Chất chống oxy hóa não bộ là gì và vì sao cần thiết để trẻ hóa não?

1. Chất chống oxy hóa não bộ là gì?

Chất chống oxy hóa não bộ là những chất tự nhiên có tác dụng chống lại thiệt hại do các phân tử gọi là gốc tự do gây ra. Khi một người già đi, các gốc tự do có thể tích tụ trong các tế bào thần kinh, gây ra tổn thương có thể góp phần gây ra bệnh Alzheimer. 

Chất chống oxy hóa trong chế độ ăn uống là các hoạt chất ức chế quá trình oxy hóa hoặc sửa chữa tổn thương oxy hóa đối với các thành phần tế bào. Chúng có thể ngăn chặn hiệu quả sự tổn hại đến lipid, protein và DNA. Tuy nhiên có một sự thật là hoạt động của hệ thống phòng thủ chống oxy hóa trong não rất thấp. Chất chống oxy hóa chuyển hóa là chất chống oxy hóa nội sinh được tạo ra bởi các phản ứng trao đổi chất trong tế bào, chẳng hạn như axit uric, glutathione, coenzym Q10, melatonin, transferrin, axit lipoic và bilirubin, cùng nhiều chất khác.

Các chất bổ sung dinh dưỡng chống oxy hóa trong chế độ ăn uống là các chất chống oxy hóa ngoại sinh, là những hợp chất hoạt động không thể được sản xuất trong cơ thể mà phải được cung cấp thông qua thực phẩm hoặc chất bổ sung chống oxy hóa trong chế độ ăn uống.

2. Vì sao chất chống oxy hóa lại cần để trẻ hóa và duy trì sự ổn định của não bộ?

Não dễ bị tổn thương trước sự tấn công oxy hóa quá mức vì hàm lượng lipid dồi dào, nhu cầu năng lượng cao và khả năng chống oxy hóa yếu. Các phản ứng oxy hóa (ROS) làm tăng tính nhạy cảm với tổn thương của các tế bào thần kinh và gây suy giảm chức năng. 

Căng thẳng oxy hóa được coi là tình trạng bất lợi cho hoạt động bình thường của não. Vì não sử dụng các loại phản ứng đa dạng về mặt hóa học để truyền tín hiệu nên nó dễ bị ảnh hưởng bởi stress oxy hóa. Khi việc sản xuất ROS vượt quá cơ chế phản kháng của hệ thống chống oxy hóa, stress oxy hóa sẽ xảy ra, dẫn đến tổn thương oxy hóa đối với protein, axit nucleic và lipid, ảnh hưởng đến hoạt động bình thường và gây thoái hóa thần kinh. Dữ liệu tích lũy cho thấy rằng stress oxy hóa và tổn thương tế bào thần kinh có thể liên quan chặt chẽ đến cơ chế bệnh sinh của nhiều loại bệnh.

Do tính nhạy cảm của hệ thần kinh đối với stress oxy hóa và vai trò quan trọng của stress oxy hóa trong cơ chế bệnh sinh của nhiều bệnh lý não bộ, việc trì hoãn hoặc ngăn chặn sự thoái hóa của các tế bào thần kinh bằng cách làm sạch ROS hoặc ngăn chặn sự hình thành của nó đã trở thành một trong những chiến lược đầy hứa hẹn để phòng ngừa và điều trị. 

Trong những năm gần đây, các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng chất chống oxy hóa não bộ tự nhiên trong trái cây, rau, hoa ăn được và trà có tác dụng chống oxy hóa rõ ràng và tác dụng phụ thấp, giúp phòng ngừa và bảo vệ não bộ đối với bệnh thoái hóa thần kinh và các bệnh khác. Những chất chống oxy hóa não bộ trong chế độ ăn uống này không chỉ làm giảm các hoạt động có hại của ROS và stress oxy hóa mà còn thúc đẩy khả năng tái tạo của não người trưởng thành.

3. Làm sao để não hoạt động tốt hơn thông qua việc tăng cường chất chống oxy hóa não bộ?

Các chất chống oxy hóa não bộ trong chế độ ăn uống được nghiên cứu rộng rãi nhất bao gồm các hoạt chất như vitamin, Carotenoids, flavonoid và polyphenol. Chất chống oxy hóa trong chế độ ăn uống được tìm thấy trong các thực phẩm thường được tiêu thụ như trái cây tươi, rau, quả hạch và dầu đang trở nên phổ biến, giúp phòng ngừa và bảo vệ chống lại thoái hóa thần kinh. Các gợi ý bổ sung như sau:

• Vitamin C: Cam, dâu tây, chanh, kiwi, rau bina, ớt chuông, cải xoăn, bông cải xanh
• Vitamin E: Mầm lúa mì, đậu nành, rau bina, cà chua, dầu thực vật, dầu gan cá tuyết
• Carotenoids - Lycopene: Cà chua, dưa hấu, bưởi và lựu
• Carotenoids - Astaxanthin: Tôm, cua, cá hồi, cá hồi, tảo nâu, men
• Carotenoids - β -Carotene: Cà rốt, khoai lang, bí ngô
• Carotenoids - Lutein: Cải xoăn, rau bina, cam, lòng đỏ trứng, bơ
• Flavonoid - Epigallocatechin-3-gallate: Trà xanh, trà đen, rượu vang đỏ
• Flavonoid - Anthocyanidin: Quả việt quất, nho, dâu tây, anh đào, lựu, bắp cải
• Flavonoid - Quercetin: Hành tây, táo, bông cải xanh, việt quất
• Flavonoid - Rutin: Kiều mạch, cam, nho, táo, trà
• Flavonoid - Silymarin: Cây kế sữa
• Flavonoid - Genistein: Đậu nành
• Flavonoid - Hesperetin: Cam, nho, chanh
• Polyphenol không chứa flavonoid - Resveratrol: Trà, rượu vang đỏ, nho, quả mọng, táo, mận, đậu phộng
• Axit gallic: Trà, quả việt quất, quả mâm xôi, nho, chuối, lúa mì, lúa mạch, các loại hạt
• Melatonin: Ô liu, cà chua, nho
• Ergothioneine: Nấm đen, nấm sò vua, nấm kim châm và nấm hương
• Sulforaphane: Bông cải xanh, cải xoong, cải Brussels và bắp cải

Để tối ưu hóa việc hấp thụ các chất chống oxy hóa có lợi qua đường uống, điều quan trọng là phải có chế độ ăn uống đa dạng và cân bằng. Mọi người có thể kết hợp nhiều loại trái cây và rau quả giàu chất chống oxy hóa vào chế độ ăn uống của mình, bao gồm các loại quả mọng, trái cây họ cam quýt, rau lá xanh, khoai lang, các loại hạt.. 

Ngoài trái cây và rau quả, đồ uống giàu chất chống oxy hóa như trà xanh hoặc cà phê cũng có thể được cân nhắc sử dụng hàng ngày. Điều quan trọng cần lưu ý là việc hấp thụ chất chống oxy hóa thông qua thực phẩm nguyên chất thay vì thực phẩm bổ sung là tốt nhất. Điều này là do thực phẩm nguyên chất chứa nhiều chất dinh dưỡng có lợi khác phối hợp với nhau để mang lại lợi ích cho sức khỏe, trong khi chất bổ sung chống oxy hóa có thể cung cấp các chất dinh dưỡng riêng biệt ở liều lượng cao có thể gây hại nếu dùng quá mức.

Tóm lại, việc trẻ hóa não bộ thông qua đường ăn uống, tập luyện hay thay đổi lối sống vốn là điều rất cần thiết và quan trọng. Khi não bộ được trẻ hóa sẽ giúp tăng cường khả năng hoạt động của não và làm chậm quá trình lão hóa não từ đó giúp đầu óc được minh mẫn, sáng suốt hơn.

Nguồn: sciencedirect.com - alzheimers.gov