Chế độ dinh dưỡng và khẩu phần ăn cho người bị gan nhiễm mỡ

1. Dinh dưỡng cho người gan nhiễm mỡ cần lưu ý gì?

Gan nhiễm mỡ là bệnh lý do sự tích tụ của chất béo trong mô gan. Gan nhiễm mỡ được chia thành nguyên nhân do rượu và không do rượu. Uống rượu bia là nguyên nhân hàng đầu gây gan nhiễm mỡ. 

Theo thống kê, tỷ lệ người nghiện rượu mắc bệnh gan nhiễm mỡ chiếm 60%. Trong khi đó, béo phì cũng là một trong những nguyên nhân chính gây bệnh gan nhiễm mỡ. Tỷ lệ người béo phì mắc bệnh gan nhiễm mỡ chiếm 50%. Ngoài ra, bệnh tiểu đường, mỡ máu cũng là một trong những nguyên nhân gây gan nhiễm mỡ.

Từ những nguyên nhân chính gây bệnh gan nhiễm mỡ, chúng ta có thể thấy được thói quen ăn uống và lười vận động là một trong những yếu tố nguy cơ gây bệnh gan nhiễm mỡ. 

Người mắc bệnh gan nhiễm mỡ cần chế độ ăn giảm tinh bột, ít đường. Hạn chế thức ăn mặn, thức ăn đóng hộp chế biến sẵn. Đồng thời tăng cường bổ sung vitamin, khoáng chất từ rau xanh, trái cây để giảm lượng mỡ và chất béo trong cơ thể.

Chế độ dinh dưỡng có thể sẽ khác nhau tùy theo từng người. Tuy nhiên, một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng, những người mắc bệnh gan nhiễm mỡ sẽ được hưởng lợi từ việc ăn chế độ ăn ít carbohydrate và chất béo bão hoà, tăng cường chất béo không bão hòa. 

Trên thực tế, trong một nghiên cứu trong đó những người mắc bệnh gan nhiễm mỡ được chọn ngẫu nhiên vào chế độ ăn ít calo hơn với cùng một lượng calo nhưng tỷ lệ chất dinh dưỡng đa lượng khác nhau, những người nhận được lượng carbohydrate thấp hơn (40% so với 60%) và nhiều chất béo bão hoà hơn (45% so với 25%) trong chế độ ăn uống đã cải thiện các xét nghiệm chức năng gan.

Một số nghiên cứu cho thấy rằng tuân theo chế độ ăn ít carbohydrate với lượng đường thấp hơn có thể cải thiện bệnh gan nhiễm mỡ. Chỉ số đường huyết có thể là một khái niệm khó tuân theo, nhưng chỉ cần chọn thực phẩm có lượng đường ít thấp hơn (thay vì tính lượng đường huyết) cũng có thể giúp giảm lượng đường trong máu và tăng insulin máu.

Chất béo không bão hòa đa (omega 3 và omega 6) cũng là một trong những thực phẩm nên bổ sung do khả năng chống viêm và giảm lipid của chúng. Cá béo và quả óc chó là những ví dụ về thực phẩm được khuyên dùng.

Một kế hoạch bữa ăn ăn kiêng cá nhân dựa trên sở thích và lối sống là rất quan trọng. Đây không phải là chế độ ăn kiêng tạm thời mà là sự thay đổi lối sống của bạn. Nếu chế độ ăn kiêng quá hạn chế và chỉ áp dụng trong một thời gian ngắn, khi thói quen ăn uống cũ bắt đầu lại và bạn sẽ tăng cân trở lại, khiến bản thân có nguy cơ mắc lại gan nhiễm mỡ và các bệnh lý liên quan.

2. Khẩu phần ăn cho người bị gan nhiễm mỡ

Hướng dẫn về chế độ ăn uống của liên bang do Bộ Nông nghiệp, Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ đồng xuất bản, khuyến nghị mọi người nên ghi nhớ một số lưu ý sau trong khẩu phần ăn cho người bị gan nhiễm mỡ:

• Trái cây và rau quả nên chiếm ½ trong lượng đồ ăn mỗi bữa. Tập trung vào toàn bộ trái cây và các loại rau khác nhau.
• Một nửa số ngũ cốc ăn phải là ngũ cốc nguyên hạt.
• Thay đổi nguồn protein của bạn.
• Chuyển sang sữa và sữa chua không béo hoặc ít béo hoặc các dạng không chứa lactose.
• Chọn thực phẩm và đồ uống có ít đường, chất béo bão hòa và muối.
• Uống nước lọc, các loại nước hoa quả thay cho nước ngọt, rượu bia

Thực phẩm nên ăn

• Ngũ cốc nguyên hạt: Yến mạch, lúa mì, lúa mạch, quả lúa mì, gạo lứt
• Các loại đậu: Đậu, đậu lăng, đậu xanh (tốt nhất là khô và không đóng hộp)
• Các loại rau có tinh bột: Khoai lang, củ cải, khoai mỡ
• Các loại rau không chứa tinh bột: Bông cải xanh, rau bina, cải xoăn, hành tây, tỏi tây, măng tây, atisô, ớt, hành tây, nấm, cà rốt, cà chua, súp lơ
• Các loại hạt và hạt: Quả óc chó, hạt hướng dương, hạnh nhân, hạt điều, quả hồ trăn
• Chất béo lành mạnh, không bão hoà có trong dầu ô liu nguyên chất, quả bơ, dầu thực vật
• Protein nạc: Thịt gà trắng, gà tây, trứng, thịt lợn, protein chay
• Cá béo: Cá hồi, cá ngừ, cá mòi
• Trái cây: Quả mọng, kiwi, táo, cam, chanh
• Sữa ít béo: Sữa chua Hy Lạp ít béo, kefir ít béo
• Các loại thảo mộc: Húng quế, ngò, rau mùi tây, hương thảo, húng tây, lá oregano, sả và hoa oải hương.
• Ngũ cốc nguyên hạt: Ngũ cốc nguyên hạt - đặc biệt là những loại có chỉ số đường huyết thấp hơn, chẳng hạn như yến mạch nguyên hạt - rất giàu vitamin, khoáng chất và chất xơ. Chúng giúp no lâu và hỗ trợ đi tiêu đều đặn, là thực phẩm tốt cho sức khoẻ thay thế cho carbohydrate trắng, tinh chế.

• Các loại đậu: Là nguồn cung cấp protein và chất xơ cho người ăn chay, các loại đậu là một loại carbohydrate phức hợp giúp bạn no lâu và giảm sự tăng lượng đường nhanh chóng trong máu. Chúng cũng ít chất béo.
• Các loại rau có tinh bột: Những loại carbohydrate phức hợp này cũng rất giàu chất dinh dưỡng thực vật, chất xơ và vitamin, chẳng hạn như vitamin C. Vitamin C là một chất chống oxy hóa, tăng cường khả năng miễn dịch, giúp giảm mỡ trong cơ thể.
• Rau không chứa tinh bột: Chứa nhiều chất xơ và ít calo, rau không chứa tinh bột nên là món cơ bản trong hầu hết các bữa ăn. Chúng rất đồ sộ và giàu chất dinh dưỡng. Các loại rau như atisô, tỏi tây và tỏi rất giàu oligofructose, có thể làm giảm chất béo trung tính và lượng đường trong huyết thanh.
• Các loại hạt, hạt, quả óc chó: Giàu axit béo omega 3, các loại hạt như quả óc chó có thể giúp giảm chất béo trung tính và lipid. Chúng cũng có thể làm giảm viêm. Hãy nhắm đến những lựa chọn thô, không sử dụng những hạt tẩm muối nếu có thể.
• Protein nạc: Protein rất quan trọng đối với cơ bắp và giúp bạn no lâu. So với protein có hàm lượng chất béo cao hơn, protein nạc có lượng calo và chất béo bão hòa thấp hơn, có thể giúp giảm cân. 
• Sữa chua ít béo, kefir: Giàu canxi, vitamin D và men vi sinh, sữa ít béo có thể là một lựa chọn lành mạnh. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng men vi sinh có thể giúp biến đổi vi khuẩn trong ruột có thể đóng vai trò trong sự cải thiện của bệnh gan nhiễm mỡ.
• Cá béo: Giàu axit béo omega-3, các loại cá béo như cá hồi có thể giúp giảm chất béo trung tính và chất béo trong gan.
• Trái cây: Trái cây như quả mọng và kiwi rất giàu vitamin C, chất xơ và chất chống oxy hóa. Những người ăn nhiều trái cây và rau quả sẽ nâng cao sức đề kháng, tăng cường các chất chống oxy hoá và giảm mỡ trong cơ thể.
• Các loại thảo mộc và gia vị: Các loại thảo mộc và gia vị thêm hương vị và rất giàu chất chống oxy hóa chống viêm. Chúng có lượng calo thấp và cũng không có chất béo.

Thực phẩm nên tránh

• Carbohydrate tinh chế: Bánh mì trắng, gạo trắng, bánh mì tròn, mì ống trắng và thực phẩm đóng hộp sẵn.
• Chất làm ngọt: Xi-rô ngô có hàm lượng fructose cao, xi-rô cây phong, đường.
• Chất béo chuyển hóa và chất béo bão hòa: Bơ thực vật, đồ nướng đã qua chế biến, thực phẩm chiên, bánh ngọt, thịt bò nhiều chất béo, phô mai đầy đủ chất béo, thực phẩm đóng gói và đóng hộp sẵn.
• Thực phẩm ăn nhẹ tinh chế: Khoai tây chiên, bánh quy, bánh quy giòn và bánh gạo.
• Đồ uống có đường: Soda, nước trái cây và đồ uống thể thao.
• Đồ ngọt: Bánh quy, bánh ngọt, kem, bánh rán và món tráng miệng.
• Các loại thịt giàu chất béo đã qua chế biến: Xúc xích, thịt xông khói, patte..
• Hạn chế rượu bia, nước ngọt và đồ uống có cồn: Rượu bia là một trong những nguyên nhân chính gây nên bệnh gan nhiễm mỡ. Bên cạnh đó, lượng đường huyết cao cũng là yếu tố nguy cơ gây bệnh. 

Vì vậy, thay vì uống quá nhiều rượu bia và nước ngọt, nước có ga, bạn hãy chuyển sang uống đủ từ 1,5 - 2 lít nước lọc một ngày hoặc có thể thay thế bằng các loại nước trái cây, nước ép rau củ quả không thêm đường. Điều này vừa giúp bạn bổ sung đủ nước, vừa tăng cường vitamin, khoáng chất giúp cơ thể khỏe mạnh và cải thiện tình trạng gan nhiễm mỡ của bạn.

3. Lưu ý khi thực hiện chế độ dinh dưỡng cho người gan nhiễm mỡ

Hiện nay có nhiều chế độ ăn khác nhau như chế độ ăn kiêng kiểu Địa Trung Hải, chế độ ăn DASH và chế độ ăn ít carbohydrate có thể có hiệu quả. Hãy chọn chế độ ăn kiêng khoa học và phù hợp với bạn. Một số người, đặc biệt là những người mắc bệnh tiểu đường, cũng có thể được hưởng lợi từ chế độ ăn ketogenic (tuy nhiên, kiểu kế hoạch ăn uống này chưa được nghiên cứu cụ thể cho những người mắc bệnh gan nhiễm mỡ và cần được chuyên gia hướng dẫn).

Một số chống chỉ định có thể tồn tại tùy thuộc vào việc bạn có dùng một số loại thuốc nhất định hay không. Ví dụ, những người dùng Coumadin (warfarin) được khuyên nên ăn một chế độ ăn uống vitamin K nhất quán và do đó, cần theo dõi việc ăn các loại rau không chứa tinh bột giàu vitamin K, chẳng hạn như rau bina, bông cải xanh..

Ngoài ra, những người mắc bệnh tiểu đường cũng mắc bệnh gan nhiễm mỡ nên theo dõi lượng đường trong máu thường xuyên và giữ liên lạc với bác sĩ để ngăn ngừa hạ đường huyết, vì việc giảm lượng carbohydrate sẽ làm giảm lượng đường trong máu. Trong hầu hết các trường hợp, việc giảm cân và giảm lượng carbohydrate sẽ cho thấy cần phải giảm hoặc thay đổi thuốc trị tiểu đường.

Nhìn chung, gan nhiễm mỡ độ 1 là bệnh lý khá phổ biến, đặc biệt gặp ở những người làm doanh nghiệp thường xuyên phải ăn uống, tiếp khách nhiều. Khi gặp phải căn bệnh này, ngoài việc xây dựng chế độ ăn uống khoa học và sinh hoạt lành mạnh thì người bệnh có thể thực hiện liệu pháp thải độc nhanh nhất bằng phương pháp trung hoà các độc tố có trong tế bào. Với sự kết hợp của chất lỏng truyền tĩnh mạch, vitamin, chất điện giải và chất chống oxy hóa. Sau khi hấp thụ vào cơ thể, tổ hợp vi hoạt chất này sẽ giúp thải độc detox cấp độ tế bào. Nhờ đó bạn sẽ thấy ngủ ngơn hơn, cơ thể tươi tắn, tiêu hóa khỏe mạnh, tăng cường hấp thu chất dinh dưỡng, tăng miễn dịch, giảm men gan và vui khỏe hơn mỗi ngày.

Tài liệu tham khảo: Verywellhealth.com, Health.qld.gov.au