Cảnh giác tăng đường huyết dịp Tết

1.Vì sao dễ bị tăng đường huyết dịp Tết?

Người dân Việt Nam rất coi trọng ngày Tết cổ truyền và có xu hướng “ăn chơi” thoải mái hơn trong những ngày này. Với người bình thường, tình trạng này ít có nguy cơ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, tuy nhiên với người bệnh đái tháo đường thì những thay đổi trong lối sống, chế độ ăn hay một chút lơ là trong điều trị đều sẽ làm tăng nguy cơ rối loạn đường huyết, qua đó khiến các biến chứng nặng dễ xảy ra và người bệnh phải nhập viện điều trị cấp cứu.

Theo bác sĩ, nguyên nhân phổ biến nhất gây tăng đường huyết dịp Tết chính là chế độ ăn thay đổi. Theo đó, đa phần các món ăn trong những ngày này thực sự là một cạm bẫy khó tránh với người bệnh đái tháo đường vì chứa rất nhiều đường hay tinh bột, cụ thể là món bánh chưng, xôi gấc, kẹo mứt, nước ngọt…

Một nguyên nhân khác khiến ăn Tết tăng đường huyết chính là thay đổi thói quen vận động và tập thể dục. Theo bác sĩ, tập thể dục và chế độ ăn tiết chế là nền tảng của mọi phác đồ điều trị đái tháo đường, tuy nhiên trong những ngày Tết đến Xuân về thì hầu hết chúng ta đều sẽ ngồi nhiều hơn để tiếp khách hoặc tham gia các bữa ăn kéo dài, và thậm chí người sẽ ngủ nhiều hơn vì muốn tranh thủ nghỉ ngơi sau một năm dài làm việc/học tập. Và chính những thay đổi trong thói quen vận động này sẽ khiến tình trạng tăng đường huyết dịp Tết diễn ra thường xuyên hơn, đặc biệt là ở bệnh nhân đái tháo đường.

Trong những ngày Tết, vì nhiều lý do đã khiến người bệnh dễ quên sử dụng các thuốc điều trị (uống hoặc tiêm), và điều này góp phần đưa đến tăng đường huyết dịp Tết. Một nguyên nhân phổ biến khác không thể bỏ qua là tình trạng mất ngủ hoặc ngủ muộn, đặc biệt là những người thức khuya lại hay đói và có thêm các bữa ăn phụ để khiến tình trạng tăng đường huyết vào sáng hôm sau nghiêm trọng hơn.

2. Triệu chứng tăng đường huyết dịp Tết

Tăng đường huyết dù ở bất kỳ hoàn cảnh nào đều sẽ là thủ phạm trực tiếp gây ra nhiều biến chứng ở người bệnh đái tháo đường. Mục tiêu điều trị của đường huyết thường đói là từ 4.4 đến 7.2mmol/L và đường huyết sau ăn là dưới 10mmol/L. Khi đường huyết tăng lên rất cao, thường là trên 19.5 mmol/L, thì người bệnh mới có các triệu chứng tăng đường huyết rõ rệt như mệt mỏi, tiểu nhiều, khát nước… và đi kèm với đó là rất nhiều biểu hiện khác.

Một số triệu chứng tăng đường huyết đi kèm biến chứng nặng sau đây cần được điều trị cấp cứu, bao gồm:

• Nôn ói liên tục trong vòng 6 giờ sẽ làm tăng nguy cơ mất nước vốn đã hiện diện khi đường huyết tăng cao;
• Đường huyết cao liên tục trên 15 mmol/L trong 24 giờ;
• Xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ nhiễm toan ceton như nôn ói, đau bụng, nhịp thở nhanh và hơi thở có mùi hoa quả thối, kèm theo đó là rối loạn ý thức;
• Tăng đường huyết dịp Tết đi kèm các biểu hiện ngộ độc thức ăn hoặc sốt cao;
• Mệt mỏi không rõ nguyên nhân và đồng thời không biết cách để xử lý tại nhà.

3. Làm gì khi ăn Tết tăng đường huyết?

3.1. Duy trì chế độ ăn lành mạnh

Ăn Tết tăng đường huyết có thể phòng tránh nếu người bệnh biết điều chỉnh và duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, cụ thể như sau:

• Không kiêng khem nhưng cũng không ăn quá nhiều, thay vào đó chỉ tiêu thụ một lượng vừa phải các món ăn nhiều đường/tinh bột như bánh chưng, miến, cơm;
• Tăng cường tiêu thụ các món chứa nhiều chất xơ như rau xanh, trái cây ít đường;
• Hạn chế bánh kẹo, nước ngọt, socola, các loại mứt;
• Không ăn quá gần giờ đi ngủ mỗi đêm;
• Ăn đúng giờ và đảm bảo ăn đủ số bữa chính mỗi ngày để việc sử dụng thuốc được duy trì ổn định.

3.2. Duy trì thói quen tập thể dục và vận động cơ thể

Để khắc phục tình trạng tăng đường huyết dịp Tết do lười tập thể dục, bệnh nhân có thể thực hiện các yêu cầu sau:

• Không ngồi yên một chỗ quá 30 phút, thay vào đó hãy đứng dậy và đi dạo một vài vòng trong nhà;
• Duy trì thói quen làm việc nhà như nấu cơm, quét nhà, chăm sóc cây cảnh;
• Đi bộ chúc Tết bà con hàng xóm gần nhà;
• Ngoại trừ ngày mùng 1 bận rộn, người bệnh nên duy trì thói quen tập luyện hàng ngày như đi bộ, chạy bộ, đạp xe…

3.3. Sử dụng thuốc đúng chỉ định

Quên thuốc là một trong những nguyên nhân gây tăng đường huyết dịp Tết. Để phòng tránh sai lầm nguy hiểm này, người bệnh cần:

• Duy trì các biện pháp điều trị của bản thân, đảm bảo đúng giờ hoặc chỉ muộn hơn một chút;
• Đặt lịch nhắc trên điện thoại để uống/tiêm thuốc đúng giờ giấc;
• Bảo quản tất cả các thuốc cần thiết và đủ dùng trong ít nhất 1 ngày trong một chiếc túi và mang theo bên mình khi ra khỏi nhà trong những ngày Tết;
• Người thân cần chú ý để nhắc nhở bệnh nhân trong vấn đề điều trị.

3.4. Đo đường huyết thường xuyên

Một biện pháp hạn chế tăng đường huyết dịp Tết đơn giản là đo đường huyết mao mạch thường xuyên, ít nhất 1-2 lần mỗi ngày và ưu tiên thực hiện vào trước các bữa ăn cũng là trước khi uống/tiêm thuốc. Giải pháp này giúp người bệnh biết đường huyết của bản thân là bao nhiêu, có đúng mục tiêu điều trị chưa và có cần tăng hay giảm liều thuốc hạ đường huyết hay không.

Ngoài ra, bất cứ khi nào người bệnh có các triệu chứng tăng đường huyết như ăn uống nhiều, cảm thấy mệt mỏi, đói bụng liên tục hay bị rối loạn tiêu hóa... thì cần phải đo đường huyết ngay.

3.5. Ngủ đúng giờ

Ngoại trừ đêm giao thừa, người bệnh đái tháo đường cần duy trì thói quen đi ngủ đúng giờ, tốt nhất là không nên ngủ muộn hơn ngày thường quá 1 giờ. Kèm theo đó nên dậy sớm để được trải nghiệm không khí Tết vui vẻ, đầm ấm… thay vì chỉ dành 3 ngày Tết quanh quẩn trên giường.

3.6. Đến bệnh viện khi có chỉ định

Ăn Tết tăng đường huyết không hề hiếm gặp, tuy nhiên nhiều người lại có quan niệm kiêng kỵ và không đến bệnh viện trong những ngày này, qua đó tạo điều kiện để bệnh diễn tiến quá nặng, thậm chí hôn mê do tăng đường huyết quá mức rồi mới vào cấp cứu. 

Người bệnh cần lưu ý là bệnh viện sẽ có nhân viên Y tế làm việc xuyên Tết, do đó khi đó các biểu hiện nặng thì cần nhanh chóng đến bệnh viện để được điều trị kịp thời.

Có thể thấy không riêng người bị tiểu đường, hoặc đặc biệt là tiểu đường tuýp 2, chúng ta cần lưu ý về chế độ ăn và sinh hoạt khoa học trong dịp Tết để duy trì được cân nặng khỏe mạnh, ổn định đường huyết. 

Ngoài việc tuân thủ chế độ sinh hoạt hợp lý những người bị tiểu đường cũng cần duy trì một chế độ tập luyện đầy đủ để hạn chế tăng đường huyết dịp tết. Và đừng quên áp dụng các phương pháp giảm cân chuẩn y khoa như liệu pháp tiêu hao năng lượng mới nhất hiện nay để duy trì cân nặng và lượng mỡ trong cơ thể, từ đó đảm bảo đường huyết luôn được kiểm soát tốt.