Xét nghiệm máu Elisa là gì?

1.Xét nghiệm máu elisa là gì?

Nếu bác sĩ nghi ngờ bạn mắc một trong số các bệnh, họ có thể muốn thực hiện xét nghiệm “xét nghiệm hấp thụ miễn dịch liên kết với enzyme”. Đây thường được gọi là xét nghiệm elisa và nó có thể giúp chẩn đoán xác định bệnh.

Xét nghiệm máu elisa là gì? Xét nghiệm máu elisa là xét nghiệm máu nhằm tìm kiếm kháng thể trong máu. Khi có một số kháng thể nhất định, đó là dấu hiệu hệ thống miễn dịch đang cố gắng chống lại bệnh tật. Xét nghiệm elisa sử dụng những enzym chuyên biệt gắn vào các kháng thể trong máu. Xét nghiệm bao gồm việc trộn mẫu máu với một hợp chất đã biết trên các tấm thấm đặc biệt. Tùy thuộc vào từng chẩn đoán bệnh mà xét nghiệm này có thể sử dụng nhiều enzyme khác nhau và xác định nhiều kháng thể khác nhau.

Nguyên lý của kỹ thuật xét nghiệm máu elisa là dựa trên tính đặc hiệu kháng nguyên - kháng thể với các bước cơ bản như sau:  Kháng nguyên - antigen (KN) hoặc Kháng thể - antibody (KT) đã biết được gắn vào một giá thể rắn, sau đó đưa mẫu có chứa kháng thể - antibody (KT) hoặc kháng nguyên (KN) cần xác định vào đĩa đựng và cuối cùng là đưa thêm cơ chất vào nhằm tác dụng để enzyme phân giải và phát ra tín hiệu nhận biết, tín hiệu thường gặp nhất là sự thay đổi về màu sắc của các chất hóa học.

Nếu máu chứa kháng thể mà bác sĩ đang tìm kiếm, các enzyme trên đĩa sẽ gắn vào kháng thể đó. Xét nghiệm máu elisa dương tính làm cho các tấm đổi màu, trong khi xét nghiệm âm tính thì không có sự thay đổi. Tùy thuộc vào sự thay đổi cũng như từng phòng thí nghiệm khác nhau có thể cho biết liệu bạn có mắc một tình trạng bệnh nhất định hay không. Trong một số trường hợp, họ thậm chí có thể xác định mức độ nghiêm trọng của tình trạng bệnh.

2. Vai trò của xét nghiệm elisa

Xét nghiệm máu elisa có thể giúp xác định những nguyên nhân khiến hệ thống miễn dịch tạo ra kháng thể. Một số bệnh không dễ xác định bằng các phương pháp khác như xét nghiệm bằng tăm bông. Trong những trường hợp này, xét nghiệm máu ELISA có thể giúp phát hiện các dấu hiệu nhiễm trùng hoặc bệnh tật trong cơ thể bạn. Xét nghiệm máu elisa có ý nghĩa và ứng dụng lâm sàng rất lớn, cụ thể như sau: 

2.1. Sàng lọc bệnh ung thư, thử nghiệm thuốc và mang thai

Xét nghiệm máu elisa được sử dụng và ứng dụng trong xét nghiệm cho người bị ung thư ở giai đoạn đầu, bao gồm ung thư buồng trứng, ung thư vú.

Xét nghiệm máu elisa được sử dụng để phát hiện các chất như cannabinoids, cocaine, thuốc phiện,… trong máu. Đây cũng là phương pháp sử dụng nhằm theo dõi độ dược chất trong máu người bệnh đang trong quá trình điều trị.

Xét nghiệm máu elisa  cũng được sử dụng trong chẩn đoán các bệnh như:

• HIV;
• Lyme;
• Giang mai;
• Thiếu máu ác tính;
• Tiêu chảy nguyên nhân do rotavirus;
• Ung thư biểu mô tế bào vảy;
• Toxoplasmosis;
• Mắc virus Zika;
• Virus varicella - zoster, gây ra bệnh zona và thủy đậu.

2.2. Phát hiện dị ứng thực phẩm

Xét nghiệm máu elisa được ứng dụng trong công nghiệp thực phẩm nhằm phát hiện những chất gây ra tình trạng dị ứng trong thực phẩm, sau đó dán nhãn trên bao bì sản phẩm trong mục cảnh báo.

Độ nhạy cảm của xét nghiệm máu elisa cho phép phát hiện ra các chất gây tình trạng dị ứng thực phẩm ở mức thấp trên 1 phần triệu (ppm). Kỹ thuật này cũng có giá trị khi được sử dụng để kiểm tra dầu, lòng trắng trứng hay sữa mà khi thực hiện xét nghiệm PCR không thể tìm ra được.

2.3. Phát hiện kháng thể tiểu cầu

Việc phát hiện tiểu cầu ở trong huyết thanh có vai trò xác định liệu rằng người bệnh có bị mắc rối loạn xuất huyết giảm tiểu cầu tự phát hoặc mắc bệnh lupus ban đỏ hệ thống hay không. Xét nghiệm máu elisa cũng là phương pháp phát hiện tiểu cầu ít tốn kém và phức tạp, đồng thời xét nghiệm này lại cung cấp các thông tin nhiều hơn những xét nghiệm khác như xét nghiệm LCT, xét nghiệm PIFT.

2.4. Phát hiện tìm kháng thể kháng virus hay vi khuẩn

Sử dụng xét nghiệm máu elisa để phát hiện virus đang được áp dụng tại nhiều nước, những nơi có tỷ lệ lây nhiễm cao và có thể dễ dàng tiếp cận nhóm người có nguy cơ bị tổn thương để thực hiện xét nghiệm cũng như cho kết quả lập tức. Chính điều này cũng cho phép các bác sĩ thực hiện các biện pháp điều trị cần thiết và kịp thời đối với từng người bệnh cụ thể.

3. Quá trình xét nghiệm máu elisa

Xét nghiệm máu elisa nhanh chóng và dễ dàng đối với tất cả mọi người. Hầu hết quá trình thử nghiệm diễn ra trong phòng thí nghiệm và bạn không cần phải có mặt. Hầu hết máu được lấy từ tĩnh mạch nằm ở bên trong khuỷu tay hoặc mu bàn tay.

Mẫu máu sau đó sẽ được gửi đến phòng thí nghiệm nơi kháng thể hoặc kháng nguyên mục tiêu được liên kết với một enzyme cụ thể. Nếu chất mục tiêu có trong mẫu thì dung dịch thử sẽ chuyển sang màu khác. Trong quá trình kiểm tra, nhân viên y tế sẽ khử trùng khuỷu tay bên trong bằng bông có thấm cồn hay khăn lau sát trùng. Sau đó, nhân viên y tế sẽ đặt dây garô vào cánh tay trên để làm cho vị trí lấy máu được nhìn thấy rõ hơn. Sau đó, họ sẽ đặt một cây kim vào cánh tay của bạn và lấy một mẫu máu nhỏ vào lọ. Đây là mẫu sẽ được thử nghiệm trong phòng thí nghiệm.

Sau khi đã lấy đủ máu, nhân viên y tế sẽ rút kim ra và yêu cầu bạn ấn lên vị trí lấy máu. Điều này giúp máu đông lại và ngăn ngừa chảy máu. Bạn có thể cảm thấy hơi khó chịu khi kim được đặt và rút ra hoặc khi bạn tạo áp lực lên vị trí đó.

Xét nghiệm máu elisa thường là bước đầu tiên của quá trình chẩn đoán. Nếu xét nghiệm máu elisa cho kết quả dương tính, bác sĩ có thể yêu cầu bạn thực hiện các xét nghiệm sâu hơn để xác nhận chẩn đoán bệnh. Nếu kết quả âm tính, bác sĩ có thể yêu cầu bạn lặp lại xét nghiệm sau vài tuần trong trường hợp kết quả âm tính giả.

4. Phân tích kết quả xét nghiệm máu Elisa

• Kết quả bình thường: Giá trị bình thường phụ thuộc vào loại chất được xác định. Một số phòng thí nghiệm sẽ sử dụng các phép đo khác nhau hoặc thử nghiệm các mẫu khác nhau. Dãy giá trị bình thường có thể thay đổi chút ít tùy thuộc vào từng phòng thí nghiệm khác nhau. Bác sĩ điều trị sẽ tư vấn về kết quả xét nghiệm máu Elisa cho bạn.
• Kết quả bất thường: Giá trị bất thường phụ thuộc vào loại chất được xác định. Ở một số người, kết quả dương tính có thể là bình thường.

5. Những tác dụng không mong muốn của xét nghiệm máu Elisa

Xét nghiệm ELISA có ít rủi ro vì bản thân xét nghiệm được thực hiện trên mẫu máu của bạn trong phòng thí nghiệm. Những rủi ro đến từ quá trình lấy mẫu máu của bạn. Một số rủi ro tiềm ẩn khi thực hiện lấy máu bao gồm:

• ‌Cảm thấy nhà cửa quay cuồng, chóng mặt hoặc ngất xỉu;
• Bầm tím ở vị trí lấy máu;
• Chảy máu nhiều từ vị trí lấy máu;
• ‌Nhiễm trùng ở vị trí lấy máu;
• Tụ máu tình trạng máu tích tụ dưới da;
• Nhiễm trùng nguy cơ nhẹ bất cứ khi nào da bị rách.

Thực tế, có rất ít rủi ro hay tác dụng ngoại ý liên quan đến việc lấy máu tĩnh mạch. Tĩnh mạch và động mạch có kích thước khác nhau ở mỗi người và bên này sang bên kia của cơ thể. Việc thực hiện lấy máu tĩnh mạch ở một số người có thể khó khăn hơn so với những người khác.

Xét nghiệm máu Elisa là một hình thức xét nghiệm máu đơn giản mà các bác sĩ sử dụng để xác định những nguyên nhân khiến hệ thống miễn dịch tạo ra kháng thể. Trường hợp bạn xuất hiện các dấu hiệu triệu chứng nghi ngờ mắc bệnh, bạn có thể đến đăng ký xét nghiệm tại các cơ sở y tế uy tín, sau khi có kết quả xét nghiệm thì các bác sĩ điều trị sẽ đưa ra  những tư vấn tốt nhất về tình trạng sức khỏe của bạn và hướng xử lý cụ thể.