Cơ chế dinh dưỡng và nội tiết tố của quá trình tạo mỡ trong cơ thể

Sự tích tụ chất béo được xác định bởi sự cân bằng giữa quá trình tổng hợp chất béo (tạo mỡ) và phân hủy chất béo (phân giải mỡ/oxy hóa axit béo). Quá trình tạo mỡ bao gồm các quá trình tổng hợp axit béo và sau đó là tổng hợp triglycerid, diễn ra ở cả gan và mô mỡ. Các nhà khoa học cho rằng, trước tiên bạn không nên nhầm lẫn giữa quá trình tích mỡ và tạo mỡ, vì bản chất của hai vấn đề này là hoàn toàn khác nhau và có đề cập đến sự biệt hóa tiền tế bào mỡ thành tế bào mỡ trưởng thành.  Theo các nghiên cứu về cơ chế dinh dưỡng tích mỡ, không phải bạn cứ ăn nhiều thực phẩm giàu cholesterol thì sẽ làm tăng lượng tích mỡ của cơ thể. Ngược lại, chế độ ăn giàu carbohydrate kích thích quá trình tạo mỡ ở cả gan và mô mỡ, dẫn đến tăng nồng độ triglycerid trong huyết tương sau ăn, đây mới chính là chìa khóa dẫn đến dinh dưỡng tích mỡ, tăng cân. Trong khi đó, việc nhịn ăn làm giảm quá trình tạo mỡ ở trong mô mỡ, đồng thời điều này làm tốc độ phân giải mỡ cũng tăng lên và gây mất các chất béo trung tính từ các tế bào mỡ. Ở gan, với một chế độ ăn giàu carbohydrate thì các nhà khoa học đánh giá đây là chế độ dinh dưỡng tích mỡ khiến gan dễ nhiễm mỡ nhẹ. 

Giải thích cho cơ chế dinh dưỡng khi ăn nhiều carbohydrate thì quá trình dinh dưỡng tích mỡ diễn ra nhanh chóng hơn như sau. Các nhà khoa học cho đã thực hiện một thí nghiệm về việc nhịn ăn và cho thấy, khi nhịn ăn thì glucose huyết tương giảm, điều này đã làm hạn chế đi quá trình tạo mỡ  bằng cách không có glucose làm chất nền cho quá trình tạo mỡ và tổng hợp axit béo. Thứ hai, khi nồng độ glucose thấp, sự biểu hiện của các gen sinh mỡ cũng ít hơn. Và khi bạn thực hiện dinh dưỡng tích mỡ bằng cách dung nạp nhiều carbohydrate trong khẩu phần ăn, quá trình đưa các tế bào mỡ đi tích lũy sẽ được tăng dần. Hiện nay, ngoài việc béo phì do ăn nhiều tinh bột (carbohydrate) hay các thực phẩm quá giàu năng lượng thì tích mỡ do rối loạn nội tiết cũng là một vấn đề được nhiều người quan tâm, đi cùng với đó là vấn đề hormone rối loạn gây béo phì.

Nhiều thắc mắc rằng hoạt động của nội tiết ảnh hưởng thế nào đến sự tích mỡ của cơ thể, các nhà khoa học cũng đã thực hiện các nghiên cứu về những hormone trong cơ thể có liên quan đến quá trình tích mỡ. Theo đó, việc nhịn ăn có thể gây ra những thay đổi quan trọng về nồng độ hormone trong huyết tương. Điển hình là giảm nồng độ insulin và leptin trong huyết tương, cùng với việc tăng cường sự hiện diện của hormone tăng trưởng và glucagon. Trong quá trình tạo mỡ, insulin được coi là một trong các yếu tố nội tiết tố quan trọng nhất.3. Các hormone ảnh hưởng đến quá trình tích mỡ của cơ thể

Insulin tác động bằng cách tăng cường hấp thu glucose vào tế bào mỡ thông qua việc kích hoạt các chất vận chuyển glucose trên màng tế bào. Nó cũng kích thích hoạt động enzym phân giải mỡ và đường bằng cách thay đổi cơ chế hóa trị. Điều này được thực hiện bằng cách insulin gắn kết với thụ thể insulin trên bề mặt tế bào, kích hoạt hoạt động tyrosine kinase và tạo ra nhiều tác động tiếp theo thông qua quá trình phosphoryl tyrosine. Hơn nữa, insulin cũng có tác động lâu dài đến việc biểu hiện gen sinh mỡ, có thể thông qua sự tương tác với yếu tố điều hòa sterol-1 của yếu tố điều chỉnh transcriptions (SREBP-1). Theo các chuyên gia, ở các bệnh nhân hội chứng huyển hóa hiện nay, rối loạn chuyển hóa insulin là một trong các hormone rối loạn gây béo phì và tiểu đường hàng đầu.

Một trong các hormone nội tiết ảnh hưởng thế nào tới sự tích mỡ chính là hormone tăng trưởng (GH). GH làm giảm đáng kể quá trình tạo mỡ trong mô mỡ, dẫn đến sự giảm mỡ đáng kể và đồng thời tăng cường tăng trưởng cơ. Cụ thể, GH làm giảm độ nhạy insulin, dẫn đến giảm tổng hợp axit béo trong mô mỡ. Leptin một hormone khác, có thể đóng vai trò quan trọng trong quá trình tạo mỡ. Hiện nay, có nhiều sự đồng thuận rằng leptin không chỉ hạn chế tích trữ chất béo bằng cách ức chế lượng thức ăn mà còn bằng cách ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất cụ thể trong mô mỡ và các mô khác. Leptin kích thích giải phóng glycerol từ tế bào mỡ bằng cách kích thích quá trình oxy hóa axit béo và đồng thời ức chế quá trình tạo mỡ. Một yếu tố nội tiết khác liên quan đến tổng hợp chất béo trung tính là protein kích thích acyl hóa (ASP). ASP được sản xuất bởi mô mỡ và cho rằng hoạt động thông qua một chu trình autocrine. Các nghiên cứu in vitro đã chỉ ra rằng ASP kích thích tích tụ chất béo trung tính trong tế bào mỡ. Điều này được thực hiện bằng cách tăng tổng hợp chất béo trung tính và đồng thời giảm quá trình phân giải mỡ trong mô mỡ. Theo các nhà khoa học, rối loạn chuyển hóa insulin và leptin chính là hai hormone rối loạn gây béo phì, bởi lẽ, khi hai hormone này bị rối loạn thì các phản ứng phân giải mỡ sẽ bị hạn chế, thay vào đó quá trình tạo mỡ sẽ không được kiểm soát chặt chẽ, dễ gây ra thừa mỡ và béo phì. 

Như vậy, quá trình tích mỡ của cơ thể rõ ràng chịu ảnh hưởng nhiều bởi chế độ dinh dưỡng và các hormone. Để đảm bảo cơ thể có một phản ứng tích mỡ tốt, vừa đủ, bạn cần có một chế độ ăn uống hợp lý, không thiên quá nhiều về tinh bột và các chất béo, đồng thời cũng phải thường xuyên kiểm tra chức năng hệ nội tiết bằng các xét nghiệm để đảm bảo cơ thể không tích mỡ do rối loạn nội tiết hay do các hormone rối loạn gây béo phì. Trong trường hợp nếu bạn đang bị thừa cân thì nên tìm hiểu tới các phương pháp hỗ trợ giảm cân khoa học như liệu pháp tiêu hao năng lượng. Đây là cách giảm cân chuyên sâu dựa trên việc tìm ra nguyên nhân gây béo phì thông qua các xét nghiệm, đánh giá chức năng, sau đó sẽ tư vấn cho người thừa cân một chế độ ăn uống, tập luyện lành mạnh để hỗ trợ quá trình giảm cân diễn ra được tốt hơn. Với phương pháp giảm cân chuyên sâu này không chỉ giúp người thừa cân loại bỏ được đáng kể lượng mỡ thừa trên cơ thể còn đẩy lùi được nhiều bệnh lý do thừa cân gây ra.