AFP bản chất là 1 loại protein, cụ thể là Alpha-FetoProtein. AFP được sản xuất bởi túi noãn hoàng và gan thai nhi. Do đó, nồng độ AFP trong cơ thể người mẹ khi mang thai hoặc em bé mới sinh có xu hướng tăng cao và nhanh chóng giảm đi sau đó. Ngoài thai kỳ, nồng độ AFP máu sẽ tăng cao 1 cách đáng kể khi gan bị tổn thương hoặc ung thư. Ở người trưởng thành, nồng độ AFP xét nghiệm máu đa phần mức độ thấp ổn định, thường là dưới 10 ng/ml và khi chỉ số xét nghiệm AFP tăng cao sẽ gợi ý các bệnh lý như: Các bệnh về gan (bao gồm xơ gan, viêm gan, ung thư gan), một số bệnh ung thư ở cơ quan khác (như ung thư dạ dày, đại tràng, vú, phổi…) hoặc u tế bào mầm (buồng trứng, tinh hoàn…). Xét nghiệm định lượng AFP trong máu đóng vai trò ý quan trọng trong việc chẩn đoán các bệnh lý ung thư, các bệnh về gan, một số khối u hoặc đơn giản là đánh giá sức khỏe thai nhi ở bà bầu. Xét nghiệm AFP thực hiện khá đơn giản, bệnh nhân chỉ cần được lấy mẫu máu như các xét nghiệm máu thông thường. Sau đó, mẫu bệnh phẩm được bác sĩ đưa vào máy phân tích nhằm xác định chính xác nồng độ AFP máu. Khi kết quả xét nghiệm AFP bất thường, bệnh nhân sẽ được chỉ định thêm các xét nghiệm bổ sung để chẩn đoán chính xác nguyên nhân.
Nồng độ AFP trong máu gợi ý nhiều tình trạng sức khỏe và bệnh lý khác nhau, cụ thể như sau:
Phụ nữ thực hiện AFP xét nghiệm trong thời gian mang thai kết hợp với các xét nghiệm thường quy khác nhằm mục đích đánh giá sức khỏe thai nhi có gặp bất thường hay không:
Tuy nhiên, kết quả xét nghiệm AFP độc lập, nghĩa là không tương xứng với các xét nghiệm khác, sẽ không có ý nghĩa chẩn đoán bởi rất nhiều trường hợp dù AFP bất thường nhưng thai nhi vẫn khỏe mạnh. Giải thích cho điều này có thể do trong thai kỳ, thai nhi sản xuất nhiều AFP hơn nên nồng độ trong máu mẹ cũng cao hơn, đồng thời một số yếu tố khác cũng ảnh hưởng khiến nồng độ AFP máu biến đổi như sinh đôi trở lên, đái tháo đường, cân nặng thay đổi… Vì vậy, khi kết quả xét nghiệm AFP bất thường thì bà bầu cần làm thêm các cận lâm sàng khác để kiểm tra chính xác hơn, có thể kể đến như:
Chỉ số xét nghiệm AFP tăng cao bất thường có thể do những nguyên nhân sau đây:
Theo bác sĩ, nồng độ AFP máu từ 500-1.000 ng/ml trở lên gợi ý nhiều đến khả năng ung thư. Với bệnh nhân đã mắc bệnh gan và kết quả xét nghiệm AFP cao hơn 200 ng/ml gợi ý bệnh đã tiến triển đến ung thư. Với những bệnh nhân có chỉ số xét nghiệm AFP tăng nhưng dưới 200 ng/ml, khả năng cao họ đang gặp một số vấn đề về gan. Khi đó, xét nghiệm AFP-L3 sẽ được sử dụng nhằm đánh giá chính xác hơn về khả năng mắc một số bệnh lý gan như xơ gan, bệnh gan mạn tính hay ung thư gan. Tuy nhiên, kết quả xét nghiệm AFP bình thường vẫn không giúp loại trừ hoàn toàn khả năng ung thư gan hoặc các bệnh gan khác. Thống kê cho thấy có đến 20-30% bệnh nhân ung thư gan nguyên phát không tăng nồng độ AFP máu, trong khi các trường hợp ung thư gan thứ phát thì chưa được thống kê. Ngoài ra, xét nghiệm AFP còn đóng vai trò quan trọng trong quá trình theo dõi điều trị nhằm điều chỉnh để đạt hiệu quả cao nhất.
Để xác định chính xác vấn đề đang gặp phải, bệnh nhân có thể tham khảo các chỉ số xét nghiệm AFP máu như sau:
Nồng độ AFP máu thay đổi gợi ý một số vấn đề hoặc bệnh lý như bảng sau:
Chỉ số xét nghiệm AFP huyết thanh của phụ nữ mang thai tăng cao | Dị tật ống thần kinh (ví dụ: nứt đốt sống, thiếu não). Omphalocele. Chứng đau dạ dày. |
Chỉ số xét nghiệm AFP huyết thanh của phụ nữ mang thai thấp | Hội chứng Down hoặc Edward |
Chỉ số xét nghiệm AFP ở nam giới và phụ nữ không mang thai tăng cao | Ung thư tế bào gan. Di căn ung thư gan. Xơ gan. Viêm gan. U tế bào mầm. Khối u túi noãn hoàng. Ataxia telangiectasia. |
Sau khi biết được cách đọc kết quả xét nghiệm AFP, vấn đề tiếp theo chúng ta cần tìm hiểu là những đối tượng nên thực hiện xét nghiệm này. Theo các bác sĩ, những trường hợp sau nên xét nghiệm AFP:
Tóm lại, chỉ số xét nghiệm AFP là 1 trong những chỉ số quan trọng trong xét nghiệm máu tổng quát, có thể giúp theo dõi và phát hiện nhiều bệnh lý phổ biến như. Trong trường hợp bạn đang nghi ngờ bản thân mình gặp các vấn đề sức khỏe thì nên đăng ký xét nghiệm máu tại các cơ sở y tế uy tín. Dựa vào kết quả xét nghiệm, bác sĩ có thể đánh giá được tình trạng sức khỏe của bạn, các nguy cơ có thể gặp phải như mỡ máu, tiểu đường, thừa cân béo phì hoặc ung thư…Từ đó có những tư vấn cụ thể về cách chăm sóc và hướng điều trị.
3364
Bài viết hữu ích?
Bài viết hữu ích?
3364
Bài viết hữu ích?