Nguy cơ ung thư ở người béo phì

1. Thừa cân, béo phì là bệnh gì?

Béo phì được định nghĩa là tình trạng tích lũy mỡ quá mức và không bình thường tại một vùng cơ thể hay toàn thân gây ra ảnh hưởng tới sức khỏe. Nhiều nguyên nhân có thể gây ra béo phì như lối sống sinh hoạt, thói quen ăn uống sinh hoạt, bệnh lý liên quan đến rối loạn hormon, yếu tố liên quan đến di truyền, yếu tố kinh tế...

Để phân loại mức độ béo phì, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thường sử dụng chỉ số khối cơ thể (Body Mass Index - BMI) được tính bằng cách chia cân nặng (được tính bằng kg) cho bình phương chiều cao (được tính bằng mét) theo công thức:

BMI = W (kg) / H (m2), quy ước W là cân nặng và  H là chiều cao.

Theo phân loại của Tổ chức Y tế Thế giới thì một người trưởng thành có chỉ số BMI dao động trong khoảng từ 25 đến 29,9 được xem là thừa cân và BMI lớn hơn hoặc bằng 30 được xem là béo phì.

2. Nguy cơ ung thư ở người béo

Nguyên nhân mắc bệnh ung thư do tình trạng béo phì cao thứ 2 sau hút thuốc. Theo nghiên cứu của Hiệp hội Ung thư Mỹ năm 2017 (American Cancer Society), béo phì là nguyên nhân đứng thứ hai gây ra bệnh ung thư sau hút thuốc lá và được các chuyên gia dự đoán sẽ trở thành nguyên nhân hàng đầu dẫn đến bệnh nguy hiểm này trong thập kỷ tới. Mỗi năm có trung bình khoảng 1,7 triệu người Mỹ được chẩn đoán mắc các bệnh ung thư, trong số đó có 40% trường hợp mắc bệnh có liên quan với các dấu hiệu thừa cân và béo phì.

Tại Anh, theo nghiên cứu có trung bình cứ 20 người được chẩn đoán ung thư thì có 1 người có liên quan đến tình trạng thừa cân béo phì. Theo thống kê từ Tổ chức nghiên cứu ung thư Anh (Cancer Research UK), béo phì là nguyên nhân gây ra trên 1800 ca ung thư mỗi năm và có xu hướng tăng lên 670000 ca trong vòng thời gian 20 năm tới.

Điều đáng nói là theo kết quả khảo sát từ Tổ chức Phòng chống Ung thư Anh (PRCP) cho thấy người dân chưa quan tâm cũng như chưa có nhận thức đúng đắn về mối liên hệ giữa béo phì và ung thư cũng như nguy cơ ung thư ở người béo.

Béo phì cũng là yếu tố làm gia tăng nguy cơ phát triển rất nhiều loại ung thư khác nhau. Theo kết quả khảo sát từ nhiều trung tâm nghiên cứu ung thư trên thế giới thì tỷ lệ tăng nguy cơ mắc 13 bệnh ung thư đối với người thừa cân, béo phì so với người bình thường được liệt kê như sau:

• Ung thư tử cung: 40% số ca mắc ung thư tử cung có liên quan đến tình trạng béo phì. Tỷ lệ tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư tử cung đối với người béo phì là 4 đến 7 lần so với người bình thường.
• Ung thư thực quản: nguy cơ ung thư ở người béo tăng cao gấp 2 đến 4 lần.
• Ung thư dạ dày: tỷ lệ mắc ung thư ở người béo phì tăng cao gần gấp đôi.
• Ung thư gan: nguy cơ ung thư ở người béo tăng cao gấp đôi.
• Ung thư thận: bệnh ung thư ở người béo phì tăng cao gấp đôi.
• Đa u tủy: nguy cơ ung thư ở người béo tăng nguy cơ từ 15- 20%.
• U màng não: đi kèm với tình trạng béo phì làm gia tăng lên từ 25- 50%.
• Ung thư tụy: ở người béo phì tăng cao gấp 1,5 lần.
• Ung thư đại tràng: người béo phì có nguy cơ mắc tăng cao hơn 30%.
• Ung thư túi mật: tăng cao 60%  và tỷ lệ mắc bệnh ở phụ nữ cao hơn so với nam giới.
• Ung thư vú: trước giai đoạn mãn kinh tăng 15%, sau mãn kinh tăng từ 20- 40%. Đồng thời, béo phì gây ung thư vú ở nam giới.
• Ung thư buồng trứng: ở phụ nữ thừa cân tăng hơn 10%.
• Ung thư tuyến giáp: cũng tăng nhẹ 10%.
• Các dạng ung thư tuyến tiền liệt xâm lấn.

Ngoài ra, việc dư thừa quá nhiều mỡ bụng hay có thể hiểu là vòng eo lớn, bất kể trọng lượng cơ thể, có liên quan đến gia tăng nguy cơ ung thư ruột kết và trực tràng và cũng làm gia tăng nguy cơ ung thư tuyến tụy, nội mạc tử cung cao hơn và ung thư vú đối với phụ nữ trước tuổi mãn kinh.

3. Cơ chế gây bệnh ung thư ở người béo phì

Chức năng của chất béo trong cơ thể: Trong cơ thể người chất béo có vai trò quan trọng trong chức năng dự trữ năng lượng và liên tục lan truyền thông tin và chỉ dẫn đến những phần còn lại của cơ thể. Những thông tin này có thể gây ra ảnh hưởng đến quá trình tăng trưởng tế bào, phản ứng hóa học diễn ra trong các tế bào và chu kỳ sinh sản của cơ thể. Khi cơ thể dư thừa chất béo thì những tín hiệu được truyền đi xung quanh cơ thể có thể gây ra nhiều rối loạn và là nguyên nhân gây ung thư. Các nghiên cứu gần đây đã xác định được khá nhiều cơ chế gây ra bệnh ung thư ở người béo phì, trong đó có 3 cơ chế chính bao gồm:

• Quá trình viêm: Béo phì làm tích lũy nhiều tế bào mỡ trong cơ thể, các tế bào miễn dịch chuyên biệt tăng tiết cytokine, qua đó thúc đẩy quá trình viêm mạn tính, làm cho các tế bào phân chia nhanh chóng hơn, khi xảy ra trong một thời gian dài viêm có thể gây ra tổn thương ADN dẫn đến hình thành bệnh ung thư. Béo phì là một yếu tố nguy cơ cao mắc sỏi mật với đặc trưng bởi tình trạng viêm túi mật mãn tính, có nguy cơ gây ra bệnh ung thư túi mật.
• Hormone tăng trưởng: Trong cơ thể dư thừa chất béo làm gia tăng lượng insulin và các yếu tố tăng trưởng khác tương tự như insulin-1 (IGF-1). Mức độ tăng cao của hormone insulin và IGF-1 làm cho các tế bào phân chia nhanh chóng và thường xuyên hơn. Chính điều này là nguyên nhân dẫn đến thúc đẩy sự phát triển của ung thư thận, đại tràng, tuyến tiền liệt và nội mạc tử cung.
• Hormon giới tính ở sau thời kỳ mãn kinh: Béo phì làm xuất hiện nhiều mô mỡ trong cơ thể và đây là yếu tố tạo ra lượng estrogen dư thừa. Estrogen nguyên nhân do tế bào mỡ tạo ra có thể làm cho tế bào phân chia thường xuyên hơn ở vú và nội mạc tử cung (hai loại ung thư liên quan mật thiết nhất với béo phì), làm tăng nguy cơ gây đột biến các tế bào và ung thư.

Ngoài ra, các tế bào mỡ tạo ra Adipokine, hormon cũng có thể gây ra kích thích hoặc ức chế sự phát triển tế bào. Tế bào mỡ cũng có thể có tác động trực tiếp và gián tiếp lên những chất điều hòa tăng trưởng tế bào khác.

4. Giảm cân có làm giảm ung thư ở người béo phì?

Nghiên cứu về cách giảm cân có thể làm giảm nguy cơ phát triển nhiều bệnh ung thư bị hạn chế. Đồng thời, nhiều nghiên cứu cũng cho thấy giảm cân có thể làm giảm nguy cơ ung thư vú sau giai đoạn mãn kinh, các dạng ung thư tuyến tiền liệt ở nam giới.

Một số thay đổi cơ thể xảy ra do giảm cân cho thấy giảm cân có thể làm giảm nguy cơ ung thư. Bên cạnh khả năng giảm nguy cơ ung thư, giảm cân cũng có thể có nhiều lợi ích sức khỏe khác, như giảm nguy cơ mắc các biến cố liên quan đến tim mạch hay và tiểu đường. Để kiểm soát tăng cân, bạn cần giảm lượng thức ăn nạp vào cơ thể mỗi ngày đồng thời tăng khối lượng tập thể dục. Một số lưu ý để giảm béo phì cụ thể như sau:

• Ăn bổ sung nhiều loại rau xanh, trái cây, protein nạc và ngũ cốc. Một số loại thực phẩm, như súp nấu với nước dùng.
• Tránh hoặc hạn chế sử dụng các loại thực phẩm và đồ uống có nhiều đường như nước trái cây có đường và soda.
• Chỉ ăn và uống nhiều calo hơn khi cơ thể cần để duy trì cân nặng và hỗ trợ mức độ hoạt động thể chất.
• Đặt mục tiêu dành thời gian 30 đến 60 phút mỗi ngày cho các hoạt động thể chất cường độ vừa đến cao. Ngay cả một sự tăng cường nhỏ trong hoạt động thể chất cũng có những lợi ích trong giảm béo cũng như giảm nguy cơ ung thư ở người béo.

Béo phì là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh lý nghiêm trọng tạo ra ảnh hưởng làm giảm chất lượng cuộc sống. Chính vì thế, giảm cân và quản trị cân nặng chính là cách phòng ngừa biến chứng của bệnh béo phì.

Hiện nay, một cách giảm cân mới mang tên liệu pháp tiêu hao năng lượng đang được nhiều người ưa chuộng lựa chọn sử dụng. Phương pháp này được thực hiện dựa trên việc truyền các loại vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể tác dụng nhằm tăng cường quá trình chuyển hóa mỡ theo cơ chế tự nhiên đối với người sử dụng. 

Trước khi thực hiện liệu pháp tiêu hao năng lượng người sử dụng dịch vụ sẽ cần đánh giá sức khỏe tổng thể sau đó là đo chỉ số cơ thể BMI và bác sĩ sẽ lên phác đồ giảm cân một cách cụ thể. Bác sĩ điều trị sẽ luôn đồng hành trong cả quá trình thực hiện liệu pháp đồng thời lên kế hoạch dinh dưỡng chi tiết kết hợp với chế độ luyện tập cũng như vận động điều độ để có công dụng giảm cân đảm bảo tốt nhất.