Vì sao bệnh buồng trứng đa nang (PCOS) dễ tăng cân? PCOS và béo phì có mối liên hệ thế nào?

1. Vì sao bệnh buồng trứng đa nang gây tăng cân?

Thừa cân béo phì đang là vấn đề lo ngại của nhiều người, đặc biệt là các chị em phụ nữ. Nhiều người thường tìm hiểu xem đa nang buồng trứng có gây tăng cân không hoặc vì sao đa nang buồng trứng bị tăng cân.

Buồng trứng đa nang (PCOS) là chứng rối loạn nội tiết tố phổ biến nhất ở phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ và có thể dẫn đến các vấn đề về khả năng sinh sản. Phụ nữ mắc PCOS có lượng hormone nam cao hơn và cũng ít nhạy cảm hơn với insulin hoặc đề kháng insulin. Dưới đây là những lý do khiến đa nang buồng trứng tăng cân.

1.1 Kháng insulin

Kháng insulin được cho là một trong những nguyên nhân tăng cân do đa nang buồng trứng. Insulin là một loại hormone giúp điều chỉnh lượng đường trong máu. Trong PCOS, các tế bào của cơ thể trở nên kém phản ứng với insulin, dẫn đến nguy cơ kháng insulin. Điều này khiến tuyến tụy sản xuất thêm insulin để bù đắp. Nồng độ insulin tăng cao có thể góp phần tăng cân bằng cách tăng cảm giác đói, thúc đẩy tích trữ chất béo và ức chế sự phân hủy chất béo dự trữ. 

Insulin cần thiết cho việc điều chỉnh lượng đường trong máu và dự trữ năng lượng trong cơ thể bạn. Nghiên cứu cho thấy rằng mức insulin cao có liên quan đến việc tăng lượng mỡ trong cơ thể và tăng cân trong dân số nói chung và ở những người mắc PCOS.

1.2 Nồng độ Androgen tăng cao

Những người mắc PCOS thường có lượng hormone androgen (nội tiết tố nam) như testosterone cao hơn. Nồng độ androgen tăng cao này có thể góp phần tăng cân bằng cách tăng cảm giác thèm ăn, đặc biệt đối với thực phẩm có hàm lượng calo cao và thúc đẩy tích tụ mỡ bụng. Vì vậy, tăng nồng độ androgen khiến phụ nữ bị buồng trứng đa nang dễ tăng cân.

1.3 Suy giảm hormone điều chỉnh sự thèm ăn

Một yếu tố khác có thể gây khó khăn cho việc giảm cân và duy trì cân nặng đối với những người mắc PCOS là sự điều hòa nội tiết tố bất thường về cảm giác thèm ăn và cảm giác no.

Mức độ hormone điều chỉnh sự thèm ăn ghrelin, cholecystokinin và leptin đã được chứng minh là bị suy giảm ở phụ nữ mắc PCOS. Mức độ rối loạn chức năng của các hormone này có thể kích thích cơn đói ở những người mắc PCOS. Điều đó khuyến khích bạn ăn nhiều hơn và gây khó khăn cho việc kiểm soát cân nặng. Đó là một trong những lý do buồng trứng đa nang dễ gây tăng cân.

1.4 Thay đổi nội tiết tố khác

Chức năng buồng trứng bị gián đoạn cũng là lý do tăng cân do đa nang buồng trứng. Trong PCOS, buồng trứng có thể không rụng trứng thường xuyên, dẫn đến mất cân bằng hormone sinh sản. Sự mất cân bằng này bao gồm nồng độ estrogen (nội tiết tố nữ) cao hơn và nồng độ progesterone thấp hơn. Nồng độ estrogen tăng cao có thể thúc đẩy tăng cân bằng cách tăng cảm giác thèm ăn và thúc đẩy tích trữ chất béo, đặc biệt là quanh hông và đùi.

Một số người mắc PCOS cũng có thể có tuyến giáp hoạt động kém như suy giáp hoặc chức năng tuyến giáp dưới mức tối ưu. Tuyến giáp sản xuất hormone điều chỉnh quá trình trao đổi chất. Khi chức năng tuyến giáp bị suy giảm, có thể làm chậm tốc độ trao đổi chất và góp phần tăng cân. Vì chức năng tuyến giáp thấp khiến người đa nang buồng trứng bị tăng cân.

Viêm cũng được xem là lý do đa nang buồng trứng tăng cân. PCOS có liên quan đến tình trạng viêm mãn tính ở mức độ thấp trong cơ thể. Các dấu hiệu viêm có thể phá vỡ sự điều hòa nội tiết tố bình thường, bao gồm cả độ nhạy insulin và góp phần tăng cân.

1.5 Hội chứng ngưng thở khi ngủ

Phụ nữ mắc PCOS có nguy cơ mắc chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn cao hơn nhiều so với những phụ nữ không mắc bệnh này. Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn xảy ra khi đường hô hấp trên bị tắc nghẽn gây thiếu oxy trong khi ngủ. Điều này dẫn đến buồn ngủ ban ngày, huyết áp cao và tăng cân.

Trong khi trọng lượng cơ thể dư thừa là yếu tố chính gây ra chứng ngưng thở khi ngủ, thì nồng độ androgen (hormone như testosterone) cao trong PCOS cũng được cho là có vai trò ảnh hưởng đến thụ thể giấc ngủ. Thiếu ngủ có liên quan đến tình trạng kháng insulin và tăng cân.

Chứng ngưng thở khi ngủ càng nghiêm trọng thì nguy cơ suy giảm dung nạp glucose càng cao. Đó là lý do tại sao tất cả phụ nữ mắc PCOS nên được kiểm tra chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn và được điều trị thích hợp nếu được chẩn đoán.

2. PCOS có khiến việc giảm cân gặp khó khăn không?

Sau khi tìm hiểu vì sao buồng trứng đa nang dễ gây tăng cân, chúng ta nhận thấy rằng việc tăng cân do đa nang buồng trứng xảy ra chủ yếu do rối loạn hormone, nội tiết tố và tình trạng đề kháng insulin dẫn đến tăng sự thèm ăn, tích tụ mỡ thừa trong cơ thể. Vì vậy, bệnh buồng trứng đa nang khiến việc giảm cân gặp nhiều khó khăn hơn.

Trong khi đối với tăng cân đơn thuần do chế độ ăn và lối sống không lành mạnh, ít vận động hoạt động thể lực, bạn chỉ cần cố gắng thay đổi lối sống, ăn uống và tập luyện, bạn hoàn toàn có thể giảm cân hiệu quả. Còn đối với người đa nang buồng trứng bị tăng cân, họ cần kết hợp thêm phương pháp điều chỉnh rối loạn hormone và nội tiết tố đi kèm với chế độ ăn tập luyện để đạt được kết quả giảm cân. 

3. Cách nào giảm cân cho người bị PCOS?

Sau khi tìm hiểu đa nang buồng trứng có gây tăng cân không và những cơ chế buồng trứng đa nang gây tăng cân, chúng ta cùng tìm hiểu các cách giảm cân cho người bị PCOS.

3.1. Giảm lượng carb nạp vào

Giảm mức tiêu thụ carbohydrate có thể giúp kiểm soát PCOS do tác động của nó lên mức insulin. Tình trạng kháng insulin xảy ra khi các tế bào của bạn phản ứng bất thường với hormone insulin. Có khoảng 35–80% những người mắc PCOS đều trải qua tình trạng này.

3.2. Ăn nhiều chất xơ

Vì chất xơ giúp cơ thể no sau bữa ăn nên chế độ ăn nhiều chất xơ có thể thúc đẩy giảm cân ở những người mắc PCOS. Vì vậy, bạn cần tăng cường bổ sung nhiều rau xanh, trái cây.

Tại Hoa Kỳ, lượng chất xơ tham chiếu trong chế độ ăn uống là 14 gam (g) trên 1.000 calo, hoặc khoảng 25 g mỗi ngày đối với phụ nữ. Tuy nhiên, hầu hết người Mỹ chỉ tiêu thụ khoảng 15 g chất xơ mỗi ngày.

Trong một nghiên cứu năm 2019, các nhà nghiên cứu đã liên kết lượng chất xơ ăn vào cao hơn với khả năng kháng insulin thấp hơn, tổng lượng mỡ trong cơ thể ít hơn và ít mỡ bụng hơn ở những người mắc PCOS.

3.3. Ăn đủ chất đạm

Protein giúp bạn tăng cảm giác no sau bữa ăn và ổn định lượng đường trong máu. Nó cũng có thể hỗ trợ giảm cân bằng cách giảm cảm giác thèm ăn, giúp bạn đốt cháy nhiều calo hơn và điều chỉnh hormone gây đói.

Trong một nghiên cứu cũ hơn năm 2012, 57 người mắc PCOS đã áp dụng chế độ ăn giàu protein bao gồm hơn 40% calo từ protein và 30% từ chất béo hoặc chế độ ăn tiêu chuẩn bao gồm ít hơn 15% từ protein và 30% từ chất béo.

Những người trong nhóm giàu protein giảm trung bình 9,7 pound (4,4 kg) sau 6 tháng - nhiều hơn đáng kể so với những người trong nhóm đối chứng. Nếu bạn lo lắng rằng mình không nhận đủ chất đạm, hãy cân nhắc bổ sung vào bữa ăn hoặc chọn đồ ăn nhẹ giàu protein. Thực phẩm giàu protein lành mạnh bao gồm trứng, các loại hạt, sữa, thịt và hải sản.

3.4. Ăn chất béo lành mạnh

Có nhiều chất béo lành mạnh trong chế độ ăn uống có thể giúp bạn cảm thấy hài lòng hơn sau bữa ăn và giải quyết vấn đề giảm cân cũng như các triệu chứng khác của PCOS.

Bơ, dầu ô liu, dầu dừa và bơ hạt là một số thực phẩm chứa chất béo lành mạnh. Kết hợp chất béo lành mạnh với nguồn protein có thể làm tăng thêm tác dụng làm no của bữa ăn chính và đồ ăn nhẹ.

3.5. Ăn thực phẩm lên men

Vi khuẩn đường ruột khỏe mạnh có lợi cho quá trình tiêu hoá, hấp thụ, trao đổi chất và có thể đóng một vai trò trong quá trình duy trì cân nặng. Các nghiên cứu cho thấy những người mắc PCOS có thể có ít vi khuẩn đường ruột khỏe mạnh hơn những người không mắc bệnh này. Nghiên cứu mới nổi cũng cho thấy rằng một số chủng vi khuẩn có lợi nhất định có thể có tác dụng tích cực trong việc giảm cân.

Ăn thực phẩm chứa nhiều men vi sinh - chẳng hạn như sữa chua, kefir, dưa cải bắp và các khác có thể giúp tăng lượng vi khuẩn có lợi trong ruột.

3.6. Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn và đường bổ sung

Một mẹo khác để giảm cân khi mắc PCOS là cắt giảm lượng thức ăn ít dinh dưỡng hơn. Thực phẩm chế biến sẵn và đường bổ sung có thể làm tăng lượng đường trong máu và tăng nguy cơ kháng insulin, có liên quan đến béo phì.

Những người mắc PCOS có thể xử lý đường khác với những người không mắc bệnh này. Nghiên cứu cho thấy sau khi tiêu thụ cùng một lượng đường, phụ nữ mắc PCOS có lượng đường trong máu và insulin tăng đột biến hơn so với phụ nữ không mắc bệnh này.

Các chuyên gia khuyên những người mắc PCOS nên hạn chế tiêu thụ đường bổ sung và carbs tinh chế. Điều này có thể giúp họ kiểm soát các triệu chứng và duy trì trọng lượng cơ thể vừa phải. Thực phẩm chứa nhiều đường bổ sung và carbs tinh chế bao gồm bánh ngọt, bánh quy, kẹo và thức ăn nhanh.

3.7. Tập thể dục thường xuyên

Tập thể dục là một chiến lược hiệu quả để tăng cường giảm cân. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) khuyến nghị 30 phút hoạt động vừa phải 5 ngày mỗi tuần, trong tổng số 150 phút hoạt động vừa phải mỗi tuần. Các hoạt động với cường độ vừa phải bao gồm chạy bộ, đi bộ nhanh, bơi lội, đạp xe, tennis..

Mặc dù tập thể dục ở những người mắc PCOS giảm ít mỡ hơn những người không mắc bệnh này, nhưng chế độ tập thể dục đã giúp giảm mỡ bụng và cải thiện độ nhạy insulin.

3.8. Ngủ đủ giấc

Các chuyên gia ngày càng thừa nhận giấc ngủ là trung tâm của sức khỏe tổng thể. Nếu bạn mắc PCOS, bạn có thể bị rối loạn giấc ngủ, bao gồm buồn ngủ ban ngày quá mức, ngưng thở khi ngủ và mất ngủ. Thiếu ngủ đã được chứng minh là làm tăng hoạt động của các hormone chẳng hạn như ghrelin và cortisol. Đây là những hormone gây cảm giác đói, có thể khiến bạn ăn nhiều hơn trong ngày.

Trên thực tế, các nhà nghiên cứu đã liên kết việc ngủ không đủ giấc với nguy cơ thừa cân hoặc béo phì cao hơn. Các chuyên gia gợi ý rằng người lớn nên nhắm tới giấc ngủ ít nhất 7 giờ mỗi đêm.

3.9. Quản lý căng thẳng 

Căng thẳng có thể là một yếu tố nguy cơ gây tăng cân. Điều này có nghĩa là giảm mức độ căng thẳng có thể giúp bạn kiểm soát cân nặng của mình. Căng thẳng làm tăng nồng độ cortisol, một loại hormone do tuyến thượng thận sản xuất. Mức cortisol cao mãn tính có liên quan đến tình trạng kháng insulin và tăng cân.

Căng thẳng kéo dài cũng làm tăng nguy cơ tăng tụ nhiều mỡ bụng. Ngược lại, mỡ bụng làm tăng tình trạng viêm, khiến cơ thể bạn sản sinh ra nhiều cortisol hơn, tạo ra một vòng luẩn quẩn. Để giảm mức cortisol, hãy cân nhắc việc kết hợp các kỹ thuật quản lý căng thẳng vào cuộc sống hàng ngày, chẳng hạn như: tập yoga, dành thời gian trong tự nhiên, thực hành thiền, dành nhiều thời gian hơn để làm những việc bạn thích.

3.10 Can thiệp y tế

Việc kết hợp thêm một số thuốc giúp điều chỉnh hormone, cân bằng nội tiết tố và cải thiện tình trạng đề kháng insulin có thể giúp ích cho quá trình giảm cân. Và việc dùng thuốc nên được thăm khám, kê toa và theo dõi hiệu quả bởi các bác sĩ có chuyên môn.

Ngoài ra, bên cạnh chế độ ăn, tập luyện bạn có thể kết hợp thêm một số liệu pháp giúp giảm cân hiệu quả không xâm lấn, trong đó có liệu pháp tiêu hao mỡ Drip FIT. Liệu pháp này nhờ khả năng giảm mỡ và quản lý cân nặng ở cấp độ tế bào với công nghệ hiện đại độc quyền từ Mỹ sẽ giúp bạn giảm mỡ thừa, mỡ xấu trong cơ thể một cách hiệu quả. 

Trước khi tiến hành liệu pháp, bạn sẽ được thăm khám bởi các bác sĩ có chuyên môn và thực hiện một số xét nghiệm cận lâm sàng để đánh giá tình trạng bệnh lý nền và sức khỏe tổng quát. Từ đó, dựa trên nhu cầu và sức khỏe của mỗi cá nhân, bác sĩ sẽ đưa ra liệu trình điều trị phù hợp và hiệu quả nhất.

Qua bài viết trên đã giúp bạn tìm hiểu về lý do buồng trứng đa nang gây tăng cân cũng như các cách giảm cân cho người bị PCOS. Việc tăng cường tập luyện, thay đổi lối sống kết hợp chế độ ăn và điều chỉnh nội tiết tố góp phần làm giảm cân cho người bị PCOS.

Nguồn: healthline.com - .medicalnewstoday.com - webmd.com