Dùng thuốc tránh thai sau sinh có tăng cân không?

1. Vì sao thuốc tránh thai gây tăng cân?

Nhiều mẹ bỉm sữa đặt ra câu hỏi rằng “liệu uống thuốc tránh thai sau sinh tăng cân hay không?” và “vì sao thuốc tránh thai lại có tác dụng phụ này?”. Theo các bác sĩ sản phụ khoa, thành phần hormone Estrogen trong thuốc tránh thai hàng ngày có tác dụng giữ nước và muối trong cơ thể người phụ nữ. Nồng độ Estrogen tăng lên sẽ kích thích các phản ứng trong thận như hệ thống Renin - angiotensin, những chất chịu trách nhiệm giữ nước, từ đó muối (Natri) cũng được tái hấp thu vào cơ thể và cuối cùng gây tăng cân. Điều này khiến nhiều chị em cảm thấy mình tăng cân sau khi sử dụng thuốc tránh thai, thực chất đây là tình trạng tích trữ nước.

Thuốc tránh thai kết hợp với nồng độ hormone estrogen cao gây tăng cân nhiều hơn so với thuốc tiêm có tác dụng ngừa thai. Các nghiên cứu thực tiễn đã cho thấy, phụ nữ sử dụng thuốc tránh thai liều cao có xu hướng tăng khoảng 2,4 kg trong vòng 1 năm trong khi với những phụ nữ tiêm thuốc ngừa thai chỉ tăng 2,2 kg trong 1 năm. Các nghiên cứu khác về liều lượng hormone estrogen trong thuốc tránh thai hằng ngày cho thấy rằng, những loại thuốc có ít hơn 20 microgram estrogen sẽ có tác dụng gây giảm cân, 30 microgram estrogen sẽ không gây giảm cân và 50 microgram sẽ gây tác dụng giữ nước và gây tăng cân.

Ngoài ra, việc tăng cân sau khi uống thuốc tránh thai còn bắt nguồn từ thành phần progestin (là một dạng hoạt chất tổng hợp của Progesterone) có trong hầu hết các loại thuốc. Progestin có tác dụng kích thích sự thèm ăn trong cơ thể, khiến cơ thể người phụ nữ có xu hướng tăng lượng thức ăn tiêu thụ và hậu quả là gây tăng cân.

Để khắc phục nhược điểm do nồng độ estrogen và progestin của thuốc tránh thai hằng ngày gây ra, nhiều công ty dược phẩm đã sản xuất các loại thuốc tránh thai với hàm lượng nội tiết rất thấp, chỉ đủ để ngừa thai và hạn chế được tình trạng tăng cân. Tuy vậy, một số phụ nữ nhạy cảm với hormone estrogen vẫn bị tăng cân sau khi sử dụng thuốc tránh thai.

2. Nguy cơ tăng cân ở phụ nữ sau sinh khi dùng thuốc tránh thai

Do trong quá trình mang thai, chị em phụ nữ được gia đình bồi bổ rất nhiều dưỡng chất, kèm theo đó là nhiều trường hợp hạn chế vận động trong khi mang thai, làm cho cơ thể ngày càng tích trữ nhiều năng lượng dư thừa, hậu quả là tình trạng thừa cân sau sinh. Kèm với đó, do tâm lý sợ “mang thai” khi vừa mới trải qua 1 thai kỳ vất vả, nhiều bà mẹ có xu hướng sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày trong giai đoạn sau sinh để hạn chế việc “dính bầu” trở lại. Điều này cùng với những tác dụng tăng cân của thuốc tránh thai được nêu ở trên, nhiều bà mẹ ngày càng khổ sở hơn với cân nặng tăng chóng mặt của mình ở thời kỳ hậu sản.

Ngoài ra, việc tăng cân sau sinh của bạn có thể là kết quả của tình trạng sức khỏe tiềm ẩn khác, bao gồm:

• Viêm tuyến giáp sau sinh: 3 - 8 % bà mẹ bị viêm tuyến giáp sau sinh, tình trạng tuyến giáp bị viêm sau khi sinh con. Viêm tuyến giáp có thể dẫn đến tình trạng tuyến giáp hoạt động quá mức (cường giáp) hoặc hoạt động kém (suy giáp). Nếu bạn tăng cân sau khi sinh con, chứng suy giáp có thể là thủ phạm. Các triệu chứng khác của suy giáp bao gồm mệt mỏi, táo bón, kinh nguyệt không đều, chuột rút và không thể chịu được thời tiết lạnh. Các triệu chứng của bạn có thể không xuất hiện cho đến vài tháng sau khi sinh.
• Trầm cảm sau sinh: Phụ nữ bị trầm cảm sau sinh, nhưng chưa bao giờ bị trầm cảm trước đó, có nhiều khả năng gặp phải tình trạng tăng cân sau sinh. Các bà mẹ bị trầm cảm sau sinh có thể chán ăn hoặc thấy mình ăn nhiều hơn bình thường. Những người bị trầm cảm hoặc lo lắng khi mang thai và trong 6 tháng đầu sau khi sinh có nguy cơ bị tăng cân cao hơn.

• Đái tháo đường: Nếu bạn bị tiểu đường thai kỳ, lượng đường trong máu của bạn rất có thể sẽ trở lại bình thường sau khi sinh. Nhưng nếu bạn mắc bệnh tiểu đường loại 2 sau khi sinh (điều này phổ biến đối với một số phụ nữ) và bắt đầu điều trị bằng insulin hoặc thuốc, thì tăng cân là một tác dụng phụ có thể xảy ra.
• Hội chứng buồng trứng đa nang, hay PCOS ảnh hưởng đến 5 - 10 % phụ nữ. Nếu bạn đã được chẩn đoán mắc hội chứng buồng trứng đa nang, bạn có thể bị mất kinh dài hạn, mụn trứng cá và mọc lông trên mặt bất thường, u nang nhỏ trên buồng trứng, nồng độ cholesterol cao và tình trạng kháng insulin, điều này có thể khiến bạn dễ tăng cân hơn những phụ nữ khác hoặc khiến việc giảm cân sau sinh trở nên khó khăn hơn.

Ngoài ra, có một số yếu tố khác khiến bạn có nhiều khả năng tăng cân sau khi sinh như:

• Hạn chế vận động ngay cả sau khi sinh, đây có thể là một vấn đề mà nhiều bà mẹ gặp phải. Những người phụ nữ, đặc biệt là những trường hợp sinh mổ sẽ thường có tâm lý lười vận động sau khi sinh, khiến lượng mỡ thừa ngày càng tích tụ.
• Bổ sung dinh dưỡng quá mức sau khi sinh cũng là vấn đề mà nhiều bà mẹ gặp phải. Tâm lý muốn ăn thật nhiều để có chất dinh dưỡng nuôi con bằng sữa mẹ vô tình làm các mẹ dung nạp một lượng thức ăn vượt qua nhu cầu. Lượng calo dư thừa này thường chuyển hóa thành mỡ và tích tụ tại vùng bụng, hông đùi…
• Thiếu ngủ: Các bà mẹ bị mệt mỏi sau khi sinh, ngủ 5 tiếng hoặc ít hơn mỗi đêm trong 6 tháng sau khi sinh có nhiều khả năng bị tăng cân sau sinh.

Cân nặng ngày càng tăng lên sau khi sinh gây ra bởi thuốc tránh thai hằng ngày hay bất kỳ nguyên nhân nào, đều có thể khiến bà mẹ gặp phải những nguy cơ sau:

• Nguy cơ gặp phải những bệnh lý nghiêm trọng hơn như bệnh nội tiết, tim mạch, ung thư…
• Trầm cảm, lo lắng và tự ti vì cân nặng và vóc dáng của mình bị xấu đi sau sinh.
• Quá trình tăng cân có thể làm giảm các ham muốn tình dục của nhiều bà mẹ do chính họ thiếu tự tin với cơ thể của mình hoặc do người chồng không còn hứng thú với vợ mình.
• Ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của các bà mẹ do việc tăng cân dễ gây ra tình trạng béo phì, những rối loạn kinh nguyệt hay thay đổi chu kỳ rụng trứng, từ đó ảnh hưởng đến các chức năng sinh sản.

3. Giải pháp hạn chế tình trạng này?

Lưu ý rằng, việc sử dụng bất kỳ loại thuốc nào cần có sự cho phép của bác sĩ, vì thế bạn cũng không nên tự ý mua và sử dụng để tránh gặp phải những tác dụng phụ không đáng có của thuốc. Về cân nặng, các chị em nên kiểm chứng lại rằng việc tăng cân của cơ thể có đúng là do sử dụng thuốc tránh thai hay do chế độ ăn uống và sinh hoạt tác động đến. Các mẹ bầu vẫn có thể sử dụng thuốc và theo dõi thêm. Nếu trong trường hợp chỉ tăng cân trong 1 – 2 tháng đầu dùng thuốc tránh thai rồi cân nặng nặng được duy trì ổn định thì không đáng ngại. Tuy nhiên, nếu cân nặng vẫn gia tăng trong khi dùng thuốc kèm theo đó, chị em mong muốn ngừa thai sau sinh thì nên đi khám để được bác sĩ tư vấn cụ thể hoặc chuyển sang sử dụng các biện pháp tránh thai khác, ví dụ như:

• Cho con bú là một biện pháp tránh thai khá an toàn, tiết kiệm và hiệu quả tốt.
• Sử dụng các thuốc tránh thai có nồng độ thấp hơn.
• Đặt vòng tránh thai trong tử cung là 1 biện pháp khá an toàn, hiệu quả và được nhiều bà mẹ sử dụng. Tuy nhiên, bạn cần chờ ít nhất từ 2 - 3 tháng thì bác sĩ mới cho phép bạn đặt vòng tránh thai.
• Cấy que tránh thai cũng là một phương pháp tránh thai an toàn, có thể sử dụng ngay sau khi sinh và không cần can thiệp nhiều. Tuy nhiên, giá thành của que cấy tránh thai khá đắt, không phải bà mẹ nào cũng có thể sử dụng.
• Sử dụng bao cao su là một phương pháp tiện lợi, rẻ tiền và hiệu quả cao.

Ngoài ra, các mẹ bỉm sữa còn có thể áp dụng một số phương pháp dưới đây để hỗ trợ cho quá trình giảm cân sau sinh:

• Xây dựng một chế độ ăn khoa học với việc hạn chế các chất tinh bột kết hợp với bổ sung thêm các loại thực phẩm có Protein, chất béo tốt, chất xơ, vitamin, khoáng chất…Song song với đó là thực hiện ăn kỹ, nhai kỹ và ăn chậm, cùng với việc tránh ăn vặt, tránh tiêu thụ những loại thực phẩm nhiều đường, tinh bột, dầu mỡ…
• Lên một kế hoạch tập luyện khoa học và có trình tự. Những giai đoạn đầu sau sinh, hãy bắt đầu với những bài tập nhẹ nhàng và sau đó tăng dần cường độ lên qua từng thời kỳ hậu sản.
• Có một lối sống lành mạnh, sinh hoạt kỹ càng, tránh thức khuya, đảm bảo thời lượng giấc ngủ, tránh sử dụng các loại thuốc kích thích, thuốc lá, rượu bia…
• Giảm căng thẳng, lo lắng sau sinh cũng như các công việc trong cuộc sống bằng cách tham gia các hoạt động yêu thích, điều trị tâm lý hoặc đơn giản là nói chuyện và tâm sự với người thân.
• Uống đủ nước hằng ngày để hỗ trợ tích cực cho quá trình giảm cân.
• Hạn chế tối đa việc sử dụng các loại như thuốc tránh thai, thuốc chống trầm cảm, các thuốc động kinh, Corticoid…

Tóm lại, sử dụng thuốc tránh thai sau khi sinh có thể gây tăng cân ở các mẹ bỉm sữa. Vì thế, chị em có thể đổi sang phương pháp tránh thai khác để hạn chế những tác dụng phụ này. Ngoài ra, phụ nữ sau sinh cần xây dựng cho mình một lịch trình giảm cân có từng bước cụ thể, với việc kết hợp nhiều phương pháp khác nhau như chế độ ăn uống hợp lý, tập thể lực thường xuyên và có một lối sống lành mạnh. Hiện nay, có 1 phương pháp giảm cân đa trị liệu tiên tiến có tên là truyền tiêu hao năng lượng đã được nhiều người đánh giá rất cao. Phương pháp này không chỉ đào thải, tiêu hao mỡ đến cấp độ tế bào mà còn giúp bạn tầm soát sức khỏe và bệnh nền 1 cách hiệu quả. Trước khi thực hiện truyền tiêu hao năng lượng, chị em sẽ được các bác sĩ tiến hành xét nghiệm máu, đo chỉ số khối cơ thể BMI…từ đó có kế hoạch về chế độ dinh dưỡng, tập luyện và liệu trình truyền phù hợp. Sử dụng phương pháp này giúp cơ thể tăng cường trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng theo cơ chế tự nhiên mà không ảnh hưởng đến sức khỏe. Sau mỗi buổi truyền, cơ thể sẽ có sự chuyển hóa tốt hơn, đủ năng lượng cho mọi hoạt động mà không gây tích tụ mỡ dư thừa, không có cảm giác thèm ăn nên không có nhu cầu nạp thêm năng lượng. Truyền tiêu hao năng lượng là phương pháp giảm cân tiên tiến, phù hợp với những người bận rộn, phụ nữ sau sinh hoặc đã áp dụng nhiều biện pháp giảm cân nhưng vẫn thất bại.