Bị viêm tuỵ ăn được gì? Gợi ý chế độ dinh dưỡng tốt nhất

1. Viêm tuỵ cấp là gì?

Tụy là một tuyến tụy ở bên dưới và sau dạ dày có vai trò quan trọng trong việc tiêu hóa thức ăn và kiểm soát đường huyết. Khi tụy bị viêm nhiễm, nó không hoạt động đúng cách và có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe. Viêm tuỵ cấp, còn được gọi là “pancreatitis cấp tính”, là một tình trạng viêm nhiễm tụy xảy ra đột ngột và thường gắn với triệu chứng nghiêm trọng.

Viêm tuỵ cấp có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân, nhưng đa số các trường hợp do nguyên nhân uống rượu và sỏi mật, một số các nguyên nhân khác ít gặp hơn bao gồm: Chấn thương, bệnh tự miễn, nhiễm trùng, rối loạn chuyển hoá, sử dụng thuốc tùy tiện…

Triệu chứng của viêm tuỵ cấp có thể bao gồm đau bên trên và ở phía sau bên trái của bụng, đau lan đến lưng, buồn nôn, nôn mửa, sốt, và đau bên trên bụng khi áp dụng áp lực.

Viêm tuỵ cấp cần được chẩn đoán và điều trị ngay lập tức, bởi vì nó có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như suy tụy, nhiễm trùng hoặc thậm chí tử vong. Điều trị thường bao gồm việc ngừng ăn thức ăn một thời gian, tiêm thuốc chống đau, và theo dõi chặt chẽ tại bệnh viện. Đôi khi, nếu có biến chứng nghiêm trọng hoặc viêm tụy kéo dài, phẫu thuật có thể cần thiết để điều trị vấn đề.

2. Các biểu hiện của viêm tụy cấp

Biểu hiện của viêm tụy cấp có thể xuất hiện với nhiều triệu chứng khác nhau và cường độ có thể biến đổi từ nhẹ đến nghiêm trọng. Dưới đây là một số biểu hiện thường gặp của viêm tụy cấp:

• Đau bên trên và ở phía sau bên trái của bụng: Đây là triệu chứng phổ biến nhất và thường là triệu chứng đặc trưng của viêm tụy cấp. Đau có thể xuất hiện đột ngột và kéo dài trong thời gian từ 1 vài giờ đến vài ngày. Đau có thể lan đến lưng và thậm chí cả ngực.
• Buồn nôn và nôn mửa: Người mắc viêm tụy cấp thường cảm thấy buồn nôn và có thể nôn mửa. Nôn mửa có thể giúp giảm đi đau bụng tạm thời.
• Sưng bên trên bụng: Bên trên bụng có thể sưng và căng tròn do viêm nhiễm tụy.
• Sốt: Một số người có thể phát triển sốt do viêm nhiễm tụy.
• Thay đổi về tình trạng phân: Có thể xuất hiện tiêu chảy hoặc táo bón, hoặc thậm chí xen kẽ giữa cả hai.
• Mệt mỏi và yếu đuối: Người mắc viêm tụy cấp thường cảm thấy mệt mỏi và yếu đuối.
• Sự mất cân đối và giảm cân: Mất cân đối và giảm cân không rõ nguyên nhân có thể xảy ra trong một số trường hợp.
• Kích thước tụy tăng: Trong một số trường hợp nghiêm trọng, tụy có thể sưng lên và trở nên to hơn.
• Thở nhanh và nhịp tim nhanh: Trong trường hợp nghiêm trọng, viêm tụy cấp có thể gây ra sự tăng nhịp tim và thở nhanh do sự căng thẳng và sưng hơn của tụy tạo áp lực lên các cơ quan lân cận.

3. Chế độ ăn khi mắc bệnh viêm tụy cấp

Tuỳ vào nguyên nhân và diễn tiến của bệnh mà người bệnh có thể được điều trị bằng sử dụng thuốc, dịch truyền hay có thể can thiệp phẫu thuật. Cùng với đó, chế độ ăn chính là một phần quan trọng trong quá trình điều trị bệnh viêm tụy cấp. Khi mắc bệnh này, tụy thường bị viêm nhiễm và hoạt động kém, điều này có thể gây ra triệu chứng đau và khó chịu. Một chế độ ăn uống thích hợp có thể giúp giảm triệu chứng và tạo điều kiện thuận lợi cho sự phục hồi của tụy. 

3.1. Bị viêm tuỵ ăn được gì?

Nếu bạn vẫn đang băn khoăn không biết viêm tụy ăn được gì thì câu trả lời chính là:

• Sữa chua: Người bệnh viêm tụy nên đặc biệt quan tâm đến loại thực phẩm này. Trong sữa chua chứa rất nhiều acid lactic và men tiêu hóa, chúng giúp cải thiện quá trình tiêu hóa, làm cho việc vận chuyển thức ăn trong dạ dày dễ dàng hơn và tiêu hóa tốt hơn. Do đó, một thói quen tốt là ăn mỗi ngày 1 - 2 hũ sữa chua, nhưng hãy chọn loại không đường để tránh tăng đường huyết.
• Thực phẩm giàu protein: Bao gồm thịt nạc, cá, đậu các loại và thịt gia cầm đã bỏ da… là đáp án lý tưởng cho thắc mắc “bị viêm tụy nên ăn gì?”. Protein là thành phần quan trọng giúp cung cấp năng lượng và duy trì cơ bắp.
• Rau lá màu xanh sẫm và cà rốt: Bao gồm cả trái cây như quả mọng, việt quất, nho, và lựu. Những thực phẩm này giàu vitamin và chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ sức kháng của cơ thể.
• Ngũ cốc nguyên hạt và khoai lang: Đây là nguồn cung cấp năng lượng bền vững và chất xơ, giúp kiểm soát lượng cholesterol trong cơ thể. Điều này hỗ trợ giảm nguy cơ hình thành và phát triển sỏi mật cũng như giảm lượng chất béo trung tính, một trong những yếu tố gây viêm tụy cấp hàng đầu.
• Sữa ít béo: Lựa chọn sữa ít béo giúp cung cấp canxi và dưỡng chất cần thiết cho cơ thể mà không tăng lượng chất béo không cần thiết.
• Tập trung vào việc ăn nhiều rau, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt sẽ giúp kiểm soát cholesterol và cung cấp chất xơ, giúp giảm nguy cơ sỏi mật và giảm lượng chất béo trung tính - một trong những yếu tố hàng đầu gây viêm tụy cấp. Hơn nữa, những thực phẩm này còn cung cấp chất chống oxy hóa mạnh mẽ, đóng góp vào việc giảm viêm và bảo vệ sức kháng của cơ thể.

3.2. Bị viêm tụy không nên ăn gì?

Sau khi đã biết bị viêm tụy nên ăn gì thì người bệnh cũng cần tránh 1 số thực phẩm sau:

• Bánh và tinh bột: Các loại bánh mì và bánh ngọt chứa nhiều tinh bột và chất béo, điều này không tốt cho sức khỏe của người bệnh viêm tụy. Bệnh viêm tụy làm suy giảm chức năng tụy và khả năng tiết enzyme tiêu hóa, dẫn đến việc tiêu hóa thức ăn trở nên khó khăn hơn. Chất béo và tinh bột khó tiêu hóa trong các loại bánh như bánh rán, bánh sừng bò, bánh quy, và bánh quế, nên người bệnh cần hạn chế tiêu thụ chúng. Thay vào đó, nên chọn các loại tinh bột nguyên hạt như mì ống, gạo nâu, ngũ cốc và bánh ngô.
• Thực phẩm nhiều dầu mỡ: Các món ăn chế biến với quá nhiều dầu mỡ, chẳng hạn như thực phẩm rán, rau xào và chiên, nên được hạn chế hoặc chế biến với ít dầu mỡ. 
• Sữa và rượu bia: Rượu và bia là nguyên nhân hàng đầu gây viêm tụy. Việc tiếp tục tiêu thụ nhiều loại đồ uống này trong thời gian mắc bệnh có thể làm triệu chứng trở nên trầm trọng hơn. Do đó, cần tránh tất cả loại rượu và bia. Ngoài ra, sữa cũng là một nguồn thực phẩm giàu chất béo. Bệnh nhân cần hạn chế tiêu thụ sữa và các sản phẩm từ sữa có hàm lượng chất béo cao như sữa chua, phô mai, và bánh sữa. Thay thế bằng nước lọc, nước trái cây, trà, cà phê nhẹ, và các thức uống dễ tiêu hóa để đảm bảo cung cấp đủ nước cho cơ thể.
• Thịt đỏ: Thịt đỏ chứa nhiều protein nhưng lại có hàm lượng chất béo cao, chiếm tới 15 - 20%. Mặc dù thịt gà, thịt vịt, thịt bò, và thịt lợn vẫn cần có trong chế độ ăn, nhưng người bệnh nên chọn các phần thịt ít mỡ nhất để giảm lượng chất béo tiêu thụ.

3.3. Một số lưu ý về chế độ ăn cho người viêm tụy cấp

Dưới đây là một số lời khuyên về chế độ ăn khi mắc bệnh viêm tụy cấp:

• Khi nghi ngờ hay xác định mắc bệnh viêm tụy cấp, người bệnh cần ngay lập tức nhịn ăn uống cho đến khi các biểu hiện bệnh (đau bụng, nôn, chướng bụng…) thuyên giảm. Lúc này người bệnh sẽ được cung cấp nước và chất dinh dưỡng qua đường truyền tĩnh mạch hay ống thông dạ dày tại cơ sở y tế.
• Khi các biểu hiện bệnh thuyên giảm, người bệnh có thể ăn những thức ăn lỏng, mềm, giàu tinh bột, giàu đạm và ít chất béo như: Gạo, khoai tây, ngũ cốc, cá, thịt nạc, rau củ, trái cây, các loại hạt… và uống đủ nước.

• Tránh hút thuốc lá và hít phải khói thuốc.
• Khi đã khỏi bệnh, người bệnh cần có chế độ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng, bổ sung vitamin và khoáng chất để phục hồi, tuy nhiên vẫn cần hạn chế chất béo.
• Ăn nhỏ và thường xuyên: Thay vì ăn một bữa lớn, hãy chia bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ và ăn thường xuyên trong ngày. Điều này giúp giảm áp lực lên tụy và hỗ trợ tiêu hóa.
• Uống đủ nước: Hãy đảm bảo duy trì sự thủy động bằng cách uống đủ nước mỗi ngày, nhưng hạn chế nước lọc.

Hãy nhớ rằng, việc điều trị và chế độ ăn uống cho người bị viêm tụy cấp có thể thay đổi theo từng giai đoạn của bệnh và tùy thuộc vào sự khởi đầu và phát triển của bệnh. Do đó, nếu mắc phải căn bệnh này, bạn hãy thăm khám sức khỏe định kỳ để nhận được những lời khuyên hữu ích từ bác sĩ.