Stress oxy hóa là gì? Ảnh hưởng tới tế bào não ra sao?

Stress oxy hóa là gì?

Stress oxy hóa là trạng thái mất cân bằng giữa quá trình tạo ra các gốc tự do và khả năng trung hòa chúng của hệ thống chất chống oxy hóa. Gốc tự do (Reactive Oxygen Species – ROS) là các phân tử có chứa oxy không ổn định, có khả năng phản ứng cao, làm hư hại các phân tử sinh học như lipid, protein và DNA.

Khi số lượng ROS vượt quá ngưỡng kiểm soát, cơ thể bước vào tình trạng stress oxy hóa, và điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhiều cơ quan, trong đó tế bào não là một trong những đối tượng dễ bị tổn thương nhất.

Vì sao não dễ bị tổn thương do stress oxy hóa?

Não tiêu thụ tới 20–25% tổng lượng oxy cơ thể, nhưng lại có lượng chất chống oxy hóa nội sinh tương đối thấp. Ngoài ra, tế bào thần kinh có cấu trúc giàu phospholipid – loại chất béo dễ bị oxy hóa, và có ít khả năng tái tạo sau tổn thương. Do đó, khi stress oxy hóa kéo dài, tế bào thần kinh sẽ là nơi chịu hậu quả đầu tiên và nghiêm trọng nhất.

Stress oxy hóa ảnh hưởng đến tế bào não như thế nào?

1. Phá hủy cấu trúc màng tế bào

ROS có khả năng gây peroxid hóa lipid – một quá trình phá vỡ màng tế bào thần kinh. Kết quả là các ion và phân tử độc có thể xâm nhập vào bên trong, làm mất cân bằng điện giải, gây rối loạn truyền tín hiệu thần kinh.

2. Tổn thương ty thể và rối loạn sản xuất năng lượng

Ty thể là “nhà máy năng lượng” của tế bào, nhưng cũng là nguồn sinh ROS lớn. Khi stress oxy hóa kéo dài, ty thể bị tổn thương, tạo vòng xoáy ROS tổn thương. Điều này dẫn đến thiếu hụt năng lượng, làm giảm khả năng sống còn của neuron thần kinh.

3. Gây biến đổi DNA

ROS có thể làm thay đổi cấu trúc các base trong DNA, gây đột biến hoặc hư hại vật chất di truyền. Điều này làm giảm khả năng phục hồi của tế bào thần kinh, góp phần vào quá trình lão hóa não sớm và phát triển bệnh thoái hóa thần kinh.

4. Gây viêm thần kinh mạn tính

ROS không chỉ gây tổn thương trực tiếp mà còn kích hoạt các tế bào vi thần kinh (microglia), làm giải phóng các cytokine viêm như TNF-α, IL-1β. Kết quả là não rơi vào tình trạng viêm mạn tính, thúc đẩy thoái hóa thần kinh.

Stress oxy hóa và các bệnh lý liên quan đến não

Các nghiên cứu cho thấy stress oxy hóa ảnh hưởng đến tế bào não và gây ra nhiều bệnh lý thần kinh nguy hiểm:

• Alzheimer: ROS thúc đẩy sự tích tụ amyloid-beta và tau protein, làm rối loạn trí nhớ.
• Parkinson: Tế bào sản xuất dopamine rất nhạy cảm với stress oxy hóa, dẫn đến run tay và giảm vận động.
• Đột quỵ: Sau thiếu máu não, quá trình tái tưới máu tạo ra lượng lớn ROS, làm tăng tổn thương tế bào não.
• Trầm cảm và lo âu: Các nghiên cứu gần đây cho thấy stress oxy hóa có thể làm mất cân bằng serotonin và dopamine, làm nặng thêm rối loạn cảm xúc.

Các yếu tố làm tăng stress oxy hóa

• Ăn uống nghèo chất chống oxy hóa, nhiều chất béo chuyển hóa
• Hút thuốc lá, sử dụng rượu bia, ô nhiễm không khí
• Thiếu ngủ, stress tâm lý kéo dài
• Lạm dụng thuốc hoặc hóa chất độc hại
• Tuổi cao, mắc bệnh mãn tính (tiểu đường, tăng huyết áp…)

Giải pháp phòng ngừa stress oxy hóa ảnh hưởng đến tế bào não

1. Chế độ ăn giàu chất chống oxy hóa

• Ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi (đặc biệt là các loại chứa vitamin C, E, polyphenol)
• Bổ sung omega‑3 từ cá béo hoặc hạt lanh
• Dùng các thảo dược có tính kháng oxy hóa như nghệ, gừng, tỏi đen

2. Thay đổi lối sống

• Ngủ đủ giấc (7–8 giờ/đêm)
• Tập thể dục đều đặn (ít nhất 30 phút mỗi ngày)
• Tránh căng thẳng kéo dài bằng thiền, yoga, âm nhạc trị liệu
• Hạn chế tiếp xúc hóa chất độc hại, khói bụi, kim loại nặng

3. Dùng sản phẩm hỗ trợ não bộ

Một số sản phẩm bổ não có chứa các hoạt chất chống oxy hóa như coenzyme Q10, glutathione, alpha-lipoic acid, curcumin… có thể hỗ trợ ngăn ngừa stress oxy hóa ảnh hưởng đến tế bào não hiệu quả.

Hiểu rõ stress oxy hóa là gì không chỉ giúp chúng ta phòng ngừa bệnh tật mà còn giúp nâng cao chất lượng cuộc sống. Tình trạng stress oxy hóa ảnh hưởng đến tế bào não ở mức độ âm thầm nhưng kéo dài, làm tăng nguy cơ thoái hóa thần kinh và rối loạn tâm thần. Việc duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, giảm thiểu căng thẳng và bổ sung các hoạt chất chống oxy hóa đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ não bộ khỏi các tác nhân oxy hóa nguy hiểm.Liên hệ với Drip Hydration để được tư vấn về sản phẩm/ dịch vụ giúp tăng cường và cải thiện các chức năng não bộ  một  cách hiệu quả hoặc đặt hẹn trực tiếp tại ĐÂY.