Khám phá tiềm năng của các chiến lược điều trị chống lão hóa

1. Quá trình lão hóa là gì?

Theo nghiên cứu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính đến năm 2050, dân số thế giới gồm những người từ 60 tuổi trở lên sẽ vượt quá 2 tỷ người. Sự thay đổi nhân khẩu học hướng tới dân số già hơn đã thúc đẩy sự quan tâm và đầu tư ngày càng tăng vào nghiên cứu chiến lược chống lão hóa để giải quyết các bệnh liên quan đến tuổi tác. Theo Đại hội đồng Liên Hợp Quốc (LHQ) tuyên bố giai đoạn từ năm 2021 đến năm 2030 là Thập kỷ Lão hóa khỏe mạnh của Liên hợp quốc, một chương trình thúc đẩy hợp tác toàn cầu nhằm tìm ra các phương pháp chống lão hóa có thể kéo dài tuổi thọ sức khỏe và cải thiện chất lượng cuộc sống đối với những người người cao tuổi.

Thuật ngữ “chống lão hóa” thường gợi lên suy nghĩ về các dấu hiệu lão hóa da rõ rệt như xuất hiện nếp nhăn và chảy xệ. Da là cơ quan lớn nhất của cơ thể đóng vai trò bảo vệ quan trọng chống lại các yếu tố môi trường. Theo tuổi tác, khả năng thực hiện chức năng này của da có thể giảm đi, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể. Quá trình lão hóa da là một quá trình tự nhiên nhưng vẫn có thể thực hiện các chiến lược chống lão hóa để làm chậm quá trình này và duy trì sức khỏe làn da. 

Lão hóa được định nghĩa rộng rãi là sự suy giảm chức năng dần dần trong khả năng tự bảo vệ, duy trì và sửa chữa nội tại của sinh vật sống để tiếp tục hoạt động hiệu quả. Bộ não đặc biệt nhạy cảm với tác động của quá trình lão hóa, gây ra những thay đổi về kích thước, mạch máu và nhận thức. Điều này khiến chúng ta có nguy cơ cao mắc một số chứng rối loạn thần kinh khi già đi như bệnh Alzheimer.

Lão hóa cũng được đặc trưng bởi sự mất dần khả năng sinh lý ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể, dẫn đến suy giảm chức năng và tăng tính dễ bị tổn thương. Mặc dù, lão hóa không phải là nguyên nhân trực tiếp gây ra các bệnh nghiêm trọng như ung thư, tiểu đường và biến cố về tim mạch, nhưng nó vẫn là một yếu tố nguy cơ đáng kể đối với các tình trạng này và nhiều bệnh khác. Do đó, việc công nhận mối liên hệ này đã đưa lĩnh vực nghiên cứu lão hóa đang phát triển nhanh chóng lên hàng đầu.

Quá trình lão hóa về cơ bản là sự tích tụ các tổn thương theo thời gian, dẫn đến những thay đổi sinh lý cụ thể được gọi là dấu hiệu lão hóa. Những đặc điểm nổi bật của quá trình lão hóa bao gồm sự mất ổn định về bộ gen, sự suy giảm telomere, thay đổi biểu sinh, mất khả năng tạo protein, cảm giác dinh dưỡng bị điều hòa, rối loạn chức năng ty thể, lão hóa tế bào, cạn kiệt tế bào gốc và thay đổi giao tiếp giữa các tế bào.

Các dấu hiệu lão hóa khác nhau có mối liên hệ với nhau và có thể tác động lẫn nhau. Một số nhà nghiên cứu đề xuất chúng ta nên coi lão hóa là một quá trình hoạt động theo bốn lớp, mỗi lớp ở quy mô sinh học khác nhau. Việc hiểu được mối quan hệ giữa những dấu hiệu lão hóa khác nhau này có thể giúp phát triển các chiến lược chống lão hóa và cách điều trị lão hóa hiệu quả để ngăn ngừa hoặc điều trị các bệnh liên quan đến tuổi tác.

2. Các chiến lược điều trị chống lão hóa hứa hẹn nhất là gì?

Một loạt các chiến lược chống lão hóa hướng đến các dấu hiệu lão hóa đã được khám phá. Dưới đây là tổng quan về năm cách điều trị lão hóa và bằng chứng hiện tại cho từng phương pháp để xác định phương pháp chống lão hóa nào có tiềm năng nhất.

• Tập thể dục: Đây là phương pháp chống lão hóa đáng kể ở cấp độ tế bào. Nghiên cứu về tập thể dục được coi như một biện pháp can thiệp cho các dấu hiệu lão hóa đã được thiết lập tốt và các thử nghiệm lâm sàng đang cho kết quả đầy hứa hẹn. Các thử nghiệm tập trung vào khám phá tác động của việc tập thể dục đối với bệnh Alzheimer, dáng đi không vững, chức năng nhận thức và rối loạn căng thẳng sau chấn thương.

• Can thiệp chế độ ăn uống như một chiến lược chống lão hóa: Hai biện pháp can thiệp chế độ ăn uống là hạn chế calo và nhịn ăn gián đoạn đã được chứng minh là có hiệu quả kéo dài tuổi thọ của hệ thần kinh. Nguyên nhân là hai chế độ ăn uống này có ảnh hưởng đến quá trình truyền tín hiệu tế bào và trao đổi chất cơ bản điều chỉnh tuổi thọ. Mặc dù phương pháp này đã được chứng minh là thành công trên mô hình động vật, nhưng hạn chế calo là một chiến lược chống lão hóa khó áp dụng ở người. Bởi hạn chế calo đòi hỏi sự quyết tâm và tự chủ cao độ. Một cách khác là mô phỏng tác dụng của nó bằng cách sử dụng 'mô phỏng hạn chế calo. Tương tự như tập thể dục, hạn chế calo là một phương pháp chống lão hóa đã được nghiên cứu kỹ lưỡng với một số thử nghiệm lâm sàng hiện đang được tiến hành.
• Quá trình trao đổi chất cũng là một chiến lược chống lão hóa: Con đường truyền tín hiệu rapamycin (mTOR) ở động vật có vú đã được xác định là tác nhân tham gia quan trọng vào quá trình chuyển hóa tế bào, liên kết cảm biến dinh dưỡng với các quá trình tế bào quan trọng giúp cung cấp năng lượng cho sự phát triển và tăng sinh tế bào. Sự ức chế truyền tín hiệu rapamycin (mTOR) được khám phá rộng rãi trong các thử nghiệm lâm sàng chống lão hóa với nhiều chỉ định từ tình trạng suy yếu do lão hóa đến tình trạng thiểu cơ do tuổi tác.
• Senotherapy: Senotherapy là một chiến lược chống lão hóa liên quan đến sự phát triển của các tác nhân trị liệu tiềm năng và các phương pháp tiếp cận nhằm mục tiêu rõ ràng sự lão hóa của tế bào, một tình trạng liên quan đến lão hóa và các bệnh lý liên quan đến tuổi tác. Một nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng, việc sử dụng senolytics là những phân tử nhỏ có thể loại bỏ có chọn lọc các tế bào lão hóa là nguyên nhân gây ra nhiều chứng rối loạn liên quan đến tuổi tác. 
• Lập trình lại tế bào: Việc lập trình lại tế bào nhằm mục đích thực hiện chính xác điều này bằng cách chuyển đổi các tế bào trưởng thành đã biệt hóa ở giai đoạn cuối thành các tế bào gốc đa năng cảm ứng. Bằng cách lập trình lại các tế bào theo cách này có thể cải thiện một cách hiệu quả một số dấu hiệu lão hóa như rối loạn chức năng ty thể, suy giảm telomere, thay đổi thay đổi biểu sinh, mất ổn định gen và lão hóa. Mặc dù nghiên cứu vẫn đang ở giai đoạn đầu, tuy nhiên theo đánh giá của các chuyên gia thì phương pháp này đã cho thấy nhiều hứa hẹn trong các mô hình tiền lâm sàng.

Tóm lại, những nghiên cứu về các chiến lược chống lão hóa hứa hẹn sẽ thay đổi cách chúng ta già đi, nâng cao sức khỏe tổng thể và thúc đẩy một cộng đồng toàn cầu khỏe mạnh hơn.

Ngoài ra, một phương pháp chống lão hóa giúp chúng ta chủ động ngăn chặn quá trình lão hóa hiệu quả là sử dụng liệu pháp làm chậm quá trình lão hóa. Đây là giải pháp có công dụng trẻ hóa cơ thể từ cấp độ tế bào. Phương pháp này sử dụng những hormone peptide mới cải tiến, có tác dụng làm chậm quá trình lão hóa của cơ thể, giải quyết các vấn đề sức khỏe nguyên nhân do căng thẳng kéo dài, bệnh lý về cơ xương khớp, lão hóa hoặc rối loạn tình dục hiệu quả.