Tế bào gốc trung mô là gì?

1. Tế bào gốc trung mô là gì?

Đây là tế bào gốc trưởng thành được phân lập từ các nguồn khác nhau với các chức năng chuyên biệt. Tế bào gốc trung mô có đặc tính tự đổi mới, điều hoà miễn dịch, chống viêm, truyền tín hiệu và biệt hoá. 

Tế bào gốc trung mô được phân lập từ nhiều loại mô khác nhau bao gồm mô mỡ, tủy xương, mô dây rốn, máu, gan, tủy răng và da. 

Ngoài ra, tế bào gốc trung mô có thể tham gia cả hệ miễn dịch bẩm sinh đồng thời thích ứng với các chức năng điều hoà của miễn dịch. Những hoạt động này được thực hiện chủ yếu thông qua tương tác với các tế bào miễn dịch bằng cách tiếp xúc giữa tế bào với tế bào. Hoạt động này còn được tiếp cận nhờ các cytokine. 

Tế bào gốc trung mô có khả năng biểu hiện thấp MHC lớp 1 và không biểu hiện HLA-DR, vì thế mà tế bào có khả năng tránh được nhiệt tượng thải ghép. Những đặc tính chuyên biệt và ưu việt của tế bào gốc trung mô sẽ được ứng dụng trong điều trị bệnh ngày càng phổ biến và hiệu quả trong lĩnh vực y học tái tạo. 

Các loại tế bào gốc trung mô: 

• Tế bào gốc trung mô từ tủy xương được miêu tả là tế bào gốc tạo máu khá dồi dào. Những thông tin này được ghi lại trong y văn những năm 1950. Tuy nhiên đến năm 1960 thì hai nhà khoa học James và Ernest đã thực hiện thí nghiệm nuôi cấy dung dịch tuỷ xương. Kết quả nghiên cứu cho thấy có thể tạo thành cụm các tế bào trong tủy xương, và đây chính là tiền đề phát triển các tế bào gốc trung mô từ tủy xương. 

Ở tủy xương, gai chậu trước và sau trên là vị trí thu thập tế bào gốc trung mô dễ dàng. Trong quần thể tế bào gốc trung mô của tủy xương có tỉ trọng chiếm khá ít so với số lượng tế bào đơn nhân. Nhưng đây lại là quần thể thể bào gốc trung mô đầu tiên được tiến hành nghiên cứu. Hiện nay, các nhà nghiên cứu vẫn sử dụng quần thể này để đánh giá tế bào trung mô từ các nguồn khác. Thêm vào đó, tế bào gốc trung mô từ tủy xương cũng có thể được lấy đồng thời từ các loại tế bào khác như tế bào miễn dịch, tế bào gốc tạo máu.

• Tế bào gốc trung mô tạo mô mỡ là nguồn tế bào gốc khá dồi dào và thuận lợi trong quá trình thu thập. Với tế bào gốc trung mô thu thập tại mô quá được thực hiện thông quá các thủ thuật như hút mỡ hoặc tác động đến mô mỡ trong phẫu thuật. Tế bào gốc trung mô được lấy từ các mô mỡ có khả năng tăng sinh khá mạnh, và có tính ổn định cao, dễ dàng nuôi cấy tế bào. Thêm vào đó, có thể sử dụng tế bào gốc từ mô mỡ ngay sau khi thu thập và tách chiết mà không cần phải thông qua quá trình nuôi cấy tăng sinh. 
• Tế bào gốc trung mô từ dây rốn được thu thập từ dây rốn của em bé khi vừa chào đời. Đây chính là nguồn tế bào chủ sinh. Đa phần dây rốn sẽ bị bỏ đi sau khi em bé chào đời, vì thế việc thu thập tế bào gốc từ bộ phận này có ý nghĩa khá lớn và không phải thực hiện bất kỳ xâm lấn nào đến cơ thể của bé hoặc của người mẹ. Tế bào gốc trung mô từ dây rốn có khả năng tăng sinh khá mạnh mẽ trong phòng thí nghiệm. Đồng thời tế nào gốc trung mô từ dây rốn cũng có khả năng biệt hoá cao. Việc thực hiện lưu trữ tế bào gốc dây rốn cùng với máu cuống rón chính là bảo hiểm sinh học quý mà cha mẹ có thể chuẩn bị cho con cái. 
• Ngoài ra tế bào gốc trung mô còn được tìm thấy ở máu ngoại vi của người trưởng thành khỏe mạnh. Mô nhau thai của trẻ vừa mới được sinh, dịch khớp thông qua thủ thuật chọc dịch khớp, bột giấy nha khoa được tìm thấy trong tuỷ chân răng. 

2. Vai trò của tế bào gốc trung mô trong lĩnh vực y khoa

• Chức năng tăng khả năng biệt hoá. Tế bào gốc trung mô có nhiều chức bao gồm khả năng biệt hoá tạo thành nhiều loại tế bào khác nhau chẳng hạn như tế bào xương, tế bào sụn, tế bào mỡ… Ngoài ra tế bào gốc trung mô còn có thể ức chế được phản ứng miễn dịch đồng thời thúc đẩy sửa chữa các mô cơ quan của cơ thể. 
• Chức năng điều hoà miễn dịch của tế bào gốc trung mô là đặc tính khá đặc trưng của loại tế bào này. Nó có thể thực hiện điều chỉnh hoạt động của hệ thống miễn dịch, giảm tình trạng viêm và ức chế các phản ứng miễn dịch trong cơ thể. Với chức năng này thì tế bào gốc trung mô có thể làm cho những loại tế bào này trở thành ứng viên đầy triển vọng trong liệu pháp tế bào ở các điều kiện khác nhau trong điều trị bệnh như bệnh tự miễn, bệnh mô ghép,…
• Thúc đẩy quá trình sửa chữa và tái tạo mô. Tế bào gốc trung mô có khả năng thúc đẩy quá trình sửa chữa mô thông qua việc giải phóng các yếu tố tăng trưởng và cytokine. Từ đó giúp thu hút các tế bào khác đến vị trí tổn thương. Các yếu tố này cũng có thể thúc đẩy quá trình hình các mạch máu mới cần cho quá trình sửa chữa các mô trong cơ thể. Tế bào gốc trung mô cũng đang được đánh giá cao trong các nghiên cứu lâm sàng và cận lâm sàng để thực hiện điều trị các bệnh như viêm xương khớp, hoặc bệnh tạo xương không hoàn hảo, bệnh đa xơ cứng, bệnh Crohn hoặc bệnh Parkinson… Điều quan trọng cần lưu ý rằng tế bào gốc trung mô đã cho kết quả triển vọng trong nghiên cứu tiền lâm sàng nhưng những nghiên cứu hiểu rõ về tiềm năng của tế bào gốc trung mô còn khá hạn chế. Vì thế cần có những nghiên cứu chuyên sâu để thực hiện liệu pháp an toàn và hiệu quả. 

3. Ứng dụng của tế bào gốc trung mô

Tế bào gốc trung mô được nghiên cứu để thực hiện nhiều ứng dụng trong điều bệnh bao gồm sửa chữa các mô cơ thể, y học tái tạo và các liệu pháp dựa trên tế bào cho các tình trạng bệnh khác nhau. Một số ứng dụng tế bào gốc trung mô trong điều trị bệnh: 

• Viêm xương khớp giúp thúc đẩy chữa sụn và giảm viêm trong viêm xương khớp. Đây chính là một bệnh thoái hoá khớp có ảnh hưởng tới sụn và xương ở khớp. 
• Viêm khớp dạng thấp sử dụng tế bào gốc trung mô có đặc tính chống viêm và điều hoà miễn dịch của cơ thể. Từ đó mang lại nhiều lợi ích trong điều trị viêm khớp dạng thấp hoặc các rối loạn tự miễn dịch gây viêm và tổn thương đến khớp. 

• Bệnh mảnh ghép chống lại vật chủ. Bệnh này có đặc tính ức chế miễn dịch và tế bào gốc trung mô sẽ hữu ích trong việc điều trị bệnh. Tuy nhiên biến chứng có thể xảy ra sau khi thực hiện ghép tủy xương. 
• Nhồi máu cơ tim sử dụng tế bào gốc trung mô giúp tăng khả năng sửa chữa các mô tim sau cơn đau tim. 
• Tổn thương tuỷ sống. Tế bào gốc trung mô có khả năng thúc đẩy quá trình sửa chữa các mô thần kinh bị tổn thương hoặc các tổn thương ở tủy sống. 
• Các bệnh tự miễn sử dụng tế bào gốc trung tăng khả năng chống viêm và điều hoà miễn dịch. Có thể sử dụng điều trị các bệnh tự miễn như bệnh lupus, đa xơ cứng…
• Bệnh đái tháo đường tuýp 1, điều trị với tế bào gốc trung mô giúp tăng khả năng bảo tồn các tế bào sản xuất insulin ở bệnh nhân. 
• Các bệnh về phổi. Tế bào gốc trung mô được xem xét về khả năng sửa chữa mô phổi trong các bệnh phổi như bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, hay hội chứng suy hô hấp cấp. 
• Bệnh đa xơ cứng, sử dụng tế bào gốc trung mô được chứng minh có đặc tính chống viêm tốt. Đồng thời có khả năng điều hoà miễn dịch. Từ đó mang lại nhiều lợi ích trong điều trị bệnh đa xơ cứng. Tế bào gốc trung mô kiểm soát được rối loạn tự miễn có ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương. 
• Bệnh lyme. Tế bào gốc trung mô có thể giúp sửa chữa tổn thương mô và giảm viêm do bệnh Lyme gây nên. Đây là bệnh nhiễm trùng co vi khuẩn lây truyền qua ve. 
• Bệnh Parkinson được điều trị bằng tế bào gốc trung mô giúp sửa chữa các tế bào thần kinh trong não bị tổn thương, hay các di chứng rối loạn thoái hoá ảnh hưởng đến cử động các chi của cơ thể. 
• Bệnh xơ cứng teo cơ một bên gây ra tổn thương các tế bào thần kinh trong não và tuỷ sống. Tế bào gốc trung mô có khả năng bảo vệ và sửa chữa các tế bào thần kinh trong tủy sống bị tổn thương

Tóm lại, tế bào gốc trung mô mang lại khá nhiều triển vọng trong điều trị các bệnh nên trên. Đồng thời nó cũng giúp phát triển lĩnh vực y học tái tạo. Tuy nhiên, những kết quả nghiên cứu về lợi ích của tế bào gốc trung mô vẫn cần được đánh giá sâu hơn để chọn lọc ra phương pháp điều trị phù hợp nhất. 

Tài liệu tham khảo: Maxpowerwellness.com