Các nguyên nhân tăng huyết áp thứ phát

1. Tăng huyết áp thứ phát là gì?

Tăng huyết áp thứ phát hay tăng huyết áp vô căn đều có nguyên nhân gây bệnh không rõ ràng. Tăng huyết áp thứ phát có thể liên quan đến di truyền, chế độ ăn uống, thói quen luyện tập. 

Tăng huyết áp thứ phát được gây ra bởi các vấn đề liên quan đến thận, động mạch, tim hoặc các hệ thống nội tiết. Tuy nhiên, tăng huyết áp thứ phát còn có thể xảy ra trong thai kỳ. 

Điều trị tăng huyết áp thứ phát thường áp dụng cả kiểm soát các điều kiện cơ bản của tăng huyết áp, đồng thời làm giảm các biến chứng nghiêm trọng bao gồm các bệnh liên quan đến tim, suy thận, đột quỵ. 

2. Các nguyên nhân tăng huyết áp thứ phát?

Các nguyên nhân gây tăng huyết áp thứ phát bao gồm: 

• Biến chứng của bệnh đái tháo đường. Bệnh có thể làm học bộ lọc của hệ thống thận dẫn tới tình trạng huyết áp cao. 
• Bệnh thận đa nang, các u nang trong thận sẽ ngăn ngừa thận hoạt động bình thường và chính điều này sẽ làm tăng huyết áp thứ phát. 
• Bệnh cầu thận. Thận thực hiện chức năng lọc bằng cách sử dụng các bộ lọc có kích thước khá nhỏ gọi là cầu thận. Trong quá trình hoạt động có thể gây ra tình trạng viêm và đây cũng là nguyên nhân tăng huyết áp thứ phát. 
• Hẹp động mạch thận. Tăng huyết áp thứ phát nguyên nhân do hẹp một hoặc hai động mạch thận dẫn đến động mạch thận bị tổn thương. Tình trạng tăng huyết áp có xu hướng tăng nhanh. Thận lúc này bị tổn thương nặng và không thể đảo ngược được chức năng của nó. Khi đó hình thành các mảng chất béo gây hại cho mạch vành hoặc các sợi cơ hoặc mô sợi của động mạch thận dày lên và cứng lại. 
• Hội chứng cushing. Trong điều kiện sử dụng nhiều thuốc corticoid, hoặc gặp khối u tuyến yên hoặc các yếu tố khác làm cho tuyến thượng thận sản xuất quá nhiều hormone cortisol. Điều này sẽ làm cho chỉ số huyết áp tăng cao. 
• Cường aldosterone. Khi có một khối u ở tuyến thượng thận, sẽ làm tăng sự phát triển của các tế bào bình thường trong nó hoặc một số yếu tố khác làm cho tuyến thượng thận sản xuất nhiều hormone aldosterone. Khi đó thận sẽ giữ lại muối và nước trong cơ thể nhiều hơn, đồng thời làm mất nhiều kali. Nguyên nhân này gây ra tình trạng tăng huyết áp. 
• U tuyến thượng thận sẽ làm tăng sản xuất các hormone adrenaline và noradrenaline khiến cho chỉ số huyết áp tăng lên. 
• Tuyến giáp khi không sản xuất đủ hormon hoặc sản xuất quá nhiều cũng là nguyên nhân gây tăng huyết áp thứ phát. 
• Cường cận giáp khi tiết ra quá nhiều hormon cận giáp làm tăng lượng canxi trong máu dẫn đến tăng huyết áp. 
• Hẹp động mạch chủ. Khi đó tim sẽ phải bơm mạnh hơn để lấy máu qua động mạch chủ và đi đến phần còn lại của cơ thể. Tình trạng này chính là nguyên nhân tăng huyết áp thứ phát. 

• Ngưng thở khi ngủ là tình trạng thở nhiều lần rồi dừng lại, khi đó sẽ không cung cấp đủ oxy cho cơ thể. Thiếu oxy sẽ làm hỏng lớp lót của thành mạch máu làm cho mạch máu hoạt động kém hiệu quả trong quá trình cân bằng huyết áp. Bên cạnh đó, ngưng thở khi ngủ còn gây ảnh hưởng đến hệ thần kinh và làm tăng huyết áp. 
• Béo phì sẽ làm lưu lượng máu lưu thông trong cơ thể tăng lên. Khi đó sẽ tăng áp lực thành động mạch, và gây ra tình trạng tăng huyết áp thứ phát. Hơn nữa, khi trọng lượng cơ thể dư thừa sẽ làm gia tăng nhịp tim, đồng thời giảm công suất vận chuyển máu tới các mạch máu. Những yếu tố này sẽ làm tăng huyết áp. 
• Thuốc và thực phẩm bổ sung. Sử dụng một số loại thuốc như thuốc chống trầm cảm, hoặc thuốc sau khi cấy ghép nội tạng có thể làm cho tình trạng huyết áp tăng cao ở một số đối tượng. 

3. Cách nào dự phòng tăng huyết áp thứ phát?

Để dự phòng tăng huyết áp thứ phát, ngoài việc tuân thủ điều trị theo chỉ định của bác sĩ thì có thể thay đổi lối sống giúp làm giảm áp lực lưu thông máu trong cơ thể, từ đó giúp ổn định huyết áp. Một số biện pháp dự phòng tăng huyết áp thứ phát đó là: 

• Xây dựng chế độ ăn lành mạnh. Phương pháp này giúp tiếp cận những đồ ăn hoặc thực phẩm giúp ngừng tăng huyết áp. Trong chế độ ăn này khuyến nghị sử dụng trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, các loại sữa tách béo… Các loại thực phẩm này có hàm lượng kali khá cao có tác dụng cân bằng huyết áp của cơ thể. Thêm vào đó, trong rau xanh và trái cây có hàm lượng chất xơ phong phú giúp đào thải các chất béo không có lợi cho sức khoẻ ra khỏi cơ thể. 

• Giảm hàm lượng muối trong mỗi bữa ăn. Mặc dù ở người khoẻ mạnh được khuyến nghị nên ăn hạn chế muối với lượng 2.4g natri mỗi ngày, nhưng với người có nguy cơ tăng huyết áp thứ phát thì cần hạn chế lượng muối với natri dưới 1.5g mỗi ngày và với hàm lượng này sẽ mang lại hiệu quả tích cực cho huyết áp. Ngoài việc giảm hàm lượng muối trong thực phẩm và quá trình chế biến, cũng cần lưu ý giảm sử dụng các loại thức ăn sẵn, bởi vì hàm lượng muối trong các loại đồ ăn này khá cao. 
• Duy trì cân nặng ở mức hợp lý để có một sức khỏe tốt và cân bằng huyết áp. Nếu thừa cân, béo phì có thể áp dụng các biện pháp thừa cân để giúp điều chỉnh huyết áp về mức cân bằng. 
• Tăng cường hoạt động thể chất giúp nâng cao sức đề kháng, đồng thời giảm huyết áp và kiểm soát ở mức cho phép. Nên thực hiện hoạt động thể lực ít nhất 30 phút mỗi ngày để có hiệu quả với sức khỏe. 
• Thay đổi thói quen như hút thuốc lá. Đây chính là nguyên nhân gia tăng nguy cơ tim mạch nhiều lần ở những người mắc bệnh tăng huyết áp. Khi ngừng hút thuốc lá sẽ giúp phòng được cả bệnh tim mạch và huyết áp. Hạn chế sử dụng rượu bia hoặc đồ uống có chứa cồn. Bởi vì những đồ uống này vừa làm tăng nguy cơ thừa cân béo phì, lại làm gia tăng nguy cơ tai biến mạch máu não.
• Không tự ý điều chỉnh liều thuốc. Với người bệnh phải sử dụng thuốc thì cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ để đảm bảo an toàn và đạt kết quả điều trị. Khi cơ thể có tình trạng bất thường cần báo ngay cho bác sĩ để can thiệp kịp thời. 
• Luôn giữ cho tình thần được thoải mái và thư giãn. Căng thẳng, stress có thể gây ra các phản ứng có hại trong cơ thể khiến cho tình trạng huyết áp tăng cao. 
• Thực hiện đo huyết áp định kỳ để có thể phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và can thiệp kịp thời. 

Hy vọng những thông tin trong bài viết trên đã giúp bạn hiểu hơn về các nguyên nhân gây tăng huyết áp thứ phát để từ đó có cách dự phòng và bảo vệ sức khỏe hiệu quả.

Nguồn tham khảo: webmd.com, mayoclinic.org