Vì sao cần chú ý chăm sóc sức khỏe tinh thần cho người cao tuổi?

1. Các vấn đề sức khỏe tinh thần người già hay gặp là gì?

Lão hoá là quá trình tự nhiên mà tất cả mọi người đều phải đối mặt. Khi cơ thể già đi thì lúc này các khả năng về thể chất và tinh thần cũng dần suy yếu. Mặc dù đây là quá trình tự nhiên nhưng tốc độ cũng như mức độ lão hoá ở mỗi người là khác nhau. Một số người già đi nhưng vẫn giữ được khả năng thị giác, thính giác, suy nghĩ tích cực, nhưng những người không may mắn thì lại cần có sự chăm sóc của người thân hoặc con cái do phải trải qua các thử thách về tâm lý ở tuổi già gây nên. 

Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới, có khoảng 6.6% tổng số ca khuyết tật ở người cao tuổi với các vấn về bắt nguồn từ sức khoẻ tâm thần hoặc rối loạn thần kinh. Trong khi các vấn đề về thể chất có thể xác định và điều trị hiệu quả thì các vấn đề về sức khỏe tinh thần người cao tuổi lại chưa được chẩn đoán chính xác và điều trị chưa đạt hiệu quả. Chính vì vậy việc chăm sóc sức khỏe tinh thần cho người cao tuổi đóng vai trò quan trọng trong xã hội hiện nay. 

Hơn thế nữa, vấn đề sức khỏe tinh thần chủ yếu mà người cao tuổi hay gặp được Tổ chức Y tế thế giới xác định chính là chứng mất trí nhớ và trầm cảm. 

• Chứng mất trí nhớ hay sa sút trí tuệ gây suy giảm dần về cả trí nhớ, suy nghĩ, hành vi và suy giảm cả khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày. Ước tính số người mắc chứng mất trí nhớ vào năm 2030 lên khoảng 82 triệu người. Con số này thực sự gây tổn thương không chỉ người bệnh mà còn ảnh hưởng tới gia đình và người chăm sóc. 
• Một vấn đề sức khỏe tinh thần khác cũng làm ảnh hưởng nghiêm trọng và suy yếu cuộc sống ở người cao tuổi là trầm cảm. Mặc dù, trầm cảm không phải là căn bệnh thực sự đặc trưng theo độ tuổi nhưng người cao tuổi lại là đối tượng dễ dàng mắc phải bệnh. Một số trường hợp trầm cảm có thể được điều trị và trở lại bình thường. Tuy nhiên, nếu căn bệnh này không được phát hiện và điều trị kịp thời lại gây ra những ảnh hưởng vô cùng nguy hiểm, thậm chí có thể liên quan đến tính mạng của người bệnh. Có khá nhiều trường hợp những người cao tuổi, thậm chí cả người trên 80 tuổi vẫn nhảy ra khỏi nhà cao tầng tự vẫn vì trầm cảm. Người cao tuổi bị trầm cảm thường có sức khoẻ kém hơn so với những bệnh lý khác.

2. Vì sao cần chú ý chăm sóc sức khỏe tinh thần cho người cao tuổi?

Để trả lời câu hỏi này, trước tiên cần phân tích những thay đổi về tâm sinh lý của độ tuổi này cùng với sự thay đổi về môi trường sống, công việc cho thấy, người cao tuổi gặp khá nhiều vấn đề liên quan đến sức khỏe tinh thần: 

• Người cao tuổi thường có xu hướng cô đơn và mong được con cháu quan tâm chăm sóc nhiều hơn. Điều này là do khi họ đã đến tuổi xế chiều, được nghỉ ngơi an nhàn, nhưng con cháu thì còn bận rộn với cuộc sống, học hành và công việc khiến cho họ cảm thấy mình bị bỏ rơi, lãng quên. Họ sợ cô đơn, sợ ở một mình nên luôn lo lắng và mong muốn được con cháu ở cùng, hoặc ở gần thường xuyên quan tâm chăm sóc…
• Người cao tuổi có cảm giác bất lực và tủi thân. Một số người cao tuổi do tuổi cao, sức khoẻ giảm sút, không chỉ không giúp đỡ con cháu và gia đình mà còn phụ thuộc vào con cháu. Chính vì vậy họ thấy áp lực khi phải nhờ cậy hoặc làm phiền con cháu, người thân. 
• Tính tình nóng nảy và dễ bị stress. Do sự thay đổi vị trí trong xã hội, từ người chăm sóc gia đình trở thành người được con cháu chăm sóc. Một số người cao tuổi khi nghỉ hưu còn rơi vào trạng thái phiền muộn, mất ngủ, tinh thần tuột dốc. 

• Đa nghi. Do suy nghĩ quá nhiều và thậm chí còn suy diễn thêm các sự việc dẫn đến khủng hoảng tâm lý khiến sức khỏe suy giảm. Lúc này người cao tuổi dễ lo lắng, trầm cảm và hay nóng nảy. 
• Sợ phải đối mặt với cái chết. Sinh tử là quy luật tự nhiên, nhưng người cao tuổi vẫn sợ đối mặt với điều này. 

Ngoài ra, người cao tuổi có xu hướng mắc các chứng bệnh đa rối loạn mãn tính như bệnh tăng huyết áp,  suy dinh dưỡng, đái tháo đường, hoặc kể cả những vấn đề liên quan đến nhận thức, chức năng vận động. Những vấn đề này đều làm suy giảm cuộc sống của người cao tuổi, thậm chí còn làm ảnh hưởng đến cả tính mạng của người bệnh. Thêm vào đó, có hai căn bệnh cộng đồng người cao tuổi thường mắc đều liên quan đến sức khỏe tinh thần là trầm cảm và chứng sa sút trí tuệ. Vì vậy việc chăm sóc sức khỏe tinh thần cho người cao tuổi khá quan trọng. 

3. Cách nào chăm sóc sức khỏe tinh thần cho người cao tuổi?

Những thay đổi cả về thể chất và tinh thần của người cao tuổi đều làm suy giảm cuộc sống và thậm chí ảnh hưởng đến cả tính mạng của người cao tuổi. Vì vậy chăm sóc sức khỏe tinh thần người cao tuổi cũng bao gồm cả chăm sóc toàn diện cho đối tượng này. Thêm vào đó, người cao tuổi cần sự quan tâm từ người thân, bạn bè và gia đình để có thể vượt qua những giai đoạn chuyển giao của cuộc sống. 

• Để có sức khỏe tinh thần tốt, người cao tuổi nên thường xuyên tham gia các hoạt động xã hội. Những người cao tuổi không thực hiện điều này thường gặp các vấn đề về suy giảm khả năng vận động, suy giảm về trí tuệ, thường rơi vào trạng thái không minh mẫn dễ bị lú lẫn và mắc các bệnh mãn tính. Việc tham gia các hoạt động xã hội giúp kích thích trí óc của người cao tuổi hoạt động thường xuyên, cùng với việc trò chuyện đọc báo, xem tivi những vấn đề hoặc tin tức mà họ quan tâm…. Vì vậy, con cháu thường xuyên động viên người cao tuổi tham gia những hoạt động này. Chẳng hạn như câu lạc bộ chơi cờ, nuôi chim, nuôi cá, câu lạc bộ yoga, thiền định, dưỡng sinh…

Việc tạo điều kiện cho người cao tuổi tiếp xúc với nhiều hoạt động xã hội cũng như tiếp xúc với nhiều người giúp họ có tinh thần thoải mái và thư giãn hơn. Từ đó giảm bớt được sự chán nản, suy nghĩ tiêu cực và mệt mỏi. 

• Thường xuyên động viên, thăm hỏi. Người cao tuổi thường hay có cảm giác cô đơn, buồn tủi khi phải ở nhà một mình. Thêm vào đó, họ còn bị hạn chế giao tiếp với bên ngoài. Chính điều này sẽ làm cho họ rơi vào trạng thái suy nghĩ tiêu cực, tự ti. Vì vậy, con cháu và người thân nên thường xuyên thăm hỏi, chia sẻ, trò chuyện và động viên người cao tuổi vào lúc rảnh rỗi. Hoặc vào ngày nghỉ nên dành thời gian chăm sóc hoặc tổ chức đoàn tụ mọi thành viên trong gia đình. Đây có lẽ là liều thuốc tốt nhất giúp người cao tuổi sống vui vẻ và yêu đời hơn. 
• Khám sức khỏe định kỳ. Ở người cao tuổi thường bị suy giảm sức đề kháng, chức năng, và có nguy cơ mắc nhiều bệnh lý mãn tính như viêm phổi, đái tháo đường, tăng huyết áp, tim mạch, đột quỵ… Hơn nữa điều trị bệnh cho người cao tuổi cũng khó khăn hơn và cần nhiều thời gian. Vì vậy, nếu phát hiện bệnh sớm thì hiệu quả điều trị cũng sẽ tốt hơn. Nên việc khám sức khỏe định kỳ trong chăm sóc sức khỏe tinh thần và thể chất ở người cao tuổi cần được thực hiện duy trì mang lại cuộc sống tốt hơn cho họ. 
• Cải thiện chế độ dinh dưỡng hàng ngày. Người cao tuổi thường ăn ít và thậm chí một số người gặp tình trạng chán ăn, ăn không ngon. Điều đó dẫn đến sức khoẻ giảm sút và dễ mắc bệnh. Vì vậy việc cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho người cao tuổi rất cần thiết. Bên cạnh việc cung cấp đầy đủ 4 nhóm chất dinh dưỡng như đạm, đường, béo, vitamin và khoáng chất, thì người cao tuổi cần bổ sung thêm các loại thực phẩm có giàu chất béo tốt, giàu vitamin khoáng chất để cải thiện sức khỏe tinh thần chẳng hạn như vitamin D, omega 3…

Thêm vào đó, có thể bổ sung thêm các thực phẩm chức năng giúp cơ thể người cao tuổi hấp thu tốt hơn chẳng hạn như sữa công thức vừa giúp cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng như chất béo có lợi MUFA, PUFA… tốt cho tim mạch, mà còn giàu canxi, vitamin D giúp chắc khỏe hệ xương…

Chăm sóc sức khỏe tinh thần cho người cao tuổi không chỉ giúp họ có một sức khỏe tinh thần tốt, mà thể chất cũng được nâng cao. Từ đó chất lượng cuộc sống của người cao tuổi cũng tốt hơn. 

Nguồn: westgatehealthcare.co.uk