Ngồi nhiều có tốt không? Có gây béo không?

1. Ngồi nhiều có tốt không? Tác hại của ngồi nhiều là gì?

Ngồi nhiều và hạn chế đi lại là thói quen của không ít người trong cuộc sống hiện nay. Ngồi nhiều có vẻ đơn giản nhưng theo bác sĩ thói quen ngồi nhiều sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến chức năng của hầu hết cơ quan trong cơ thể, qua đó tác động xấu đến sức khỏe tổng thể và cả chất lượng cuộc sống. Vậy ngồi nhiều bị gì? Sau đây là những tác hại của ngồi nhiều theo nhiều nghiên cứu khác nhau:

• Bệnh lý tim mạch: Ngồi nhiều có tốt không mà thắc mắc của nhiều người. Để giải đáp vấn đề này, chúng ta cần xem xét một nghiên cứu so sánh giữa 2 nhóm đối tượng: nhóm 1 gồm những người lái xe quá cảnh gần như ngồi cả ngày trên xe và nhóm 2 gồm những người dẫn đường hoặc lính canh với đặc thù là luôn đứng hoặc di chuyển. Mặc dù cả 2 nhóm đều có chế độ dinh dưỡng và thói quen sinh hoạt tương đương nhau nhưng nhóm 1 (nhóm ngồi nhiều) lại có nguy cơ mắc các bệnh lý tim cao gấp đôi so với nhóm 2 (nhóm người di chuyển hoặc đứng).
• Giảm tuổi thọ: Một trong những tác hại của ngồi nhiều là giảm tuổi thọ khi những người có thói quen này có nguy cơ chết sớm hơn vì bất kỳ nguyên nhân. Theo các chuyên gia, chỉ có luyện tập hàng ngày mới có thể cải thiện và kéo dài tuổi thọ.
• Chứng mất trí nhớ: Ngồi nhiều bị gì? Một trong số câu trả lời chính là chứng mất trí nhớ. Việc cơ thể ngồi quá nhiều, hạn chế vận động trong một thời gian dài khiến các tế bào não có những đặc điểm tương tự chứng mất trí nhớ.
• Mất đi tác dụng của các bài tập thể dục: Những tác hại của ngồi nhiều sẽ chống lại tác dụng tích cực của việc luyện tập thể dục, theo đó ngay cả khi luyện tập 7 giờ một tuần (nhiều hơn rất nhiều so với 2-3 giờ được khuyến cáo) nhưng tác dụng vẫn có thể bị đảo ngược nếu ngồi liên tục trong vòng 7 giờ.
• Tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường: Thói quen ngồi nhiều, thậm chí có người ngồi cả ngày, sẽ trực tiếp làm tăng nguy cơ mắc đái tháo đường do cơ thể đốt cháy quá ít calo. Mặc dù chưa được chứng minh bằng các nghiên cứu rõ ràng nhưng các chuyên gia tin rằng thói quen ngồi nhiều có thể làm thay đổi mức độ nhạy cảm insulin của tế bào, qua đó suy giảm khả năng chuyển hóa glucose để tạo năng lượng cung cấp cho cơ thể.

• Tăng khả năng tắc nghẽn mạch máu: Huyết khối tĩnh mạch (DVT) xảy ra khi cục máu đông hình thành ở tĩnh mạch chân do nhiều nguyên nhân gây ra và một trong số đó là thói quen ngồi yên một chỗ quá lâu. Biến chứng của huyết khối tĩnh mạch sâu có thể là tắc mạch phổi và ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng người bệnh. Một số bệnh nhân DVT có triệu chứng sưng và đau chân, tuy nhiên một số người khác lại không có. Đó là lý do giải thích vì sao cần phải từ bỏ thói quen ngồi nhiều.
• Ngồi nhiều bị béo bụng, tăng cân: Theo các nghiên cứu, ngồi nhiều (như xem tivi hoặc lướt web) kéo dài nhiều giờ có thể làm cơ thể hạn chế đốt cháy calo, qua đó gây tích tụ dư thừa và dẫn đến khả năng béo bụng, thừa cân hoặc béo phì. Bác sĩ khuyến cáo người thừa cân béo phì nên tập thể dục mỗi ngày, tuy nhiên việc ngồi quá nhiều trước màn hình sẽ khiến biện pháp tập thể dục không có tác dụng.
• Tâm lý lo lắng gia tăng: Nguyên nhân có thể là người ngồi nhiều thường xuyên ở một mình và chỉ tham gia các hoạt động thông qua màn hình. Tác hại của ngồi nhiều ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ và gây ra những lo lắng đột biến.
• Tổn thương cột sống: Ngồi nhiều với tư thế không khoa học sẽ tạo áp lực rất lớn lên cột sống cổ, lưng và hệ cơ cạnh bên. Để bạn chế tác hại của ngồi nhiều này, bạn cần chuẩn bị một chiếc ghế làm việc có chiều cao phù hợp và hỗ trợ lưng ở những vị trí thích hợp, đồng thời luôn luôn ghi nhớ rằng dù có ngồi thoải mái như thế nào thì tốt nhất hãy đứng dậy và di chuyển xung quanh nơi làm việc từ 1-2 phút trong mỗi nửa giờ làm việc để giữ cho cột sống được thẳng.
• Suy giãn tĩnh mạch: Ngồi quá nhiều là yếu tố khiến dòng chảy của máu từ 2 chân về tim bị giới hạn. Hệ quả là áp lực cho tĩnh mạch gia tăng và dẫn đến triệu chứng như sưng chân, xoắn hoặc giãn tĩnh mạch. Biểu hiện suy tĩnh mạch dễ nhận thấy đó hình ảnh tĩnh mạch mạng nhện và các bó mạch bị vỡ gần đó. Mặc dù không gây lo lắng nhưng suy tĩnh mạch có thể gây ra những cơn đau nhức dữ dội và đòi hỏi tư vấn chuyên môn của bác sĩ để có lựa chọn điều trị phù hợp.
• Giảm khả năng vận động: Những người lớn tuổi ngồi nhiều và hạn chế vận động do nhiều nguyên nhân sẽ không thể thực hiện được các nhiệm vụ cơ bản trong cuộc sống hàng ngày như tắm rửa hoặc đi vệ sinh.
• Nguy cơ mắc ung thư. Ngồi nhiều có thể làm tăng nguy cơ ung thư kết tràng, nội mạc tử cung hoặc phổi. Theo đó, càng ngồi nhiều thì tỷ lệ mắc bệnh càng cao và phụ nữ lớn tuổi có tỷ lệ mắc ung thư vú cao hơn nếu ngồi nhiều trong thời gian dài mà không hề di chuyển.

2. Hướng dẫn vận động cho người phải ngồi nhiều

Khi ngồi, cơ thể sử dụng ít năng lượng hơn so với tư thế đứng hoặc vận động, di chuyển. Tình trạng dư thừa năng lượng kéo theo nhiều biến cố sức khỏe như thừa cân, béo phì, đái tháo đường, tăng huyết áp… và cả ung thư. Giải pháp dễ dàng và thuận tiện nhất để ngăn ngừa bệnh ngồi nhiều là lồng ghép các biện pháp vận động khi làm việc ở nhà hay tại cơ quan. Bác sĩ khuyến cáo người trưởng thành nên vận động thể chất cường độ trung bình khoảng 3-5 ngày, tương đương 150 phút mỗi tuần, kết hợp với 8-10 bài tập thể lực để đủ khả năng chứ bệnh nhân. Để tạo thói quen vận động tốt khi ở nhà, bạn nên lưu ý:

• Đi bộ lên/ xuống cầu thang thay vì sử dụng thang máy
• Thay thế trò chơi điện tử bằng các trò chơi đòi hỏi hoạt động
• Giới hạn thời gian xem truyền hình
• Kết hợp vận động cơ thể trong khi giải trí hay xem TV, có thể kể đến như nâng tạ, căng cơ theo các tư thế yoga, sử dụng xe đạp…
• Tập thể dục tại nhà theo hướng dẫn trên mạng internet
• Tạo ra các cuộc họp đi bộ và nói chuyện khi đi dạo hoặc đi bộ/đạp xe đi làm

Tạ nơi làm việc, người béo phì cần cố gắng:

• Đứng dậy di chuyển vài phút mỗi 1-1.5 tiếng ngồi tại chỗ
• Đứng lên khi nói chuyện điện thoại
• Dạo quanh văn phòng hoặc tòa nhà công sở trong giờ giải lao
• Trao đổi, nói chuyện trực tiếp với đồng nghiệp thay vì gửi email
• Thay đổi tư thế, vận động nhẹ tay chân tại ghế ngồi trong lúc làm việc

Có thể thấy ngồi nhiều vốn không hề tốt cho sức khỏe đồng thời cũng làm gia tăng nguy cơ tình trạng thừa cân, béo phì ở những đối tượng này. Trong trường hợp nếu do đặc thù công việc phải ngồi nhiều cũng như không có thời gian vận động thường xuyên, bạn có thể tham khảo liệu pháp tái tạo năng lượng để hỗ trợ giảm cân được hiệu quả hơn. Khi phương pháp này chú trọng đến việc đưa vào cơ thể người thừa cân các loại vitamin, khoáng chất thiết yếu để thúc đẩy quá trình chuyển hóa các tế bào mỡ thừa. Song song đó bạn sẽ được bác sĩ tư vấn về chế độ ăn uống, tập luyện khoa học sao cho phù hợp với thể trạng từng người. Đảm bảo sau khoảng thời gian từ 6 tới 8 tuần áp dụng bạn sẽ giảm được khoảng 10% trọng lượng cơ thể. Với cơ chế giảm cân khoa học và có công thức độc quyền đến từ Mỹ, hiện liệu pháp tái tạo năng lượng đang là sự lựa chọn giảm cân phù hợp của những người thừa cân, béo phì lâu năm, mỡ nội tạng hay mỡ dưới da…