trường hợp chỉ số này giảm thì người bệnh dễ có nguy cơ gây xơ vữa động mạch, hay gặp trong các trường hợp rối loạn mỡ máu, xơ vữa động mạch, tăng huyết áp, cơn đau thắt ngực,...

Các bằng chứng nghiên cứu đã chỉ ra rằng giải quyết được tình trạng rối loạn lipid máu rất là việc rất quan trọng để giúp hạn chế dẫn tới những biến chứng nguy hiểm như đột quỵ, bệnh mạch vành cũng như giảm tỷ lệ tử vong do biến chứng mạch máu. Để dự phòng các bệnh lý do rối loạn chuyển hóa mỡ gây ra, tất cả mọi người trong độ tuổi trưởng thành nên đi khám sức khỏe định kỳ để thực hiện các chỉ số trên.

2. Khi nào cần xét nghiệm cholesterol và ai nên thực hiện?

Các bác sĩ chuyên khoa điều khuyên rằng, tất cả những người trưởng thành nên kiểm tra cholesterol định kỳ. Đặc biệt là những người có nguy cơ cao như người bệnh đã và đang có bệnh lý tim mạch, đái tháo đường, béo phì hay tiền sử gia đình bị tăng lipid máu.

Khi có kết quả chỉ số xét nghiệm máu cholesterol sẽ giúp bác sĩ có căn cứ để tiên lượng tình trạng cũng như đưa ra chẩn đoán, phân loại  chính xác và giúp theo dõi diễn biến cho bệnh nhân tăng lipid máu. Bên cạnh đó, đánh giá nguy cơ hình thành mảng xơ vữa động mạch, từ đó lựa chọn phác đồ điều trị và theo dõi hiệu quả điều trị thích hợp.

Đối với người bệnh có tiền sử mắc bệnh gan hoặc nghi ngờ bệnh gan, xét nghiệm cholesterol toàn phần giúp đánh giá chức năng gan và mức độ nặng của bệnh lý gan.

Không những thế xét nghiệm cholesterol trong máu có thể giúp các bác sĩ điều chỉnh tình trạng của các hội chứng giảm hấp thu và hỗ trợ cho chẩn đoán các tình trạng rối loạn chức năng hoạt động của tuyến giáp.

3. Các bất thường do kết quả chỉ số xét nghiệm máu cholesterol giúp chỉ ra những vấn đề gì?

Chỉ số xét nghiệm cholesterol trong máu giúp người bệnh biết chính xác mức độ rối loạn mỡ máu của bản thân cũng như có kế hoạch trong việc dự phòng các biến chứng nguy hiểm đến sức khỏe.

Kết quả xét nghiệm cholesterol thường tăng cao có thể do các nguyên nhân thường gặp sau:

• Khẩu phần ăn hàng ngày nhiều cholesterol và axit béo xấu.
• Bệnh xơ vữa động mạch.
• Bệnh tim mạch.
• Tăng cholesterol máu.
• Tiền sử gia đình có tăng lipoprotein máu (tuýp IIa, IIb, III).
• Tăng triglyceride máu.
• Suy giáp.
• Hội chứng thận hư.
• Tắc mật.
• Xơ gan do mật.
• Béo phì.
• Rối loạn chức năng tụy.
• Tiền sản giật.
• Có thai.
• Không kiểm soát tốt chỉ số đường máu ở bệnh đái tháo đường.
• Bệnh có nhiều khối u vàng.

Chỉ số này giảm nồng độ có thể do các nguyên nhân thường gặp sau:

• Chế độ ăn các thực phẩm chứa nhiều axit béo không bão hòa.
• Suy dinh dưỡng.
• AIDS.
• Hội chứng giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng như: cắt đoạn ruột, viêm tụy mạn, bệnh Crohn.
• Cường giáp.
• Bệnh gan nặng, suy gan.
• Thiếu thành phần beta lipoprotein trong máu do yếu tố di truyền.
• Bệnh Tangier.
• Thiếu máu mạn, bệnh Biermer.
• Thiếu máu do tan máu.
• Nhiễm trùng nặng và sepsis.
• Đang dùng thuốc giảm cholesterol máu.

Do đó, khi kết quả xét nghiệm máu cholesterol ở mức cao cần được thực hiện phác đồ điều trị sớm để hạn chế các biến chứng, đặc biệt là biến chứng tim mạch. Ở người chỉ đơn thuần tăng cholesterol máu > 5,2mmol/L, lựa chọn điều trị đầu tiên và điều quan trọng là thay đổi lối sống lành mạnh hơn với những thói quen tích cực bao gồm:

• Hạn chế các thực phẩm chứa nhiều cholesterol và chất béo bão hòa, đặc biệt là mỡ, nội tạng và động vật.
• Giảm đường.
• Hạn chế sử dụng thức ăn chế biến sẵn, đồ chiên xào.
• Ăn nhiều chất xơ từ rau xanh, trái cây.
• Tăng hoạt động thể lực.

• Giữ cân nặng cân đối, thực hiện việc giảm cân nếu xảy ra tình trạng thừa cân béo phì.

Chỉ số cholesterol trong máu tăng cao có thể xảy ra trong một thời gian khá dài mà không có bất kỳ dấu hiệu nào. Đó là lý do mà mỗi người nên làm xét nghiệm định lượng cholesterol định kỳ để biết cách điều chỉnh chế độ ăn uống sao cho phù hợp.

Bên cạnh đó người bệnh cũng có thể làm thêm xét nghiệm máu tổng quát định kỳ từ cơ bản đến chuyên sâu để theo dõi sát chỉ số mỡ máu để từ đó có hướng xử lý phù hợp, ngăn ngừa biến chứng. Mặc dù chỉ là một xét nghiệm đơn thuần, tuy nhiên xét nghiệm máu đóng vai trò rất phần quan trọng của vấn đề kiểm tra sức khỏe tổng quát, giúp bác sĩ chẩn đoán hoặc theo dõi tình trạng bệnh lý cụ thể của khách hàng, đặc biệt đối với những người có nguy cơ hoặc đang mắc các bệnh tim mạch, cao huyết áp, thừa cân, béo phì.