Béo phì và hen suyễn liên quan như thế nào?

1. Mối liên hệ giữa béo phì và hen suyễn

Béo phì và hen suyễn là 1 vấn đề sức khỏe cộng đồng được nhiều người quan tâm. Béo phì vừa là yếu tố nguy cơ chính vừa là yếu tố điều chỉnh bệnh hen suyễn ở trẻ em và người lớn. Điều này có nghĩa là những người bị béo phì có nguy cơ mắc bệnh hen suyễn cao hơn và những người mắc bệnh hen suyễn béo phì có nhiều triệu chứng lâm sàng hơn, các đợt cấp trầm trọng và thường xuyên hơn, giảm đáp ứng với một số loại thuốc hen suyễn và giảm chất lượng cuộc sống. Bị hen suyễn và béo phì hay hen suyễn béo phì là một hội chứng phức tạp, bao gồm các kiểu hình bệnh khác nhau, những kiểu hình mới bắt đầu được hiểu rõ. 

Béo phì được xác định theo ngưỡng BMI, ở người lớn, béo phì được định nghĩa là chỉ số khối cơ thể (BMI) là 30 kg/m2 trở lên, một chỉ số BMI nhất định có thể phản ánh sự khác biệt lớn về sinh lý và sức khỏe trao đổi chất. Sự khác biệt này có thể quan trọng đối với bệnh hen suyễn là trong khi interleukin huyết thanh (IL-)6 (được sản xuất bởi các đại thực bào trong mô mỡ và là dấu hiệu của sức khỏe trao đổi chất) là dấu hiệu của mức độ nghiêm trọng của bệnh hen suyễn. 

Theo một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng, tình trạng viêm gia tăng ở những người béo phì với nhiều mỡ bụng mắc bệnh hen suyễn, so với những người kiểm soát béo phì. Rối loạn chức năng chuyển hóa quan trọng hơn khối lượng chất béo đối với bệnh hen suyễn ở người béo phì. Tuy nhiên, hầu hết các nghiên cứu về bệnh hen suyễn đã sử dụng chỉ số BMI và rối loạn chức năng chuyển hóa liên quan đến béo phì.

2. Béo phì có gây hen suyễn không?

Những người có chỉ số khối cơ thể BMI từ 30 trở lên có nguy cơ mắc bệnh hen suyễn cao hơn nhiều so với những người có chỉ số BMI thấp hơn. 7 % người trưởng thành có chỉ số BMI ở mức bình thường mắc bệnh hen suyễn nhưng 11 phần trăm người trưởng thành có chỉ số BMI được phân loại là béo phì mắc bệnh hen suyễn. 

Hiện nay, vẫn chưa có nghiên cứu nào giải thích cơ chế tại sao tăng trọng lượng, béo phì lại gây ra bệnh hen suyễn. Trọng lượng tăng thêm quanh ngực và bụng có thể làm co thắt phổi và khiến bạn khó thở hơn. Đồng thời, các ô mỡ tạo ra các chất gây viêm có thể ảnh hưởng đến phổi và một số nghiên cứu cho rằng những chất này ảnh hưởng đến bệnh hen suyễn.

Đồng thời, trường hợp béo phì ở bệnh nhân hen suyễn thường sử dụng nhiều thuốc hơn, bị các triệu chứng nghiêm trọng hơn và ít có khả năng kiểm soát bệnh hen suyễn hơn so với những người có cân nặng thuộc ngưỡng trung bình. Theo những nghiên cứu gần đây thì trường hợp béo phì ở bệnh nhân hen suyễn kiểm soát hen suyễn kém hơn so với khi điều trị bằng theophylline, một loại thuốc dùng trong điều trị hen suyễn làm giãn cơ trơn phế quản. Các nhóm nghiên cứu khác đã báo cáo rằng béo phì cũng làm giảm hiệu quả của các loại thuốc như corticosteroid dạng hít.

Những người mắc cả bệnh béo phì và hen suyễn thường có các vấn đề y tế khác có thể ảnh hưởng đến bệnh hen suyễn. Những người có chỉ số BMI trên 30 có xu hướng bị trầm cảm thường xuyên hơn những người có thể trạng trung bình. Đồng thời, trầm cảm có liên quan đến các triệu chứng hen suyễn nặng hơn. Một vấn đề y tế khác phổ biến hơn ở những người thừa cân hoặc béo phì là chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn. Những người bị ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn và hen suyễn cũng có các triệu chứng hen suyễn nghiêm trọng hơn so với những người mắc bệnh hen suyễn mà không bị ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn.

Béo phì là một yếu tố nguy cơ quan trọng đối với bệnh hen suyễn và bệnh hen suyễn, cả ở trẻ em và người lớn. Các cơ chế cơ bản tiềm ẩn bao gồm yếu tố di truyền, các yếu tố dinh dưỡng và chế độ ăn uống, sự thay đổi trong hệ vi sinh vật đường ruột, viêm hệ thống, bất thường chuyển hóa và thay đổi chức năng và giải phẫu phổi. Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy can thiệp giảm cân ở người bị hen suyễn và béo phì cũng giúp cải thiện tình trạng bệnh hen suyễn.

3. Chế độ ăn uống với người béo phì bị hen suyễn

Các vi chất dinh dưỡng cụ thể có thể liên quan đến mối liên hệ giữa béo phì và hen suyễn. Béo phì có liên quan đến lượng vitamin D lưu thông thấp. Thiếu hụt vitamin D có thể là một yếu tố rủi ro cho sự phát triển của cả bệnh béo phì và hen suyễn: thiếu vitamin D trước khi sinh có liên quan đến béo phì ở con cái và việc bổ sung vitamin D trước khi sinh dẫn đến giảm nguy cơ mắc bệnh thở khò khè khi lên 3 tuổi. Điều này có thể rất có ý nghĩa đối với bệnh hen suyễn ở trẻ béo phì.

Chế độ ăn kiêng thúc đẩy bệnh béo phì, chẳng hạn như kiểu ăn kiêng phương Tây, có xu hướng chứa nhiều axit béo bão hòa, ít chất xơ và chất chống oxy hóa, đồng thời chứa nhiều đường như fructose. Một bữa ăn chứa nhiều axit béo bão hòa sẽ làm tăng tình trạng viêm đường thở do tăng số lượng bạch cầu trung tính và giảm khả năng đáp ứng của thuốc giãn phế quản. 

Chế độ ăn uống có khả năng ảnh hưởng trực tiếp đến đường thở, nhưng cũng có thể có tác động gián tiếp đến đường thở thông qua các tác động lên hệ vi sinh vật đường ruột. Một số lời khuyên về chế độ ăn uống với người béo phì bị hen suyễn cụ thể như sau: 

• Nuôi con bằng sữa mẹ có liên quan đến việc giảm nguy cơ mắc bệnh béo phì và hen suyễn. 
• Áp dụng một chế độ dinh dưỡng giàu vitamin, chất xơ hạn chế đường. Đồ uống chứa nhiều đường là một yếu tố nguy cơ gây ra bệnh hen suyễn, cũng như chế độ ăn ít rau và ngũ cốc nhưng lại nhiều đồ ngọt và các sản phẩm được làm từ sữa. 
• Bổ sung vào thực đơn hàng ngày các loại thực phẩm giàu Omega-3. Omega-3 có liên quan đến tỷ lệ mắc bệnh hen suyễn thấp hơn, trong khi axit béo omega-6 có liên quan đến nguy cơ mắc bệnh hen suyễn cao hơn đối với trẻ em.

4. Cách giảm béo phì ở người bị hen suyễn

Thừa cân làm tăng nguy cơ mắc bệnh hen suyễn và khiến bệnh hen suyễn nặng hơn, khó kiểm soát hơn. Vậy giải pháp là gì? Giảm cân có thể khó khăn đối với bất kỳ ai và có thể đặc biệt khó khăn nếu bệnh hen suyễn gây khó khăn cho việc tập thể dục. Đi bộ nhiều hơn, cố gắng tập thể dục mỗi ngày sẽ giúp giảm cân đồng thời cũng giúp bạn dễ thở hơn.

Ngày nay, nếu bạn đang mong muốn tìm một phương pháp giảm cân an toàn và hiệu quả, bạn có thể tham khảo liệu pháp tiêu hao năng lượng. Phương pháp này sử dụng vitamin và các loại khoáng chất với vai trò thúc đẩy sự chuyển hóa mỡ theo cơ chế tự nhiên, không gây ra những ảnh hưởng đến sức khỏe. Trước khi thực hiện phương pháp này thì bạn sẽ được bác sĩ đánh giá sức khỏe tổng thể sau đó bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ giảm cân phù hợp với từng người dựa trên kết quả xét nghiệm cơ bản như xét nghiệm máu và chỉ số khối cơ thể (BMI). Trong suốt quá trình thực hiện liệu trình sẽ luôn có bác sĩ điều trị theo sát, lên kế hoạch dinh dưỡng kết hợp với luyện tập sao cho phù hợp với thể trạng của từng người.