Mục đích và chỉ định của xét nghiệm BNP

1. Xét nghiệm BNP là gì?

Trước khi trả lời cho câu hỏi xét nghiệm BNP là gì thì bạn cần hiểu rõ về khái niệm BNP - BNP là viết tắt của Brain Natriuretic Peptide. Nó là một loại hormone chủ yếu được sản xuất và giải phóng bởi tâm thất (buồng dưới) của tim. BNP tham gia điều hòa huyết áp và cân bằng chất lỏng trong cơ thể.

Chức năng chính của BNP là thúc đẩy quá trình giãn mạch (mở rộng mạch máu) và bài tiết natri và nước qua thận. Khi tim làm việc quá sức hoặc bị tăng áp lực, chẳng hạn như trong trường hợp suy tim, việc sản xuất và giải phóng BNP tăng lên như một cơ chế bù trừ để giúp tim xử lý khối lượng công việc bổ sung và duy trì cân bằng chất lỏng. Nồng độ BNP trong máu có thể được đo thông qua một xét nghiệm y tế được gọi là xét nghiệm BNP hoặc xét nghiệm Peptide Natriuretic não. Vì thế, xét nghiệm BNP trong suy tim rất có ý nghĩa.

Bằng cách đo mức BNP, các bác sĩ có thể hiểu rõ hơn về sức khỏe tim của bệnh nhân và sử dụng thông tin này để hỗ trợ chẩn đoán, tiên lượng và điều trị các tình trạng tim khác nhau, đặc biệt là suy tim. Nồng độ BNP trong máu tăng cao có thể cho thấy cơ tim bị căng thẳng hoặc tổn thương. Ngoài ra, xét nghiệm BNP trong suy tim có thể hữu ích trong việc đánh giá mức độ nghiêm trọng của căn bệnh này, cũng như được sử dụng để theo dõi hiệu quả của các can thiệp điều trị suy tim theo từng thời điểm.

2. Ai là người được chỉ định xét nghiệm BNP?

Chỉ định xét nghiệm BNP do các bác sĩ, đặc biệt là các bác sĩ chuyên khoa tim mạch đưa ra dựa trên tình trạng lâm sàng cụ thể và tiền sử bệnh của bệnh nhân. Chỉ định xét nghiệm BNP không phải là thường quy, vì nó không phải là xét nghiệm sàng lọc thông thường cho tất cả mọi người nhưng được chỉ định khi có nghi ngờ lâm sàng hoặc cần đánh giá sức khỏe tim của bệnh nhân, đặc biệt trong trường hợp nghi ngờ suy tim hoặc các bệnh tim khác.

Những cá nhân có thể cần làm xét nghiệm BNP bao gồm:

• Nghi ngờ suy tim: Xét nghiệm BNP thường được sử dụng để hỗ trợ chẩn đoán suy tim. Khi bệnh nhân có các triệu chứng như khó thở, mệt mỏi, sưng chân và các dấu hiệu suy tim khác, chỉ định xét nghiệm BNP có thể giúp xác định chẩn đoán.
• Theo dõi suy tim: Đối với những người đã được chẩn đoán mắc bệnh suy tim, xét nghiệm BNP trong suy tim có thể được sử dụng để theo dõi sự tiến triển của tình trạng và đáp ứng với điều trị. Những thay đổi về mức độ BNP theo thời gian có thể cung cấp thông tin có giá trị về hiệu quả của việc quản lý suy tim.
• Đánh giá tình trạng khó thở: Xét nghiệm BNP có thể hữu ích trong việc đánh giá bệnh nhân khó thở để xác định xem nguyên nhân có liên quan đến suy tim hay tình trạng khác hay không.
• Đánh giá tình trạng tim cấp tính: Ý nghĩa xét nghiệm BNP kiểm tra trong các trường hợp hội chứng mạch vành cấp tính, đau tim hoặc các trường hợp khẩn cấp về tim khác là rất tốt. Ngoài ra nó còn được dùng để đánh giá mức độ tổn thương tim và giúp hướng dẫn các quyết định điều trị.
• Đánh giá tình trạng quá tải chất lỏng: Mức BNP có thể được sử dụng để đánh giá bệnh nhân bị quá tải chất lỏng do các tình trạng bệnh lý khác nhau, bao gồm suy tim, bệnh thận và rối loạn phổi.
• Đánh giá trước phẫu thuật: Trong một số trường hợp, xét nghiệm BNP có thể được chỉ định như một phần của đánh giá trước phẫu thuật để đánh giá nguy cơ tim trước khi tiến hành phẫu thuật.

Hãy nhớ rằng, quyết định chỉ định xét nghiệm BNP dựa trên đánh giá lâm sàng của bác sĩ và đánh giá các triệu chứng, tiền sử bệnh, khám thực thể và các xét nghiệm liên quan khác của bệnh nhân. 

3. Quy trình thực hiện xét nghiệm BNP trong suy tim

Thực hiện xét nghiệm BNP bao gồm một vài quy trình tương đối đơn giản. Dưới đây là các bước cơ bản để thực hiện xét nghiệm BNP trong suy tim:

• Chuẩn bị cho bệnh nhân: Trước khi xét nghiệm, bệnh nhân sẽ được cung cấp các thông tin về mục đích của xét nghiệm BNP và bất kỳ hướng dẫn cụ thể nào. Điều cần thiết là phải giải thích quy trình và giải quyết bất kỳ câu hỏi hoặc thắc mắc nào mà bệnh nhân có thể có.
• Lấy mẫu máu: Xét nghiệm BNP yêu cầu lấy mẫu máu, thường được lấy từ tĩnh mạch ở cánh tay. Các nhân viên y tế sẽ làm sạch bề mặt da bằng chất khử trùng, sau đó đặt garô để làm cho các tĩnh mạch dễ nhìn thấy và dễ tiếp cận hơn.
• Chọc kim: Sử dụng kim và ống tiêm vô trùng, hoặc ống lấy máu được hút chân không, nhân viên y tế sẽ nhẹ nhàng đâm kim vào tĩnh mạch để lấy máu. Bệnh nhân có thể cảm thấy hơi nhói hoặc khó chịu.
• Lấy máu: Sau khi kim được đưa vào, máu sẽ được hút vào ống tiêm hoặc ống lấy máu. Thông thường, một vài ml máu được lấy để làm xét nghiệm BNP.
• Rút kim và cầm máu: Sau khi lấy máu, nhân viên y tế sẽ rút kim ra và dùng bông gòn hoặc gạc ấn nhẹ lên vị trí chọc kim. Điều này giúp cầm máu và giảm nguy cơ bị bầm tím.
• Dán nhãn và xử lý: Mẫu máu được dán nhãn với thông tin nhận dạng của bệnh nhân và được gửi đến phòng thí nghiệm để xử lý. Trong phòng thí nghiệm, máu được ly tâm để tách huyết thanh hoặc huyết tương, sẽ được sử dụng cho xét nghiệm BNP.
• Phân tích xét nghiệm BNP: Trong phòng thí nghiệm, nồng độ BNP được đo trong mẫu máu đã thu thập bằng các phương pháp và thiết bị chẩn đoán cụ thể.
• Kết quả: Kết quả xét nghiệm BNP thường có trong một thời gian ngắn. Các bác sĩ sẽ giải thích kết quả trong bối cảnh bệnh sử, triệu chứng và các yếu tố liên quan khác của bệnh nhân.

Các bước và quy trình thực tế có thể khác nhau tùy thuộc vào cơ sở chăm sóc sức khỏe cụ thể và thiết bị được sử dụng. Ngoài ra, các bác sĩ nên tuân theo các biện pháp kiểm soát lây nhiễm thích hợp và tuân thủ các nguyên tắc an toàn trong suốt quá trình để đảm bảo sức khỏe cho cả bệnh nhân và nhân viên y tế.

4. Cách đọc và ý nghĩa xét nghiệm BNP trong suy tim

Dưới đây là ý nghĩa xét nghiệm BNP trong việc đánh giá chức năng của tim.

4.1. Mức BNP bình thường

Mức BNP bình thường có thể thay đổi một chút tùy thuộc vào phạm vi tham chiếu của phòng thí nghiệm và xét nghiệm cụ thể được sử dụng để thử nghiệm. Phạm vi tham chiếu tiêu chuẩn cho mức BNP thường được sử dụng trong thực hành lâm sàng thường là khoảng 100 picogram trên mililit (pg/mL) hoặc thấp hơn. Điều này có nghĩa là mức BNP dưới 100 pg/mL thường được coi là nằm trong phạm vi bình thường đối với những người không có vấn đề liên quan đến tim. 

Mức BNP bình thường thường chỉ ra rằng tim đang hoạt động trong phạm vi khỏe mạnh và không có căng thẳng hoặc căng thẳng đáng kể nào đối với cơ tim. Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là xét nghiệm BNP chỉ là một phần của quy trình đánh giá sức khỏe tim mạch. Các đánh giá lâm sàng khác, tiền sử bệnh, khám sức khỏe và các xét nghiệm chẩn đoán khác cũng có thể được xem xét để có được bức tranh toàn diện về tình trạng tim của một cá nhân.

4.2. Mức BNP tăng

Nồng độ BNP tăng cao cho thấy tim có thể đang bị căng thẳng hoặc bị tăng áp lực, thường là do một số tình trạng liên quan đến tim. Khi mức BNP cao hơn giá trị ngưỡng bình thường (thường là trên 100 - 125 picogram trên mililit - pg/mL), nó có thể gợi ý nhiều vấn đề về tim, trong đó phổ biến nhất là suy tim. Suy tim xảy ra khi tim không thể bơm máu hiệu quả, dẫn đến tích tụ chất lỏng trong phổi và các bộ phận khác của cơ thể.

Các bệnh lý khác có thể gây ra mức BNP cao bao gồm:

• Tổn thương hoặc tổn thương cơ tim, chẳng hạn như do đau tim (nhồi máu cơ tim).
• Tăng huyết áp (huyết áp cao), đặc biệt nếu nó không được kiểm soát hoặc nghiêm trọng.
• Bệnh cơ tim, một bệnh ảnh hưởng đến khả năng hoạt động bình thường của cơ tim.
• Rối loạn chức năng van tim hoặc bất thường liên quan đến van tim
• Hội chứng mạch vành cấp tính - đây là một nhóm các tình trạng làm giảm lưu lượng máu đến tim đột ngột.
• Bệnh phổi hoặc rối loạn phổi, chẳng hạn như bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD).
• Bệnh thận mãn tính hoặc suy thận.

Nồng độ BNP tăng cao là dấu hiệu cảnh báo cần thiết và chúng thúc đẩy điều tra thêm để xác định nguyên nhân cơ bản, cũng như bắt đầu quản lý và điều trị thích hợp. Các bác sĩ sử dụng xét nghiệm BNP, cùng với các đánh giá lâm sàng và xét nghiệm chẩn đoán khác để xác định mức độ rối loạn chức năng tim, hướng dẫn các quyết định điều trị và theo dõi đáp ứng với điều trị ở bệnh nhân mắc các bệnh liên quan đến tim.

4.3. Mức BNP tăng rất cao

Ngưỡng cụ thể cho mức độ BNP tăng cao nghiêm trọng có thể khác nhau giữa các phòng thí nghiệm khác nhau, nhưng nhìn chung, ngưỡng này cho thấy mức độ BNP cao hơn đáng kể so với mức bình thường (thường trên 400-500 picogram trên mililit - pg/mL). 

Ý nghĩa xét nghiệm BNP tăng cao trong máu thường liên quan đến những tình trạng như suy tim nặng, tim có thể bị tổn hại nghiêm trọng về khả năng bơm máu hiệu quả, dẫn đến ứ đọng chất lỏng đáng kể trong phổi và các bộ phận khác của cơ thể. Trong một số trường hợp, bệnh nhân bị suy tim có thể bị các triệu chứng xấu đi đột ngột, được gọi là suy tim mất bù, dẫn đến mức BNP rất cao. Bệnh cơ tim nặng, cơ tim bị tổn thương nghiêm trọng có thể dẫn đến nồng độ BNP cao.

Xét nghiệm BNP là một trong những phương pháp giúp đánh giá sức khỏe tương đối tốt, đặc biệt là bệnh lý suy tim. Nếu bạn có những triệu chứng liên quan đến tim mạch hoặc các yếu tố nguy cơ khác, hãy nói chuyện với bác sĩ để được chỉ định và hướng dẫn thực hiện xét nghiệm BNP.

Nguồn: healthline.com, health.harvard.edu, webmd.com, my.clevelandclinic.org.