Có cần xét nghiệm vi chất dinh dưỡng cho người lớn không?

1. Khám vi chất là gì?

Trước khi tìm hiểu khám vi chất là gì, chúng ta cần biết vi chất là gì. Theo các chuyên gia, dinh dưỡng là yếu tố quyết định hàng đầu đến sức khỏe và một chế độ dinh dưỡng cân bằng sẽ có vai trò vô cùng quan trọng để các cơ quan trong cơ thể hoạt động hiệu quả.

Các chất dinh dưỡng được chia làm 2 nhóm là đa lượng và vi lượng. Trong đó các chất dinh dưỡng vi lượng, gọi tắt là vi chất, là những chất không thể thiếu với sức khỏe dù cơ thể chỉ cần chúng với một liều lượng rất nhỏ. Các vitamin (như A, B, C, D, E, K) và các khoáng chất như canxi, kẽm, sắt, phốt pho, selen, i-ốt… là những vi chất hay được nhắc đến với nhu cầu chỉ được bằng mg hoặc mcg.

Vi chất có vai trò vô cùng quan trọng đối với cơ thể, tuy nhiên thực tế cho thấy thiếu vi chất đang dần phổ biến hơn trong thời gian gần đây ở cả trẻ em và người lớn. Thống kê cho thấy tỷ lệ thiếu vi chất ở Việt Nam hiện vẫn đang ở mức cao và chưa có dấu hiệu suy giảm. Và đây là tiền đề cho sự phát triển của dịch vụ khám và xét nghiệm vi chất.

Khám vi chất là quá trình tìm kiếm nguyên nhân cũng như xác định chính xác loại vi chất bị thiếu hụt thông qua xét nghiệm máu để từ đó tìm ra giải pháp can thiệp phù hợp. Trong đó xét nghiệm vi chất có vai trò quan trọng nhất. Đây là một kỹ thuật y khoa sử dụng hệ thống trang thiết bị, máy móc hiện đại để thông qua mẫu máu mà chẩn đoán chính xác tình trạng thừa/thiếu các vi chất thiết yếu. Xét nghiệm vi chất thường xác định nồng độ của các chất như vitamin A, vitamin nhóm B, vitamin C, canxi, sắt, kẽm, i-ốt…

Bên cạnh đó, xét nghiệm vi chất còn được chỉ định trong quá trình thăm khám, theo dõi, hỗ trợ chẩn đoán và điều trị một số bệnh lý dinh dưỡng và liên quan đến dinh dưỡng, đặc biệt là những căn bệnh thầm lặng, không có triệu chứng hoặc triệu chứng không rõ ràng/đặc hiệu.

2. Khi nào cần xét nghiệm vi chất dinh dưỡng cho người lớn?

Xét nghiệm vi chất thường được chỉ định cho đối tượng trẻ em, tuy nhiên bác sĩ vẫn có thể chỉ định xét nghiệm vi chất dinh dưỡng cho người lớn khi có các dấu hiệu sau:

• Chế độ dinh dưỡng nghèo nàn và không đầy đủ các nhóm chất chính, bao gồm đạm, béo, bột đường và vi chất (vitamin và khoáng chất).
• Suy giảm chức năng tiêu hóa gây giảm hoặc hoàn toàn không hấp thu được các chất dinh dưỡng thiết yếu.
• Da khô, nhợt nhạt, dễ xuất hiện các vết bầm tím trên da.
• Dễ bị bệnh khi thời tiết thay đổi hoặc thường xuyên mệt mỏi, đau đầu không rõ nguyên nhân.
• Rụng tóc nghiêm trọng, tóc có gàu.
• Môi khô nứt nẻ.
• Suy giảm cảm giác ngon miệng và thường xuyên mắc các vấn đề rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy, táo bón…
• Phụ nữ đang mang thai và đang cho con bú.
• Người cao tuổi.
• Người lớn bị thừa cân, béo phì.
• Người lớn được chẩn đoán mắc các bệnh về rối loạn chuyển hóa
• Người luyện tập thể thao cường độ cao.

3. Cách thực hiện xét nghiệm vi chất cho người lớn

Xét nghiệm vi chất là một phần của gói xét nghiệm dinh dưỡng cho người lớn đầy đủ. Nhằm mục đích dự phòng thiếu hụt các vi chất cần thiết cho cơ thể và duy trì/nâng cao sức khỏe, các chuyên gia khuyến cáo nên thực hiện xét nghiệm vi chất cho người lớn định kỳ 6 tháng một lần. Riêng đối với những trường hợp đặc biệt thì tùy mức độ bệnh hay mức độ thiếu hụt vi chất mà bác sĩ sẽ cho xét nghiệm kiểm tra và tái khám định kỳ để nhanh chóng cải thiện triệu chứng.

Trong y khoa, một số xét nghiệm máu đặc thù hay thường quy nhằm phát hiện thiếu máu, giảm tiểu cầu hay nhiễm trùng… có thể không yêu cầu người bệnh nhịn ăn. Tuy nhiên với xét nghiệm vi chất dinh dưỡng cho người lớn, bản chất vẫn là một xét nghiệm máu, thì người bệnh cần phải nhịn ăn và thời điểm xét nghiệm tốt nhất là buổi sáng.

Xét nghiệm vi chất cho người lớn dù có vai trò quan trọng và cần thiết đối với sức khỏe nhưng bản chất không phải là một xét nghiệm để phát hiện các bệnh lý. Do đó, người bệnh trước khi thực hiện xét nghiệm vẫn có thể sinh hoạt và ăn uống bình thường thay vì kiêng khem quá mức. Tuy nhiên để kết quả chính xác nhất, người bệnh nên tránh sử dụng rượu bia, cà phê, hút thuốc lá hay uống thuốc và nhịn ăn từ 4-8 tiếng trước khi lấy máu.

4. Ý nghĩa/ kết quả của xét nghiệm vi chất dinh dưỡng cho người lớn

Một số chỉ số xét nghiệm vi chất dinh dưỡng cho người lớn mang ý nghĩa như sau:

• Sắt (Iron, Ferritin, Transferrin): Loại xét nghiệm vi chất này giúp định lượng nồng độ sắt tự do cũng như sắt dự trữ trong cơ thể, qua đó hỗ trợ chẩn đoán tình trạng thiếu hay sắt và góp phần tìm ra nguyên nhân của bệnh thiếu máu.
• Vitamin B9 (Folate): Kết quả xét nghiệm vi chất cho người lớn này đánh giá nồng độ Acid Folic trong máu, qua đó hỗ trợ chẩn đoán thiếu hụt vitamin B9 và tìm ra nguyên nhân gây loét miệng/lưỡi, khó thở hay thiếu máu.
• Vitamin B12: Kết quả xét nghiệm này cho thấy nồng độ Vitamin B12 trong máu là thừa, thiếu hay bình thường. Thiếu hụt vitamin B12 là nguyên nhân chính gây ra thiếu máu hồng cầu to.
• Vitamin D: Xét nghiệm vi chất này sẽ tiến hành định lượng nồng độ Vitamin D toàn phần trong máu, qua đó hỗ trợ đánh giá nguy cơ loãng xương ở người lớn tuổi.
• Canxi: Kết quả xét nghiệm vi chất canxi sẽ hỗ trợ bác sĩ đánh giá chức năng tuyến cận giáp và quá trình chuyển hóa canxi trong cơ thể.
• Magie: Xét nghiệm vi chất này giúp đánh giá nồng độ Magie trong cơ thể, khi thiếu  hụt sẽ rất dễ gây rối loạn giấc ngủ hoặc trầm cảm.
• Phốt pho: Loại xét nghiệm vi chất dinh dưỡng cho người lớn sẽ đánh giá nồng độ Phốt pho trong cơ thể, trường hợp kết quả cho thấy thiếu hụt thì nguy cơ bệnh nhân sẽ bị loạn nhịp tim hoặc hủy cơ.
• Kẽm (Zn): Xét nghiệm này giúp đánh giá nồng độ Kẽm trong cơ thể và góp phần tìm ra nguyên nhân gây rụng tóc, loét miệng do thiếu kẽm.
• Các chất điện giải như Na+, K+ và Cl-: Xét nghiệm điện giải thường quy này giúp đánh giá nồng độ các chất điện giải trong cơ thể, qua đó hỗ trợ chẩn đoán các bất thường của quá trình chuyển hóa và rối loạn chức năng điều hòa nhịp tim. 

Có thể thấy xét nghiệm vi chất dinh dưỡng cho người lớn là rất cần thiết, đặc biệt đối với những người đang có những vấn đề về sức khỏe. Ngoài ra xét nghiệm vi chất được coi như là một yếu tố cần thiết giúp bạn có thể chủ động chăm sóc sức khỏe bản thân ngay từ sớm, từ đó hỗ trợ tăng cường sức đề kháng để có cuộc sống khỏe mạnh, trường thọ và giảm tối đa nguy cơ mắc các căn bệnh nguy hiểm.