Tìm hiểu vai trò thiết yếu của chất điện giải trong cơ thể

1. Tại sao chất điện giải lại quan trọng?

Hiểu về vai trò của chất điện giải và chất lỏng là nền tảng để duy trì chức năng cơ thể phù hợp và sức khỏe tốt nói chung. Vậy chất điện giải có tác dụng gì?

1.1. Giúp duy trì cân bằng chất lỏng

Cân bằng chất lỏng không chỉ liên quan đến lượng nước bạn uống – nó còn liên quan đến chất điện giải có trong cơ thể bạn. Ví dụ, khi nồng độ natri cao, cơ thể sẽ giữ nước để duy trì nồng độ cân bằng. Việc giảm natri có thể dẫn đến giảm mức chất lỏng. Đây là lý do tại sao tiêu thụ quá nhiều muối có thể dẫn đến giữ nước, trong khi lượng natri không đủ có thể dẫn đến mất nước.

1.2. Thúc đẩy chức năng thần kinh khỏe mạnh

Chất điện giải là chất truyền tin trong cơ thể giúp các dây thần kinh giao tiếp với nhau và với cơ bắp của bạn. Khi dây thần kinh cần gửi tín hiệu, natri sẽ nhanh chóng đi vào tế bào thần kinh, tạo ra một tia lửa điện nhỏ. Ngay sau đó, Kali sẽ chuyển sang thiết lập lại mọi thứ cho tín hiệu tiếp theo. Canxi giúp gửi các hóa chất đặc biệt mang thông điệp từ dây thần kinh này sang dây thần kinh khác hoặc đến cơ bắp. Magie đảm bảo rằng dây thần kinh của bạn không hoạt động quá mức.

Những chất điện giải này cần phải được duy trì ở mức cân bằng phù hợp. Nếu không, dây thần kinh của bạn có thể không hoạt động bình thường và có thể gây ra nhiều vấn đề hơn.

1.3. Tối ưu hóa chức năng cơ bắp

Canxi đóng vai trò quan trọng khi cơ cần co bóp. Nó báo hiệu các sợi cơ bắt đầu co lại. Natri và kali phối hợp với nhau để duy trì sự co bóp. Natri đi vào tế bào cơ, trong khi kali di chuyển ra ngoài. Chuyển động này tạo ra sự thay đổi điện khiến cơ co lại.

Một khi cơ cần thư giãn, magie sẽ phát huy tác dụng. Nó giúp đẩy canxi ra khỏi tế bào cơ, ngăn chặn sự co bóp và cho phép cơ thư giãn.

1.4. Hỗ trợ cân bằng pH

Cân bằng độ pH cho biết về mức độ axit hoặc kiềm của chất lỏng cơ thể bạn. Sự cân bằng này rất cần thiết để các tế bào của bạn hoạt động bình thường. Chất điện giải hỗ trợ bằng cách thu thêm các ion hydro, làm cho mọi thứ có tính axit hơn hoặc giải phóng chúng, khiến mọi thứ có tính kiềm hơn. Nếu độ pH của bạn quá cao hoặc quá thấp, nó có thể gây rối loạn chức năng của tế bào và thậm chí có thể gây hại về lâu dài.

2. Các loại chất điện giải phổ biến nhất

Các chất điện giải phổ biến nhất được tìm thấy trong cơ thể là natri, kali, canxi, magie, clorua, phốt phát và bicarbonate. Mỗi chất đóng một vai trò nhất định trong việc duy trì sự cân bằng hóa học của cơ thể và rất quan trọng đối với sức khỏe tổng thể của bạn.

2.1. Natri

Natri là một trong những chất điện giải dồi dào nhất trong cơ thể và chủ yếu được tìm thấy trong máu và chất lỏng xung quanh tế bào. Nó rất quan trọng để duy trì huyết áp và giúp điều chỉnh cân bằng chất lỏng trong cơ thể. Natri cũng đóng một vai trò quan trọng trong chức năng thần kinh và cơ bắp. Phạm vi bình thường là 135 - 145 mmol/L.

Mặc dù natri thường được kết hợp với muối ăn nhưng nó cũng được tìm thấy trong các thực phẩm như cần tây, củ cải đường và sữa.

2.2. Kali

Kali rất cần thiết cho hoạt động bình thường của tim, cơ, thận, dây thần kinh và hệ tiêu hóa. Nó phối hợp chặt chẽ với natri để duy trì chức năng tế bào và rất quan trọng trong việc điều hòa nhịp tim. Phạm vi bình thường là 3,6 - 5,5 mmol/L.

Kali có nhiều trong nhiều loại thực phẩm, đặc biệt là trái cây và rau quả. Các nguồn thực phẩm hàng đầu bao gồm chuối, cam, dưa đỏ, bưởi, rau bina nấu chín và bông cải xanh, khoai tây, khoai lang, nấm, dưa chuột và bí xanh.

2.3. Canxi

Được biết nhiều nhất với vai trò liên quan đến sức khỏe của xương và răng, canxi còn rất quan trọng đối với quá trình đông máu, truyền tín hiệu thần kinh, co cơ và chức năng tim. Phạm vi bình thường là 8,8 - 10,7 mg/dL.

Các sản phẩm từ sữa như sữa, phô mai và sữa chua là nguồn cung cấp canxi tuyệt vời. Các nguồn không phải sữa khác như: sữa có nguồn gốc thực vật, rau xanh, hạnh nhân và ngũ cốc tăng cường.

2.4. Magie

Magie giúp thực hiện nhiều phản ứng sinh hóa trong cơ thể. Nó giúp hỗ trợ các chức năng cơ và thần kinh, hỗ trợ hệ thống miễn dịch khỏe mạnh, giữ cho nhịp tim được điều hòa và giúp xương chắc khỏe. Phạm vi bình thường là 1,46 - 2,68 mg/dL.

Thực phẩm giàu magiê là rau bina, hạnh nhân, hạt điều, đậu phộng, sữa đậu nành, đậu đen, bánh mì và bơ.

2.5. Clorua

Thường được tìm thấy kết hợp với natri dưới dạng natri clorua (muối ăn), clorua hỗ trợ duy trì cân bằng chất lỏng và là thành phần thiết yếu của axit tiêu hóa trong dạ dày.

Clorua thường có trong muối ăn và nhiều loại rau củ. Các nguồn khác có thể là rong biển, lúa mạch đen, cà chua, rau diếp, cần tây và ô liu.

2.6. Phốt pho

Chất điện giải này giúp sản xuất năng lượng, chức năng cơ và sức mạnh của xương. Phốt pho cũng tham gia vào quá trình hình thành DNA và truyền tín hiệu tế bào. Phạm vi bình thường là 3,4 - 4,5 mg/dL.

Phốt pho được tìm thấy trong thực phẩm giàu protein như thịt, cá, các loại hạt, đậu và các sản phẩm từ sữa.

2.7. Bicarbonat

Bicarbonate giúp duy trì sự cân bằng PH của cơ thể, bicarbonat được cơ thể tự sản xuất hoặc được lấy từ thực phẩm và đồ uống. Nó giúp cơ thể trung hòa axit dư thừa. Phạm vi bình thường là 23 - 30 mmol/L. Mức độ bicarbonate bị ảnh hưởng bởi chế độ ăn uống, đặc biệt là trái cây và rau quả.

3. Nguyên nhân gây mất cân bằng điện giải?

Mất cân bằng điện giải có thể xảy ra khi lượng điện giải trong cơ thể bạn quá cao hoặc quá thấp. Điều này có thể được gây ra vì nhiều lý do. Ở đây, chúng ta sẽ điểm qua nhiều nguyên nhân có thể khiến chất điện giải mất cân bằng.

• Mất nước: Nguyên nhân là do không uống đủ nước, đổ mồ hôi quá nhiều, tiêu chảy hoặc nôn mửa.

• Thừa nước: Uống quá nhiều nước có thể làm loãng chất điện giải, đặc biệt là natri.
• Bệnh thận: Làm suy giảm khả năng điều chỉnh cân bằng điện giải của cơ thể.
• Thuốc: Một số loại thuốc, như thuốc lợi tiểu, có thể ảnh hưởng đến mức độ điện giải.
• Bệnh mãn tính: Các tình trạng như tiểu đường, suy tim hoặc mất cân bằng nội tiết tố có thể phá vỡ cân bằng nội môi điện giải.
• Chế độ ăn uống kém: Chế độ ăn uống không cân bằng có thể dẫn đến thiếu hụt các khoáng chất thiết yếu.
• Uống quá nhiều rượu: Có thể dẫn đến mất nước và mất cân bằng điện giải.

4. Triệu chứng mất cân bằng điện giải

Các triệu chứng mất cân bằng điện giải có thể khác nhau từ nhẹ đến nặng. Các triệu chứng nhẹ bao gồm:

• Mệt mỏi
• Buồn nôn
• Chuột rút cơ bắp
• Cáu gắt
• Lú lẫn

Các triệu chứng nghiêm trọng hơn bao gồm:

• Nhịp tim nhanh hoặc không đều
• Yếu cơ nghiêm trọng
• Co giật

Điều quan trọng là phải tìm kiếm sự chăm sóc y tế kịp thời nếu bạn gặp các triệu chứng nghiêm trọng, vì chúng có thể cho thấy sự mất cân bằng điện giải hoặc một vấn đề nghiêm trọng hơn.

5. Điều gì sẽ xảy ra nếu bạn không khắc phục tình trạng mất cân bằng điện giải?

Mất cân bằng điện giải có rất nhiều hậu quả, đặc biệt nếu không được điều chỉnh trong thời gian dài. Điều này có thể tàn phá nhiều hệ thống trong cơ thể.

• Mất cân bằng chức năng cơ có thể gây ra chuột rút, suy nhược hoặc trong trường hợp nghiêm trọng hơn là tê liệt.
• Mất cân bằng hệ thần kinh có thể dẫn đến lú lẫn, co giật và có thể hôn mê.
• Các vấn đề về tim mạch: sự mất cân bằng, đặc biệt là về kali và natri, có thể dẫn đến nhịp tim không đều, về lâu dài có thể đe dọa tính mạng.
• Sức khỏe thận: sự mất cân bằng mãn tính có thể dẫn đến tổn thương thận.
• Rối loạn xương: Mất cân bằng canxi có thể dẫn đến chứng loãng xương hoặc các bệnh về xương khác.

6. Lời khuyên để duy trì cân bằng điện giải tối ưu

Ngăn ngừa mất cân bằng điện giải thường tập trung vào việc duy trì lối sống lành mạnh. Điều này bao gồm ăn một chế độ ăn uống cân bằng, giữ nước và kiểm soát các tình trạng mãn tính. 

Điều đó cũng có nghĩa là nhận thức được các tình huống có thể dẫn đến mất chất điện giải nhanh chóng, chẳng hạn như tập thể dục cường độ cao, thời tiết nóng bức và bệnh tật.

Tham khảo ý kiến của bác sĩ có thể giúp bạn đánh giá cân bằng điện giải hiện tại của cơ thể mình. Bác sĩ có thể phân tích xem có tồn tại bất kỳ vấn đề y tế, tác động của thuốc hoặc thói quen hàng ngày nào đang gây ảnh hưởng đến điện giải của bạn không và đề xuất các phương pháp duy trì cân bằng này.

Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại thuốc bổ sung chất điện giải dạng lỏng và dạng viên. Một lựa chọn trong số đó là liệu pháp IV. Phương pháp điều trị này giúp phục hồi nhanh chóng các chất điện giải bằng cách đưa chúng trực tiếp vào máu của bạn. Truyền tĩnh mạch giúp cân bằng điện giải ngay lập tức mà không cần phải đợi thức ăn giàu chất điện giải hoặc thuốc bổ sung qua đường tiêu hóa.

7. Kết luận

Hiểu được vai trò của chất điện giải là điều cần thiết để duy trì sức khỏe tốt. Những khoáng chất này tạo điều kiện thuận lợi cho các chức năng quan trọng của cơ thể, từ duy trì cân bằng chất lỏng đến tạo điều kiện cho các cơn co cơ và truyền tín hiệu thần kinh. 

Giữ một chế độ ăn uống cân bằng, cung cấp đủ nước và chú ý đến các điều kiện sinh hoạt cũng như các hoạt động có thể phá vỡ sự cân bằng điện giải là chìa khóa để đảm bảo cơ thể bạn hoạt động tối ưu.

Hãy nhớ rằng, mặc dù hầu hết mọi người có thể duy trì cân bằng điện giải thông qua chế độ ăn uống bình thường, nhưng một số tình huống nhất định như hoạt động thể chất cường độ cao, tình trạng sức khỏe và điều kiện thời tiết khắc nghiệt có thể khiến bạn cần đặc biệt chú ý đến lượng chất điện giải nạp vào. 

Mặc dù bạn luôn có thể thay đổi chế độ ăn uống hoặc uống thuốc bổ sung, nhưng bạn có thể nhanh chóng cân bằng chất điện giải thông qua liệu pháp truyền tĩnh mạch do khả năng hấp thu nhanh và sinh khả dụng tối đa của nó.

Nguồn: Driphydration.com