Các dấu hiệu cảnh báo cơ thể bạn không có đủ protein

1. Thiếu Protein là gì?

Thiếu protein là khi lượng ăn vào không thể đáp ứng được yêu cầu của cơ thể. Ước tính có khoảng một tỷ người trên toàn thế giới bị hấp thụ không đủ protein. Tình trạng thiếu protein khá nghiêm trọng và theo thống kê có tới 30% trẻ em nhận được quá ít protein từ chế độ ăn uống. Điều này bao gồm những người tuân theo chế độ ăn uống mất cân bằng, cũng như những người lớn tuổi nằm viện và bệnh nhân nhập viện. Khi cơ thể được cung cấp quá ít protein theo thời gian có thể gây ra những thay đổi trong thành phần cơ thể, chẳng hạn như teo cơ.

Dạng thiếu hụt protein nghiêm trọng nhất được gọi là kwashiorkor, thường xảy ra ở trẻ em ở các nước đang phát triển, nơi nạn đói và chế độ ăn uống mất cân bằng là phổ biến. Cơ thể thiếu protein có thể ảnh hưởng đến hầu hết các chức phận cơ thể và có thể nhận định Kwashiorkor là một trong những dấu hiệu cơ thể thiếu protein. 

2. Các dấu hiệu cơ thể thiếu protein

Thiếu protein có biểu hiện gì? Nếu thiếu protein ở mức độ nhẹ thì có thể thấy bắt đầu có những biểu hiện cảnh báo, nhưng nếu mức độ thiếu tăng lên thì sẽ đi kèm với một số triệu chứng điển hình của kwashiorkor.

2.1. Phù nề

Dấu hiệu cơ thể thiếu protein là phù nề, đặc trưng bởi da sưng tấy và sưng húp. Đây được xem là một triệu chứng kinh điển của kwashiorkor. Các nhà khoa học cho rằng, nguyên nhân là do lượng albumin huyết thanh người thấp, đây là loại protein có nhiều nhất trong phần chất lỏng của máu hoặc huyết tương. Do albumin có chức năng tạo áp suất keo nên albumin ngăn chặn lượng chất lỏng tích tụ quá mức trong các mô hoặc các khoang cơ thể khác.

Do nồng độ albumin huyết thanh ở người giảm nên thiếu hụt protein nghiêm trọng dẫn đến áp lực thẩm thấu thấp hơn. Khi đó chất lỏng tích tụ trong các mô cơ thể xuất hiện các dấu hiệu sưng tấy. Vì lý do tương tự, có thể gây ra tình trạng chướng bụng cho tích tụ chất lỏng bên trong cơ thể. Một trong những dấu hiệu thiếu protein thể kasshiorko khá đặc trưng chính là bụng chướng. Vì vậy, phù nề là triệu chứng của tình trạng thiếu protein trầm trọng, điều này khó xảy ra ở các nước phát triển.

2.2. Gan nhiễm mỡ

Trong kết quả nghiên cứu khác khá phổ biến của kwashiorkor khi thiếu protein là tình trạng gan nhiễm mỡ, hoặc mỡ tích tụ trong gan khá nhiều. Nếu những trường hợp này không được điều trị kịp thời thì có thể phát triển thành bệnh gan nhiễm mỡ gây ra các dấu hiệu tiêu cực khác như gây viêm, sẹo gan và có khả năng gây nên suy gan. Gan nhiễm mỡ khá phổ biến ở những người mắc thừa cân béo phì, hoặc những người sử dụng rượu quá nhiều. Mặc dù gan nhiễm mỡ xảy ra do thiếu protein vẫn chưa được nhận định rõ ràng, nhưng các kết quả nghiên cứu về mối liên quan này cũng đã nhận định được sự giảm tổng hợp các protein vận chuyển chất béo lipoprotein là nguyên nhân gây ra tình trạng này. 

2.3. Các vấn đề về da, tóc và móng

Dấu hiệu cơ thể thiếu protein bao gồm các dấu vết trên da, tóc và móng tay, phần lớn được cấu tạo từ protein. Chẳng hạn như kwashiorkor ở trẻ em được phân biệt bằng da bong tróc hoặc nứt nẻ, mẩn đỏ và các mảng da bị mất sắc tố. Tóc mỏng, phai màu, rụng tóc (rụng tóc) và móng giòn cũng là những triệu chứng phổ biến. Tuy nhiên, những triệu chứng này khó có thể xuất hiện trừ khi bạn bị thiếu hụt protein trầm trọng.

2.4. Mất khối lượng cơ bắp

Cơ bắp của cơ thể là nơi chứa protein lớn nhất của cơ thể. Khi lượng protein trong chế độ ăn bị thiếu hụt, cơ thể có xu hướng lấy protein từ cơ xương để bảo tồn các mô và chức năng cơ thể quan trọng hơn. Kết quả là thiếu protein dẫn đến tình trạng teo cơ theo thời gian. Ngay cả tình trạng thiếu hụt protein ở mức độ vừa phải cũng có thể gây teo cơ, đặc biệt ở người cao tuổi.

Một nghiên cứu ở đàn ông và phụ nữ lớn tuổi cho thấy tình trạng mất cơ nhiều hơn ở những người tiêu thụ lượng protein thấp nhất. Điều này đã được xác nhận bởi các nghiên cứu khác cho thấy rằng, việc tăng lượng protein nạp vào có thể làm chậm quá trình thoái hóa cơ do tuổi già. 

2.5. Nguy cơ gãy xương cao hơn

Cơ bắp không phải là mô duy nhất bị ảnh hưởng bởi lượng protein thấp, xương cũng có nguy cơ. Không tiêu thụ đủ chất đạm có thể làm xương yếu đi và tăng nguy cơ gãy xương. Một nghiên cứu ở phụ nữ sau mãn kinh cho thấy lượng protein hấp thụ cao hơn có liên quan đến việc giảm nguy cơ gãy xương hông. Lượng tiêu thụ cao nhất có liên quan đến việc giảm 69% nguy cơ và protein có nguồn gốc động vật dường như mang lại lợi ích lớn nhất.

Một nghiên cứu khác ở những phụ nữ sau mãn kinh bị gãy xương hông gần đây cho thấy rằng, dùng 20 gam chất bổ sung protein mỗi ngày trong nửa năm sẽ làm chậm quá trình mất xương tới 2,3%.

2.6. Chậm phát triển ở trẻ em

Protein không chỉ giúp duy trì khối lượng cơ và xương mà còn cần thiết cho sự phát triển của cơ thể. Vì vậy, thiếu hụt hoặc thiếu hụt đặc biệt có hại cho trẻ em có cơ thể đang phát triển cần được cung cấp ổn định. Trên thực tế, thấp còi là dấu hiệu phổ biến nhất của tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ em. Năm 2013, ước tính có khoảng 161 triệu trẻ em bị còi cọc.

Các nghiên cứu quan sát cho thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa lượng protein ăn vào thấp và khả năng tăng trưởng kém. Chậm phát triển cũng là một trong những đặc điểm chính của kwashiorkor ở trẻ em.

2.7. Mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng tăng lên

Sự thiếu hụt protein cũng có thể ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch. Chức năng miễn dịch suy giảm có thể làm tăng nguy cơ hoặc mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng, một triệu chứng phổ biến của tình trạng thiếu protein nghiêm trọng . Ví dụ, một nghiên cứu trên chuột cho thấy rằng, việc tuân theo chế độ ăn chỉ bao gồm 2% protein có liên quan đến tình trạng nhiễm cúm nặng hơn so với chế độ ăn cung cấp 18% protein.

Ngay cả lượng protein thấp cũng có thể làm suy giảm chức năng miễn dịch. Một nghiên cứu nhỏ ở phụ nữ lớn tuổi cho thấy, việc áp dụng chế độ ăn ít protein trong 9 tuần làm giảm đáng kể phản ứng miễn dịch của họ.

2.8. Cảm giác thèm ăn và lượng calo lớn hơn

Mặc dù kém ăn là một trong những triệu chứng của tình trạng thiếu protein nghiêm trọng, nhưng điều ngược lại dường như đúng với những dạng thiếu hụt nhẹ hơn. Khi lượng protein của bạn không đủ, cơ thể bạn sẽ cố gắng khôi phục trạng thái protein bằng cách tăng cảm giác thèm ăn, khuyến khích bạn tìm thứ gì đó để ăn.

Nhưng sự thiếu hụt protein không phải là nguyên nhân gây ra cảm giác thèm ăn một cách vô mục đích, ít nhất là không phải đối với tất cả mọi người. Nó có thể làm tăng sự thèm ăn của mọi người một cách có chọn lọc đối với các món ăn mặn, có xu hướng giàu protein. Mặc dù điều này chắc chắn có thể giúp ích trong thời kỳ thiếu lương thực, nhưng vấn đề là xã hội hiện đại cung cấp khả năng tiếp cận không giới hạn các thực phẩm mặn, có hàm lượng calo cao.

Nhiều loại thực phẩm tiện lợi có chứa một số protein. Tuy nhiên, lượng protein trong những thực phẩm này thường thấp đáng kể so với lượng calo mà chúng cung cấp. Kết quả là, lượng protein nạp vào kém có thể dẫn đến tăng cân và béo phì - một ý tưởng được gọi là giả thuyết đòn bẩy protein. Không phải tất cả các nghiên cứu đều ủng hộ giả thuyết này, nhưng rõ ràng protein mang lại cảm giác no hơn so với carbs và chất béo. Đây là một phần lý do tại sao việc tăng lượng protein nạp vào có thể làm giảm lượng calo tổng thể và thúc đẩy giảm cân.

Hy vọng những thông tin trong bài viết trên đã giúp bạn hiểu hơn về dấu hiệu cơ thể thiếu protein để từ đó xây dựng một chế độ dinh dưỡng lành mạnh, giúp tăng cân - giảm cân hiệu quả, nâng cao sức khỏe tổng thể.