Dùng thuốc tiểu đường gây tăng cân không? Làm sao để giảm cân?

1. Thuốc tiểu đường gây tăng cân không? Vì sao? 

Thuốc điều trị tiểu đường (thuốc hạ đường huyết) ảnh hưởng đến cân nặng thông qua tác động lên quá trình chuyển hóa glucose trong cơ thể. Cụ thể, Insulin là hormone chuyển glucose thành năng lượng cho tế bào sử dụng, nhờ đó giúp hạ đường huyết. Khi nồng độ đường tăng quá cao, insulin tác động lên gan chuyển glucose thành chất béo, lâu ngày sẽ dẫn đến tăng cân. 

Insulin sử dụng trong điều trị đái tháo đường hoạt động như Insulin tự nhiên trong cơ thể. Thuốc thúc đẩy quá trình chuyển hóa glucose thành chất béo, cho đến khi lượng glucose trong máu đạt mức ổn định. Đây là lý do chính khiến tăng cân là tác dụng phụ thường gặp nhất trong quá trình điều trị bằng insulin. Mặc khác, việc sử dụng thuốc tiểu đường khiến lượng đường huyết hạ xuống quá mức cần thiết. Bệnh nhân dễ bị đói và phải ăn thêm để nâng mức đường huyết trở lại bình thường. Chính thói quen ăn nhiều thời gian dài này cũng là một trong những nguyên nhân khiến cân nặng bệnh nhân tăng vọt.

Tác dụng phụ tăng cân có thể khiến bệnh nhân khó chịu và ngưng thuốc. Tình trạng này có thể gây xuất hiện các biến chứng đái tháo đường. Do đó, hãy thông báo ngay cho bác sĩ nếu thấy cân nặng của bệnh nhân tăng quá nhiều. Lúc này, các bác sĩ sẽ cân nhắc và điều chỉnh thuốc cho phù hợp hơn. Quá trình thay đổi cân nặng thường xảy ra nhiều nhất vào những tháng đầu tiên của việc điều trị. 

Bên cạnh việc tăng cân, một số thuốc trị tiểu đường cũng có thể gây giảm cân do thuốc loại bỏ lượng đường dư thừa ra khỏi cơ thể, hoặc khiến người bệnh có cảm giác no lâu hơn, từ đó giúp họ ăn ít hơn so với bình thường. 

2. Người bị tiểu đường phải dùng thuốc có nguy cơ tăng cân, phải làm sao để dự phòng/ giảm cân? 

Có 4 nhóm thuốc điều trị đái tháo đường có thể gây tăng cân, cụ thể như sau:

• Insulin: Là một trong những nhóm thuốc đái tháo đường được sử dụng rộng rãi cho cả type 1 lẫn type 2, Insulin được ghi nhận là thuốc có thể gây tăng cân nhiều nhất. Hầu hết các dạng insulin đều có thể gây tăng cân. Đặc biệt, theo thống kê, bệnh nhân đái tháo đường type 2 sử dụng insulin có thể tăng trung bình 1,8 kg trong năm đầu tiên. Trên thực tế, một số người có thể tăng đến 5 kg hoặc nhiều hơn trong thời gian này.
• Sulfonylureas: Đây cũng là một nhóm thuốc trị tiểu đường thường gây tăng cân. Thuốc kích thích tế bào beta tụy tiết ra insulin. Càng nhiều insulin trong cơ thể, càng nhiều đường trong máu được chuyển thành chất béo. Theo ghi nhận, người dùng sulfonylureas có thể tăng trung bình 2,3 kg.
• Thiazolidinediones (TZD): TZD làm giảm đường huyết thông qua việc kích thích tế bào trong cơ thể nhạy cảm hơn với insulin. Thuốc cũng ảnh hưởng đến gen tổng hợp chất béo và đôi khi gây giữ nước. Người dùng TZD có thể tăng 2,7 đến 4 kg trong 6 tháng đầu tiên và tăng đến 5kg trong 3 đến 5 năm đầu tiên.
• Meglitinides (glinides): Với cơ chế hoạt động gần giống sulfonylureas, thuốc kích thích tế bào beta tụy tiết ra insulin nhưng ít hơn. Do đó, nhóm glinides cũng thể gây tăng cân nhưng ít hơn so với sulfonylureas. 

Uống thuốc tiểu đường gây tăng cân gần như là tác dụng phụ thường gặp trong quá trình điều trị. Tăng cân do dùng thuốc trị tiểu đường có thể phòng ngừa bằng các biện pháp ăn kiêng, tập luyện đúng cách. Những biện pháp này sẽ giúp ổn định đường huyết và góp phần giảm cân. Song song với đó, người bệnh có thể kết hợp các nhóm thuốc trị đái tháo đường gây tăng cân với thuốc cùng tác dụng nhưng gây giảm cân để hạn chế ảnh hưởng lên cân nặng. Đặc biệt, người bệnh cần hạn chế bị hạ đường huyết để tránh việc ăn quá nhiều nhằm đưa mức đường huyết trở về bình thường. 

Các thuốc hạ đường huyết đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa lượng đường trong máu. Tuy nhiên, uống thuốc tiểu đường gây tăng cân do ảnh hưởng đến lượng insulin trong cơ thể bạn và cách cơ thể chuyển hóa glucose. Trong đó, Insulin là nhóm thuốc gây tăng cân nhiều nhất. Người bệnh nên duy trì chế độ ăn uống hợp lý và thói quen luyện tập đều đặn để duy trì cân nặng lý tưởng, đồng thời, thường xuyên trao đổi với bác sĩ để có phác đồ điều trị phù hợp nhất.

Tài liệu tham khảo: www.diabetes.co.uk - www.abdn.ac.uk - www.mayoclinic.org - www.benhvienductho.vn - www.medlatec.vn - www.daithaoduong.kcb.vn