Điều gì thực sự gây ra béo phì?

1. Yếu tố di truyền

Sức khỏe đặc biệt quan trọng trong giai đoạn đầu đời vì điều này có ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn sau này. Trên thực tế, có thể xác định được rất nhiều điều khi thai nhi vẫn còn trong bụng mẹ. Việc lựa chọn chế độ ăn uống và lối sống của mẹ rất quan trọng và có thể ảnh hưởng đến hành vi và thành phần cơ thể trong tương lai của em bé.

Các nghiên cứu cho thấy, những phụ nữ tăng cân quá mức khi mang thai có nhiều khả năng sinh con nặng cân hơn những em bé khác. Tương tự, những đứa trẻ có cha mẹ và ông bà béo phì có nguy cơ béo phì cao hơn nhiều so với những đứa trẻ có người thân cân nặng bình thường. Hơn nữa, gen bạn thừa hưởng từ cha mẹ có thể quyết định khả năng tăng cân của bạn.

Mặc dù di truyền và các yếu tố đầu đời không phải là nguyên nhân duy nhất gây ra béo phì nhưng chúng góp phần gây ra vấn đề bằng cách khiến bạn tăng cân. Có khoảng 40% trẻ em thừa cân sẽ tiếp tục tăng cân trong độ tuổi thiếu niên và 75 – 80% thanh thiếu niên béo phì sẽ duy trì tình trạng này cho đến tuổi trưởng thành.

2. Thói quen hàng ngày

Mặc dù chưa rõ nguyên nhân béo phì là gì nhưng những trẻ sinh mổ dường như dễ bị béo phì hơn. Điều này cũng đúng đối với trẻ sơ sinh bú sữa ngoài có xu hướng nặng cân hơn những trẻ bú sữa mẹ. Nguyên nhân có thể do hai nhóm phát triển các vi khuẩn đường ruột khác nhau, nó có thể ảnh hưởng đến việc tích trữ chất béo.

Ngoài ra, hình thành thói quen ăn kiêng và tập thể dục lành mạnh từ nhỏ có thể là biện pháp phòng ngừa để chống lại béo phì và các bệnh liên quan đến lối sống. Nếu trẻ nhỏ có sở thích ăn những thực phẩm lành mạnh thay vì đồ ăn được chế biến sẵn, điều đó sẽ giúp chúng duy trì một cân nặng bình thường trong giai đoạn phát triển.

3. Ảnh hưởng từ thuốc và các bệnh lý

Nhiều tình trạng bệnh lý chỉ có thể được điều trị bằng thuốc dược phẩm. Tăng cân là tác dụng phụ thường gặp của những loại thuốc này bao gồm thuốc chống trầm cảm, thuốc trị tiểu đường,…. Những loại thuốc này có thể làm tăng cảm giác thèm ăn, giảm quá trình trao đổi chất hoặc thậm chí làm thay đổi khả năng đốt cháy chất béo của cơ thể, tăng tốc độ tích trữ chất béo. Ngoài ra, nhiều tình trạng bệnh lý thông thường có thể khiến bạn tăng cân, điển hình là bệnh suy giáp.

4. Kháng leptin

Leptin là một hormone rất quan trọng giúp điều chỉnh sự thèm ăn và trao đổi chất. Nó được sản xuất bởi các tế bào mỡ và gửi tín hiệu đến phần não yêu cầu bạn ngừng ăn. Leptin điều chỉnh số lượng calo bạn ăn và đốt cháy cũng như lượng chất béo mà cơ thể bạn dự trữ.

Những người béo phì thường có rất nhiều chất béo trong tế bào mỡ của cơ thể. Bởi vì các tế bào mỡ này sẽ sản xuất leptin tương ứng với kích thước của chúng, chính vì vậy những người béo phì cũng có lượng leptin rất cao.

Cùng với cách thức hoạt động của leptin, nhiều người béo phì nên hạn chế ăn một cách tự nhiên. Hay nói cách khác, bộ não của những người béo phì nên biết rằng họ có rất nhiều năng lượng được lưu trữ.

Tuy nhiên, tín hiệu leptin của các tế bào mỡ có thể không hoạt động. Mặc dù lượng leptin dồi dào có thể tồn tại, nhưng não bộ lại không nhìn thấy nó. Tình trạng kháng leptin hiện được cho là một trong những nguyên nhân sinh học chính gây ra bệnh béo phì.

Khi não của bạn không nhận được tín hiệu leptin, nó sẽ nhầm tưởng rằng cơ thể bạn đang đói - mặc dù nó đã dự trữ nhiều năng lượng hơn. Điều này làm cho não của bạn thay đổi hành vi để lấy lại chất béo trong cơ thể. Khi đó, bộ não của bạn khuyến khích:

• Ăn nhiều quá mức: Bộ não của bạn nghĩ rằng bạn phải ăn để ngăn chặn tình trạng đói.
• Giảm tiêu hao năng lượng: Trong nỗ lực tiết kiệm năng lượng, não của bạn làm giảm mức năng lượng và khiến bạn đốt cháy ít calo hơn khi nghỉ ngơi.

Vì vậy, ăn nhiều quá mức và tập thể dục ít hơn không phải là nguyên nhân cơ bản của tăng cân mà do hậu quả có thể có của việc kháng leptin, gây nên khiếm khuyết nội tiết tố. Đối với hầu hết những người đang rơi vào tình trạng kháng leptin, thì việc họ sẵn sàng vượt qua tín hiệu đói do leptin thúc đẩy có thể khó thực hiện được.

5. Ảnh hưởng từ giáo dục dinh dưỡng kém

Trong xã hội hiện đại, chúng ta không thể tránh được vô số quảng cáo hay những báo cáo về thực phẩm không lành mạnh. Bất chấp tầm quan trọng của dinh dưỡng, trẻ em thường không được dạy ăn uống đúng cách. Vì vậy, dạy trẻ tầm quan trọng của chế độ ăn uống lành mạnh và dinh dưỡng hợp lý giúp chúng đưa ra những lựa chọn tốt hơn trong việc ăn uống và thói quen sinh hoạt sau này.

6. Nghiện đồ ăn vặt

Hiện nay, khi kinh tế ngày càng phát triển, chúng ta thường có xu hướng ăn đồ ăn đóng hộp hoặc ăn vặt nhiều hơn. Đây là một trong những nguyên nhân gây béo phì. Có thể thấy, nghiện đồ ăn vặt giống như nghiện ma tuý. Trên thực tế, có đến 20% số người mắc chứng nghiện ăn vặt, con số này tương đương với khoảng 25% ở những người thừa cân béo phì.

7. Tác dụng của vi khuẩn đường ruột

Hệ thống tiêu hoá của bạn chứa một lượng vi khuẩn lớn được gọi là hệ vi sinh vật đường ruột của bạn. Nhiều nghiên cứu cho thấy, những vi khuẩn này cực kỳ quan trọng đối với sức khoẻ tổng thể. Điều thú vị là những người béo phì có xu hướng có vi khuẩn đường ruột khác với những người có cân nặng bình thường. Vi khuẩn đường ruột ở những người béo phì hoặc thừa cân có thể thu năng lượng từ thực phẩm hiệu quả hơn, làm tăng tổng giá trị calo trong chế độ ăn của họ. Trong khi sự hiểu biết về mối quan hệ giữa cân nặng và vi khuẩn đường ruột còn hạn chế, bằng chứng thuyết phục cho thấy những vi sinh vật này đóng vai trò quan trọng trong bệnh béo phì. 

8. Yếu tố môi trường

Ở một số khu vực, mua thực phẩm lành mạnh không phải là sự lựa chọn. Những khu vực này thường nằm ở các khu đô thị hoặc thị trấn nông thôn mà không sẵn sàng tiếp cận với thực phẩm lành mạnh, giá cả phải chăng. Điều này phần lớn là do thiếu các cửa hàng tạp hoá, chợ nông sản và nhà cung cấp thực phẩm lành mạnh trong khoảng cách đi bộ. Việc không thể mua thực phẩm tươi và tốt cho sức khoẻ sẽ hạn chế đáng kể chế độ ăn uống của bạn và làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề như béo phì. 

Ngoài ra, các yếu tố môi trường khác cũng có thể đóng vai trò gây béo phì như ánh sáng nhân tạo từ bóng đèn điện, máy tính, điện thoại và tivi. Mặc dù mối liên hệ giữa việc sử dụng màn hình và béo phì đã được xác định rõ ràng nhưng hầu hết các nghiên cứu đều cho rằng nguyên nhân là do lười vận động. Tuy nhiên, việc tiếp xúc với ánh sáng vào ban đêm và thay đổi nhịp sinh học bên trong cơ thể cũng có thể góp phần gây ra béo phì. 

Tóm lại, bài viết trên giúp bạn nhận ra được điều gì gây béo phì và lý do béo phì là do nhiều yếu tố tác động, những yếu tố nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn bao gồm di truyền, thói quen, tình trạng bệnh lý,... Mặc dù thừa cân hoặc béo phì có thể không phải là một lựa chọn và việc giảm cân quá mức có thể khó khăn nhưng có rất nhiều cách để bạn giảm cân như thay đổi chế độ ăn uống lành mạnh, tập luyện thể thao hàng ngày,..... Bạn có thể tham khảo ý kiến của bác sĩ để có một lộ trình giảm cân an toàn và hiệu quả. 

Ngày nay, nếu muốn giảm cân hiệu quả, bạn có thể tham khảo liệu pháp tiêu hao năng lượng. Phương pháp này sử dụng vitamin & khoáng chất để thúc đẩy sự chuyển hóa mỡ theo cơ chế tự nhiên, không gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Trước khi thực hiện, bạn sẽ được đánh giá sức khỏe tổng thể và bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ giảm cân phù hợp với từng người dựa trên kết quả xét nghiệm cơ bản như xét nghiệm máu, chỉ số khối cơ thể (BMI). Trong suốt quá trình thực hiện liệu trình sẽ luôn có bác sĩ theo sát, lên kế hoạch dinh dưỡng và tập luyện phù hợp với thể trạng của từng người.